Bồ tát Thích Quảng Đức vị pháp thiêu thân năm 1963, để lại xá lợi trái tim bất diệt, biểu tượng cho tinh thần từ bi, trí tuệ của Phật giáo và truyền thống dân tộc.
Hòa thượng Thích Lệ Trang - Phó Chủ tịch Hội đồng Trị sự, Phó Trưởng ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam TP.HCM, Phó Chủ tịch Ủy ban Tổ chức Đại lễ Vesak Liên hiệp quốc 2025 - cho biết Bồ tát Thích Quảng Đức vị pháp thiêu thân ngày 20/6/1963, tại ngã tư Lê Văn Duyệt - Phan Đình Phùng, Sài Gòn (nay là ngã tư Cách Mạng Tháng Tám và Nguyễn Đình Chiểu, Quận 3, TP.HCM), để lại xá lợi trái tim bất diệt, biểu tượng cho tinh thần từ bi, trí tuệ của Phật giáo và truyền thống dân tộc Việt Nam.
Trái tim bất diệt của Bồ tát Quảng Đức đang ở đâu?
Theo Báo Giác Ngộ, Trái tim bất diệt của Bồ tát Quảng Đức hiện nay đang được bảo quản trong Ngân hàng Nhà nước - Chi nhánh phía Nam, theo văn bản bàn giao - ký gởi 11h ngày 26/4/1991.
Nơi tôn trí xá lợi Bồ tát Thích Quảng Đức trong Đại lễ Vesak Liên hiệp quốc 2025. (Ảnh: Giác Ngộ)
Pháp nạn Phật giáo 1963 bắt đầu ở Huế, với lệnh triệt hạ cờ Phật giáo - biểu tượng thiêng liêng của Phật giáo - vào đầu mùa Phật đản PL.2507 (1963). Đỉnh điểm là vụ thảm sát 8 phật tử trước Đài Phát thanh đúng tối Rằm tháng Tư năm Quý Mão (ngày 8/5/1963).
Sau biến cố này, Đức Trưởng lão Hòa thượng Thích Tịnh Khiết, Hội chủ Tổng hội Phật giáo Việt Nam, đã triệu tập một cuộc họp bất thường, ra Bản Tuyên ngôn năm điểm đòi những quyền căn bản và tối thiểu của tín đồ Phật giáo.
Từ đó, phong trào đấu tranh chống chính sách kỳ thị tôn giáo lan rộng, rầm rộ ở Sài Gòn. Hòa thượng Thích Quảng Đức đã âm thầm viết tâm thư phát nguyện được vị pháp thiêu thân.
9h30 phút sáng 11/6/1963, tại ngã tư đường Lê Văn Duyệt và Phan Đình Phùng, nay là cách Mạng Tháng Tám - Nguyễn Đình Chiểu (Quận 3), Hòa thượng Thích Quảng Đức đã tự thiêu trước sự chứng kiến của hàng trăm Tăng Ni, Phật tử và người dân.
Với tâm thế an nhiên, dáng ngồi thiền kiết-già bất động, Ngài thiêu thân không phải để phản kháng bằng hận thù, mà để thức tỉnh chính quyền Ngô Đình Diệm: yêu cầu tôn trọng bình đẳng tôn giáo, tự do tín ngưỡng và bảo vệ Phật giáo khỏi pháp nạn đang diễn ra khốc liệt trong bối cảnh phân biệt đối với Phật giáo.
Ngọn lửa bao trùm thân thể Ngài suốt gần 15 phút, không chỉ làm sững sờ chính quyền Ngô Đình Diệm mà còn đánh thức lương tri thế giới.
Sự kiện tự thiêu của Ngài để bảo vệ Chánh pháp và cầu nguyện hòa bình.
Sự kiện Hòa thượng Thích Quảng Đức tự thiêu để phản đối đàn áp Phật giáo năm 1963 gây chấn động toàn cầu. (Ảnh: TL)
Sau khoảng 15 phút an nhiên thiền định trong biển lửa, nhục thân của Ngài đã được thỉnh về chùa Xá Lợi (Quận 3) làm tang lễ.
