Những điều đáng lo ngại từ biến thể phụ của Delta

Hiện vẫn chưa rõ những đột biến này có ảnh hưởng như thế nào đến cách hành xử của biến thể phụ đặc biệt này. Tuy nhiên, một số nhà nghiên cứu cho rằng, AY.4.2 có khả năng lây nhiễm cao hơn 10-15% so với chủng Delta gốc, thậm chí có khả năng “lẩn tránh” vaccine. Bên cạnh đó, biến thể phụ này còn có thể thay thế Delta, nhưng quá trình này sẽ diễn ra khá chậm.

Hồi cuối tuần trước, Cơ quan An ninh y tế Anh (UKHSA) công bố báo cáo cho biết, “một biến thể phụ của chủng Delta được gọi là AY.4.2 hiện đang lây lan ở Anh”. Theo báo cáo, “trong tuần từ 27/9/2021 biến thể phụ này chiếm khoảng 6% trong tổng số mẫu được giải trình tự gen, và có xu hướng tiếp tục gia tăng. Con số ước tính này có thể chưa chính xác”.

Theo UKHSA, AY.4.2 được “đánh giá là một biến thể đang được nghiên cứu” nhưng chưa phải là một “biến thể đáng quan ngại”. Báo cáo UKHSA nêu rõ: “Đánh giá được đưa ra dựa trên cơ sở rằng biến thể này ngày càng trở nên phổ biến ở Anh trong những tháng gần đây và có một số bằng chứng ban đầu cho thấy nó có thể có tỷ lệ gia tăng nhanh chóng ở Anh so với Delta. Cần có thêm bằng chứng để biết liệu điều này là do những thay đổi trong hành vi của virus hay do các điều kiện dịch tễ”.

UKHSA kết luận: “Trong khi các bằng chứng vẫn đang xuất hiện, cho đến nay vẫn chưa thấy biến thể này gây ra bệnh nặng hơn hoặc làm cho các loại vaccine đang được triển khai kém hiệu quả hơn”.

Trong khi đó, tại Mỹ, tính tới ngày 21/10, đã có 5 trường hợp nhiễm biến thể AY.4.2 được ghi nhận tại 4 bang Bắc Carolina, Massachusetts, Washington, California và Thủ đô Washington. Ngoài Mỹ, Israel cũng đã xác nhận ca mắc COVID-19 do biến thể phụ A.Y.4.2 ở một bé trai 11 tuổi nhập cảnh nước này ở sân bay Ben Gurion, ngoại ô Tel Aviv, khi vừa về nước từ Moldova. Bé trai được cách ly và không có thêm tiếp xúc nào được ghi nhận. Ngày 21/10, Nga cũng ghi nhận một số ca nhiễm biến thể phụ A.Y.4.2. Theo dữ liệu từ Outbreak.Info, khoảng 16.380 ca nhiễm biến thể phụ AY.4.2 được phát hiện trên thế giới tại 28 quốc gia. Phần lớn trong số những ca mắc này - 16.022 ca được phát hiện ở Anh, nơi AY.4.2 được phát hiện lần đầu vào tháng 4 năm nay.

Dù AY.4.2 đang được theo dõi chặt chẽ, nhưng biến thể phụ này vẫn chưa được Tổ chức Y tế thế giới (WHO) phân loại là “biến thể đang được điều tra” hay “biến thể đáng lo ngại”. Lý do có thể là vì AY.4.2 chưa được xác định có những biến đổi về gen dẫn đến những thay đổi về đặc tính virus như mức độ lây lan, khả năng gây bệnh nặng, khả năng lẩn trốn hệ miễn dịch hay các liệu pháp điều trị… Hiện cũng chưa có thông tin xác nhận AY.4.2 lây nhiễm đáng kể trong cộng đồng hay các cụm ca mắc COVID-19. Việc phát hiện một biến thể có khả năng lây lan cao hơn khiến nhiều người lo ngại vì nó có thể làm gia tăng số ca mắc COVID-19 ở những người chưa tiêm vaccine.

Theo Our World in Data, chỉ 2,8% dân số những nước có thu nhập thấp được tiêm ít nhất 1 mũi vaccine ngừa COVID-19 trong khi các nước phát triển cũng ghi nhận nhiều ca lây nhiễm đột phá do khả năng miễn dịch COVID-19 bắt đầu giảm khoảng 6 tháng sau khi được tiêm chủng đầy đủ. Một biến thể có khả năng lây lan cao hơn cũng sẽ tác động đến hiệu quả của các loại vaccine, dù chưa có bằng chứng nào cho thấy AY.4.2 nằm trong trường hợp này.

Cho tới nay, các quan chức y tế vẫn chưa bày tỏ lo ngại về biến thể phụ của chủng Delta và cho rằng điều quan trọng là phải tiếp tục theo dõi đột biến này chứ không nên hoảng loạn. Giám đốc Trung tâm Ngăn ngừa và Kiểm soát dịch bệnh (CDC) Mỹ Rochelle Walensky cho biết, Mỹ cũng đã ghi nhận biến thể phụ này nhưng cho tới nay, không có sự gia tăng số ca mắc COVID-19 do AY.4.2. Trong khi đó, người phát ngôn văn phòng Thủ tướng Anh kêu gọi người dân bình tĩnh, đồng thời cho biết, AY.4.2 hiện đang được theo dõi chặt chẽ, nhưng chưa có bằng chứng nào cho thấy biến thể phụ này dễ lây hơn so với chủng Delta gốc.

Về phía giới chuyên gia, ông Andrew Pollard, người đứng đầu Nhóm Vaccine Oxford và đã tham gia trợ giúp phát triển vaccine AstraZeneca/Đại học Oxford, nói rằng, biến thể phụ của Delta sẽ không làm thay đổi bức tranh COVID-19.

Trong khi đó, Giáo sư Francois Balloux tại Viện nghiên cứu gen thuộc Đại học London nhấn mạnh: “Ở giai đoạn này tôi sẽ nói rằng hãy cứ chờ xem và đừng hoảng loạn. Nó có thể lây lan cao hơn không đáng kể, nhưng không đến mức thảm khốc như những gì chúng ta đã chứng kiến trước đây”. Chia sẻ quan điểm này, nhà miễn dịch học người Nga Nikolay Kryuchkov cho biết, biến thể Delta và các biến thể phụ của nó vẫn sẽ trở nên áp đảo và trong tương lai có thể thích ứng với vaccine theo một số cách, đặc biệt là khi tỷ lệ tiêm chủng chỉ khoảng 50%.

Ông nói: “Nhưng theo tôi, một sự đột biến lớn của biến thể sẽ không xảy ra, bởi giống như bất kỳ sinh vật nào, chủng virus corona cũng có giới hạn tiến hóa và sự tiến hóa mạnh mẽ đã xảy ra”. Về phần mình, Giáo sư về miễn dịch tại London, ông Danny Altmann nói rằng biến thể phụ cần phải được theo dõi chặt chẽ và kiểm soát thận trọng. “Do Delta hiện đang là biến thể nổi trội ở một số khu vực trong khoảng 6 tháng qua và vẫn chưa có biến thể nào khác nổi trội hơn, người ta hy vọng rằng Delta có thể sẽ là đột biến đỉnh điểm của virus. Nhưng AY.4 đã bắt đầu làm dấy lên nghi ngờ về điều này”, ông cảnh báo.

Khổng Hà

Xuất hiện biến chủng COVID-19 nguy hiểm hơn Delta

Thiếu hụt vaccine, châu Phi nguy cơ trở thành vườn ươm biến thể COVID-19

Thách thức mới từ biến thể C.1.2