Chủ trương đưa nghệ sĩ tham gia tổ chức các hoạt động giáo dục trong nhà trường được nhìn nhận là giải pháp chiến lược lâu dài có thể giải "cơn khát" thiếu giáo viên nghệ thuật.
Trong các nội dung mà Bộ GD-ĐT đặt ra với các Sở GD-ĐT khi hướng dẫn việc thực hiện nhiệm vụ giáo dục phổ thông năm học 2025-2026 là xây dựng cơ chế huy động nguồn nhân lực có trình độ chuyên môn cao, bao gồm: Nghệ nhân, nghệ sĩ, vận động viên chuyên nghiệp, tình nguyện viên người nước ngoài tham gia tổ chức các hoạt động giáo dục trong nhà trường, đặc biệt trong các lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật, thể thao, kỹ năng sống.
Trong bối cảnh thiếu hàng nghìn giáo viên dạy nghệ thuật, năng khiếu, nhất là ở bậc THPT, đây được xem là một “làn gió mới” trong công tác giáo dục nghệ thuật.
Chia sẻ tại chương trình "Vấn đề hôm nay" của Đài Truyền hình Việt Nam phát sóng tối ngày 7/8, NSND Trần Ly Ly, Chủ tịch Hội đồng trường Học viện Múa Việt Nam cho rằng, đây là một chủ trương “tuyệt vời”, đúng đắn khi có thể giải phóng hệ thống, nguồn năng lượng của bên cung và bên cầu để gặp nhau. “Đây là một chủ trương đúng đắn, phát triển con người toàn diện, mà tôi nghĩ rằng sẽ dài hơi. Đây là một cách để giáo dục nhân cách cũng như hình thành lòng yêu nước của trẻ”, bà Ly nói.
Theo bà Ly, nghệ nhân, nghệ sĩ, vận động viên có thể không có nghiệp vụ sư phạm bài bản nhưng họ có hệ thống được đào tạo từ khi còn trẻ. “Họ đã được trải qua, được thực hành nghề và có những thực tiễn, với nhiều năm tháng trải qua đó, họ chuyển tải lại cho học sinh là một điều tuyệt vời. Nhưng có thể chúng ta phải bổ sung thêm nghiệp vụ sư phạm, phối hợp với các giáo viên để đảm bảo được chương trình giảng dạy. Và có lẽ ở một góc độ khác, chúng ta cần phải xây dựng chương trình khung để đảm bảo được tính xuyên suốt từ cấp tiểu học đến cấp THPT", bà Ly chia sẻ.
Bà Ly cho rằng, việc tham gia tổ chức các hoạt động giáo dục trong nhà trường vừa mang lại lợi ích cho chính nghệ sĩ, nghệ nhân, vận động viên vừa mang lại lợi ích cho cộng đồng. “Bởi những gì họ đã trải qua, đã đạt được, họ chuyển tải lại cho giới trẻ. Một bên có, một bên cần, kết hợp được với nhau sẽ là sự kết nối tốt nhất”, bà Ly nói.
Chương trình Giáo dục Phổ thông 2018 đặc biệt chú trọng đến giáo dục nghệ thuật, xem đây là một phần quan trọng trong việc hình thành, phát triển toàn diện học sinh. Theo đó, giáo dục nghệ thuật không chỉ giới hạn ở các môn như Âm nhạc, Mỹ thuật mà còn được tích hợp vào chương trình những môn học khác và các hoạt động trải nghiệm.
Theo Chương trình Giáo dục Phổ thông 2018, Âm nhạc và Mỹ thuật là môn học bắt buộc cho học sinh từ lớp 1 đến lớp 9; nhà trường phải đảm bảo dạy đủ tiết theo chương trình. Còn ở bậc THPT, Âm nhạc và Mỹ thuật là các môn trong nhóm tự chọn; học sinh sẽ phải chọn ít nhất 1 trong các môn này nếu nhà trường có tổ hợp môn giảng dạy. Tuy nhiên, thực tế, nhiều trường gặp khó khăn khi triển khai bởi thiếu giáo viên, thiếu cơ sở vật chất khiến tổ hợp nghệ thuật ít được mở hoặc không khả thi ở nhiều nơi.