Nhục thân Bồ tát đã được cung thỉnh về thiêu tại Đài hỏa táng An dưỡng địa ở Phú Lâm. Theo nhiều nhân chứng, sau khi nhục thân biến thành tro thì lạ lùng là quả tim vẫn còn. Quả tim lại được đưa trở lại lò thiêu với ngọn lửa trên 4.000 độ, trong nhiều giờ liền, nhưng vẫn không cháy và trở thành một khối rắn như đá, với hình dáng nguyên vẹn một cách huyền diệu, lạ thường.
Chư Tăng Ni, Phật tử và những người chứng kiến kính lễ trong niềm xúc động. Chư tôn đức trong Ủy ban Liên phái Bảo vệ Phật giáo đã hội ý, quyết định cung thỉnh Trái tim bất diệt của Bồ tát trở về chùa Xá Lợi để tôn thờ.
Bảo quản tôn thờ Trái tim bất diệt của Bồ tát ra sao?
Trái tim bất diệt của Bồ tát được gìn giữ nơi tôn nghiêm ở chùa Xá Lợi, rồi tôn thờ tại Việt Nam Quốc Tự. Sau đó, Trái tim bất diệt của Bồ tát được gởi vào Ngân hàng Pháp tại Sài Gòn và hiện nay được bảo quản trong Ngân hàng Nhà nước - Chi nhánh phía Nam theo văn bản bàn giao - ký gởi 11h ngày 26/4/1991.
Bên đứng tên ký gởi là Hòa thượng Thích Thiện Hào (lúc bấy giờ là Phó Chủ tịch Hội đồng Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam (GHPGVN), Trưởng ban Trị sự Thành hội Phật giáo TP.HCM); Hòa thượng Thích Từ Nhơn (Phó Trưởng ban Tăng sự Trung ương) và Thượng tọa Thích Giác Toàn (Ủy viên Kiểm soát Trung ương GHPGVN).
Trái tim bất diệt của Bồ tát được bảo quản trong Ngân hàng Nhà nước - Chi nhánh phía Nam từ ngày 26/4/1991. (Ảnh: Giác Ngộ)
Hiện Hòa thượng Thích Thiện Hào và Hòa thượng Thích Từ Nhơn đã viên tịch, còn nhân chứng duy nhất đại diện Giáo hội trong lễ bàn giao ký gửi năm 1991, là Hòa thượng Thích Giác Toàn, Phó Chủ tịch Hội đồng Trị sự GHPGVN.
Cũng theo thông tin từ Báo Giác Ngộ, Hòa thượng Thích Giác Toàn cho biết tháng 4/1991, khi hay tin được chư vị giáo phẩm lãnh đạo Hòa thượng Thích Thiện Hào và Hòa thượng Thích Từ Nhơn cử tham gia đoàn tiếp nhận và bàn giao Trái tim bất diệt của Bồ tát Thích Quảng Đức ở Ngân hàng Nhà nước Việt Nam - Chi nhánh TP.HCM, trong lòng hòa thượng có một niềm hỷ lạc vô biên. Bởi đây là một nhân duyên rất đặc biệt. Hòa thượng từng giờ từng phút trông đến sự kiện đó để được chiêm bái Trái tim Bồ tát.
Do tính chất đặc biệt quan trọng và giá trị thiêng liêng của Trái tim bất diệt của Bồ tát, nên nghi thức ký nhận và bàn giao gửi được tiến hành một cách nghiêm cẩn.
Trong trả lời báo chí về việc bảo quản Trái tim bất diệt của Bồ tát, lúc sinh tiền, Hòa thượng Thích Từ Nhơn đã kể lại, lúc Hòa thượng đang ở Sa Đéc thì được triệu tập về Sài Gòn, được Đức Tăng thống Thích Tịnh Khiết giao nhiệm vụ thiêng liêng, là bảo quản tôn thờ Trái tim bất diệt ở Việt Nam Quốc Tự.
