Đó là nội dung Tiến sĩ kinh tế Nguyễn Văn Hiến, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Gia Định đề xuất khi trao đổi với phóng viên Báo Hànộimới xung quanh Dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (thay thế).
- Tại dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (thay thế), Bộ Tài chính đề xuất nâng mức giảm trừ gia cảnh theo hai phương án: Phương án 1, với người nộp thuế là 13,3 triệu đồng/tháng, với mỗi người phụ thuộc là 5,3 triệu đồng/tháng. Phương án 2, với người nộp thuế là 15,5 triệu đồng/tháng và với mỗi người phụ thuộc là 6,2 triệu đồng/tháng. Ông đánh giá như thế nào về đề xuất này?
- Thứ nhất, phải khẳng định rằng, đề xuất tăng mức giảm trừ gia cảnh mới là rất cần thiết vì mức giảm trừ hiện hành đã không còn phù hợp. Cụ thể, tăng mức giảm trừ sẽ giúp giảm áp lực tài chính cho người dân, đặc biệt là người làm công ăn lương.
Thứ hai, về phương án giảm trừ, trong đó phương án 1 đưa ra dựa trên cơ sở mức tăng chỉ số giá tiêu dùng (CPI), còn phương án 2 dựa trên chỉ số tăng trưởng GDP đầu người giai đoạn 2020-2025. Nhìn chung người dân sẽ nghiêng về phương án 2 vì sẽ phải nộp thuế thu nhập ít hơn. Tuy nhiên, nên áp dụng phương án 1 bởi có cơ sở khoa học hơn vì chỉ số giá tiêu dùng tăng đã làm cho thu nhập thực tế của người dân giảm đi, việc tăng mức giảm trừ theo CPI thực chất chỉ là bù đắp khoản thu nhập danh nghĩa đã bị mất đi khi chỉ số CPI tăng lên. Bên cạnh đó, áp dụng phương án 1 còn giúp bảo đảm an toàn về tài chính ngân sách quốc gia. Khi nào nguồn thu ngân sách nhà nước tốt hơn, tình hình kinh tế và thu nhập của người dân tăng lên, mới nên thực hiện phương án 2.
- Nhiều ý kiến cho rằng, cần nâng mức giảm trừ cho người phụ thuộc lên tối thiểu bằng 60% mức giảm trừ của cá nhân người nộp thuế thay vì tỷ lệ 40% như đề xuất của Bộ Tài chính. Ý kiến của ông như thế nào?
- Ý kiến này rất đúng và hợp lý. Theo quy định hiện hành, mức giảm trừ gia cảnh của người phụ thuộc chỉ bằng 40% mức giảm trừ của người nộp thuế. Trong gia đình, người phụ thuộc thường là người già và trẻ em, những người không có khả năng lao động, nhưng mức chi tiêu cho những đối tượng này không hề nhỏ. Đặc biệt, mức chi tiêu cho trẻ em ở những thành phố lớn thậm chí còn nhiều hơn người nộp thuế với đủ khoản chi phí như tiền sữa, quần áo, ốm đau… Vì vậy, mức giảm trừ cho người phụ thuộc chỉ bằng 40% mức giảm trừ của cá nhân nộp thuế là bất hợp lý, cần điều chỉnh lên ít nhất bằng 60% mức giảm trừ của người nộp thuế.
- Dự thảo đã bổ sung quy định cho phép giảm trừ đối với một số khoản chi như y tế, giáo dục - đào tạo. Theo ông có nên cân nhắc mở rộng thêm các khoản chi như chi phí thuê nhà hoặc lãi vay mua nhà được giảm trừ khi tính thuế thu nhập cá nhân?
- Tại những thành phố lớn, nhu cầu sở hữu một ngôi nhà với người lao động là thiết yếu và chính đáng. Tuy nhiên, với thu nhập như hiện nay, để mua được một ngôi nhà không hề dễ dàng. Nhiều người phải đi thuê hoặc phải vay tiền để mua nhà. Hiện nay, công nhân thuê nhà trọ cũng tốn khoảng 4-6 triệu đồng/tháng, người làm văn phòng thuê cả hộ gia đình sinh sống phải trả 10-12 triệu đồng/tháng. Nếu vay ngân hàng để mua nhà thì phải trả lãi trong nhiều năm và số tiền lãi phải trả hằng tháng ít nhất là 5-10 triệu đồng/tháng. Đây là những gánh nặng tài chính lớn mà người lao động và người làm công ăn lương khó cắt giảm, song hiện chưa được khấu trừ thuế, gây khó khăn trong đời sống.
Thực tế nhiều nước trên thế giới đã thực hiện việc giảm trừ tiền thuê nhà, lãi vay mua nhà khi tính thuế thu nhập cá nhân. Chẳng hạn, tại Singapore và một số quốc gia khác trong khu vực, người dân mua nhà do Nhà nước bán thuộc diện nhà ở xã hội, tiền lãi vay mua nhà được giảm trừ thuế thu nhập cá nhân. Tôi cho rằng, nên xem xét bổ sung thêm khoản chi phí thuê nhà, lãi vay mua nhà được giảm trừ khi tính thuế thu nhập cá nhân nhằm bảo đảm tính công bằng xã hội.
- Ngoài ra, ông có đề xuất gì khác bổ sung vào Dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (thay thế)?
- Có một số khoản cần xem xét bổ sung, cụ thể là hoạt động khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo đang được Nhà nước khuyến khích. Việc khởi nghiệp không dễ dàng, để thành công, nhiều khi phải khởi nghiệp 2-3 lần. Song, “thành công nhiều người biết, thất bại không ai hay”, sau thời gian khó khăn, vừa khởi nghiệp thành công, có thu nhập lại phải chịu thuế sẽ gây khó khăn cho chủ thể. Vì thế, nên miễn thuế thu nhập cá nhân với những cá nhân khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo trong thời gian nhất định, khoảng 3-5 năm kể từ khi họ có thu nhập.
Cùng với đó, cần ưu đãi thuế để giữ nhân tài, tránh chảy máu chất xám. Cụ thể, với những nhân lực trình độ cao cần thu hút từ nước ngoài về Việt Nam làm việc hoặc thu hút nhân tài ở lại Việt Nam, không ra nước ngoài sinh sống và làm việc, cần ưu đãi về thuế thu nhập cá nhân nhằm tạo động lực để họ cống hiến. Vấn đề này cần nghiên cứu cụ thể, tránh tình trạng lạm dụng chính sách.
Bên cạnh đó, nhằm khuyến khích người dân đầu tư mua trái phiếu, nhất là trái phiếu chính phủ, chính sách thuế thu nhập cá nhân cần ưu đãi các cá nhân đầu tư vào lĩnh vực này. Theo tôi, đối với người mua trái phiếu chính phủ nên quy định miễn thuế thu nhập hoàn toàn, đối với người mua trái phiếu doanh nghiệp nên xem xét giảm thuế thu nhập cá nhân 50% so với các loại thu nhập khác, kể cả các khoản thu nhập khi đáo hạn trái phiếu hoặc thu nhập phát sinh khi giao dịch trái phiếu trên thị trường thứ cấp.
- Trân trọng cảm ơn ông!