Bà Ly cho hay, hiện, trên toàn quốc có rất nhiều đoàn nghệ thuật ở các địa phương cũng như các câu lạc bộ, trung tâm văn hóa nghệ thuật. Cần có sự phối hợp từ các Sở GD-ĐT với các Sở VH-TT để tạo mối liên kết.
“Nghệ thuật rất rộng, không chỉ gồm âm nhạc và mỹ thuật, mà có thể mở rộng ra rất nhiều hình thức khác như múa, điện ảnh, kịch nghệ, kể chuyện và sáng tạo,... Chúng ta phải dựa vào địa phương. Mỗi địa phương sẽ phát huy một tinh thần của địa phương đó, tùy thuộc từng đặc trưng, điều kiện thực tế của từng vùng miền. Ví dụ, Bắc bộ thì có nghệ thuật chèo, ca trù,... Còn ở miền Trung thì có tuồng, ca Huế; hay Nam bộ có cải lương,...
Qua các đoàn nghệ thuật có thể kết nối với các nghệ sĩ để xây dựng những chương trình một cách phù hợp nhất để chuyển tải. “Chương trình phải cố định, là sự trải nghiệm của học sinh chứ không phải là để thể hiện sự thi thố. Nền tảng này phải vững. Từ bậc tiểu học, các em đã được hiểu và cảm thụ những nghệ thuật đó, thì đến bậc trung học mới phát hiện ra sở thích và ở bậc cuối cùng mới có thể lựa chọn chuyên sâu hoặc không thì cũng hình thành nhân cách toàn diện của học sinh. Vì vậy, cần kết hợp với các địa phương và các đoàn, trung tâm nghệ thuật để tạo ra những danh sách nghệ sĩ, nghệ nhân phù hợp và xây dựng một chương trình khung để tạo ra hình thức giảng dạy phù hợp”, bà Ly nói.
Lãnh đạo nhiều trường học băn khoăn rằng việc mời nghệ nhân, nghệ sĩ vào giảng dạy trong trường khi chế độ chi trả theo quy định hiện nay khá thấp, nhất là so với thù lao mà họ đi biểu diễn.
Bà Ly cho rằng, có thể giải quyết việc này bằng cách mỗi địa phương phải đề xuất để tạo ra những cơ chế hợp đồng, có thể là hợp đồng chuyên môn hoặc hợp đồng đặc thù. “Tất nhiên vẫn dựa trên chủ trương của Nhà nước là chính, tuy nhiên chúng ta hoàn toàn có thể thu hút xã hội hóa để hỗ trợ cho từng địa phương cụ thể. Chúng ta cũng phải kêu gọi các nghệ sĩ, nghệ nhân rằng đây là một việc làm đúng đắn, tốt đẹp và cần chung tay chứ không phải lấy theo tiêu chuẩn như ở ngoài xã hội được. Đây là chúng ta đang tạo ra những nền tảng của xã hội tương lai, của những con người tương lai. Tôi tin rằng các nghệ sĩ, nghệ nhân cũng luôn rất sẵn lòng với những chủ trương tốt đẹp như thế này và sẵn lòng chuyển tải tất cả những gì mình có, được rèn luyện, trải nghiệm cho các em học sinh”, bà Ly nói.
Trong bối cảnh thiếu giáo viên dạy năng khiếu và nghệ thuật trong các trường, theo bà Ly, việc huy động văn nghệ sĩ tham gia vào là một giải pháp chiến lược lâu dài. “Bởi không thể nào có thể đủ giáo viên đúng với tất cả cơ sở đào tạo để dạy các bộ môn nghệ thuật được. Trong khi nguồn lực nghệ sĩ ở bên ngoài rất nhiều. Vì vậy, đây là giải pháp lâu dài, bền vững, tạo nên một hệ thống phối hợp giữa các nhà trường và các nghệ sĩ, nghệ nhân”, bà Ly nói.