Vì lo sự an toàn, Hòa thượng đã đề nghị được gửi vào một Ngân hàng Pháp quốc tại Sài Gòn, để được bảo mật. Trái tim bất diệt đã được tôn trí trong một tháp bằng đồng và có dán niêm phong có chữ ký của Đức Tăng thống Thích Tịnh Khiết.
Trước năm 1975, Hòa thượng thường vào lễ Trái tim Bồ tát được cất giữ ở tầng hầm của ngân hàng. Sau năm 1975, Ngân hàng Nhà nước tiếp quản các ngân hàng ở Sài Gòn, trong đó có việc tiếp nhận và gìn giữ trái tim Bồ tát Thích Quảng Đức.
Đến năm 1991, Trái tim bất diệt được giao lại Ngân hàng Nhà nước - Chi nhánh TP.HCM gìn giữ, bảo quản cẩn mật đến đầu tháng 5/2025.
60 năm tu hành của Bồ tát Thích Quảng Đức
Bồ tát Thích Quảng Đức thế danh là Lâm Văn Tuất, sinh năm 1897 tại Khánh Hòa, xuất gia từ khi 7 tuổi.
Năm 20 tuổi, Ngài thọ giới Tỳ Kheo và Bồ Tát, được pháp hiệu Quảng Đức. Sau đó Ngài phát nguyện nhập thất tu 3 năm trên một ngọn núi ở Ninh Hòa.
Năm 1943, Ngài rời Khánh Hòa vào Nam, hành đạo khắp các tỉnh Sài Gòn, Gia Định, Định Tường xuống đến Hà Tiên. Ngài cũng đã từng sang Nam Vang lưu trú 3 năm.
Trải qua gần 60 năm tu hành, Ngài gắn bó với công cuộc hoằng pháp độ sinh và có công xây dựng khoảng 30 ngôi chùa từ Nam Trung Bộ đến miền Nam.
Tượng đài Bồ Tát Thích Quảng Đức được xây dựng tại ngã tư Nguyễn Đình Chiểu - Cách Mạng Tháng Tám, nơi Ngài đã vị pháp thiêu thân năm 1963. (Ảnh: H. Nhân)
Sự kiện Bồ tát Thích Quảng Đức vị pháp thiêu thân năm 1963 đã mở ra con đường đối thoại và bảo vệ lý tưởng bất bạo động của đạo Phật.
Từ năm 1963 đến nay, hình ảnh và di sản của Bồ tát Thích Quảng Đức trở thành biểu tượng toàn cầu về đấu tranh bất bạo động.
Từ đầu tháng 5/2025, lần đầu tiên xá lợi trái tim Bồ tát Thích Quảng Đức được tôn trí song song với xá lợi Phật từ Viện Bảo tàng Quốc gia Ấn Độ, để cộng đồng Việt Nam có dịp chiêm bái nhân dịp Đại lễ Vesak Liên hiệp quốc 2025, tổ chức tại TP.HCM từ ngày 6 đến 8/5/2025.
Ngày 11/5 sẽ diễn ra Lễ cung thỉnh Xá lợi Trái tim Bồ tát tôn trí vĩnh viễn tại tháp Đa Bảo, trong khuôn viên Việt Nam Quốc Tự
Sau khi Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống nhất ra đời, Hội đồng Lưỡng viện Tăng Thống và Hóa Đạo trong phiên họp trước ngày Phật Đản năm 1964, đã quyết nghị suy tôn Ngài pháp vị Bồ tát.
Sau ngày đất nước thống nhất, pháp hiệu của ngài đặt tên cho đường Nguyễn Huệ cũ chạy qua trước chùa Quan Thế Âm, là đường Thích Quảng Đức, quận Phú Nhuận.
Tháng 11/2007, công trình tượng đài Bồ tát Thích Quảng Đức được xây dựng tại ngã tư Nguyễn Đình Chiểu - Cách Mạng Tháng Tám, nơi Hòa thượng Thích Quảng Đức vị pháp thiêu thân năm 1963.
Công trình hoàn thành năm 2010, thể hiện sự tôn vinh một tấm gương hy sinh cao cả của bậc chân tu, đã hiến trọn đời mình cho đạo pháp và dân tộc.
