“Ngọn hải đăng của hy vọng”

Thỏa thuận trên bao gồm 2 tài liệu. Bản ghi nhớ đầu tiên có giá trị trong 3 năm, giải quyết những vấn đề liên quan đến lệnh trừng phạt các nông sản và phân bón của Nga. Tài liệu thứ hai có giá trị trong 120 ngày và có thể mở rộng về mặt thời gian, xác định cơ chế để xuất khẩu ngũ cốc của Ukraine từ các cảng do nước này kiểm soát.

Bộ trưởng Quốc phòng Nga Sergei Shoigu và Bộ trưởng Cơ sở Hạ tầng Ukraine Oleksandr Kubrakov đã ký các thỏa thuận riêng với Tổng Thư ký Antonio Guterres và Bộ trưởng Quốc phòng Thổ Nhĩ Kỳ Hulusi Akar. Lễ ký kết diễn ra ở Istanbul và được chứng kiến bởi Tổng thống nước chủ nhà Recep Tayyip Erdogan.

Thỏa thuận này sẽ giúp cho Ukraine có thể xuất khẩu 22 triệu tấn ngũ cốc và các nông sản khác bị mắc kẹt ở các cảng Biển Đen do chiến sự. Theo người đứng đầu LHQ, thoả thuận vừa ký kết sẽ mở đường cho xuất khẩu lương thực thương mại từ ba cảng quan trọng của Ukraine là Odesa, Chernomorsk và Yuzhny. Một quan chức LHQ nói với Reuters rằng thỏa thuận bao gồm một “lệnh ngừng bắn trên thực tế” đối với các tàu và cơ sở được bảo hiểm.

Liên quan tới việc thỏa thuận sẽ được thực hiện như thế nào, ông Antonio Guterres cho biết sẽ có một Trung tâm Kiểm soát Chung (JCC) ở Istanbul, có nhiệm vụ lên lịch và giám sát các chuyến hàng. Biên chế của JCC sẽ là các quan chức của LHQ và có thể là các quan chức quân sự của ba quốc gia liên quan.

Mặc dù Ukraine đã gài mìn các vùng biển gần các cảng như một phần của biện pháp phòng thủ, nhưng họ không cần phải gỡ mìn nữa. Thay vào đó, các hoa tiêu Ukraine sẽ hướng dẫn các tàu di chuyển dọc theo các hành lang an toàn trong lãnh hải của họ, với một tàu quét mìn có mặt khi cần thiết nhưng không có quân đội hộ tống.

Được giám sát bởi JCC, các con tàu sau đó quá cảnh Biển Đen đến eo biển Bosphorus của Thổ Nhĩ Kỳ và đi ra các thị trường thế giới. Tất cả các bên đã đồng ý rằng sẽ không có cuộc tấn công nào vào các thực thể này. Nếu một hoạt động bị cấm được quan sát thấy, JCC sẽ có nhiệm vụ xử lý vụ việc.

Và trước những lo ngại của Nga về nguy cơ các tàu giao vũ khí cho Ukraine, tất cả các tàu trở về sẽ được một nhóm với đại diện của tất cả các bên kiểm tra tại cảng Thổ Nhĩ Kỳ và có sự giám sát của JCC. Các nhóm kiểm tra sẽ lên tàu và thẩm định hàng hóa trước khi tàu có thể trở về Ukraine.

Sau khi thỏa thuận được ký kết, Tổng Thư ký LHQ bày tỏ: “Ngày hôm nay, có một ngọn hải đăng trên Biển Đen. Đó là ngọn hải đăng của hy vọng, của niềm tin và của sự cứu trợ trong một thế giới cần nó hơn bao giờ hết”.

Ông cũng nhận định: “Các bạn đã vượt qua được các trở ngại và gạt sang bên những khác biệt để dọn đường cho một sáng kiến vì lợi ích chung của tất cả các bên”. Tổng thống Tayyip Erdogan cho biết thoả thuận trên sẽ “hồi sinh hy vọng về hòa bình”: “Với việc lưu thông tàu bắt đầu trong những ngày tới, chúng tôi sẽ mở ra một ống thở mới từ Biển Đen đến nhiều quốc gia trên thế giới”.

Trong khi đó, Giám đốc chính sách đối ngoại của EU Josep Borrell cho biết thỏa thuận này là một “bước quan trọng” trong việc giúp giảm thiểu tình trạng mất an ninh lương thực toàn cầu. “EU vẫn cam kết giúp Ukraine đưa càng nhiều ngũ cốc vào thị trường toàn cầu càng tốt”, ông viết trên Twitter.

Về phần mình, Mỹ kêu gọi Nga cho phép xuất khẩu ngũ cốc của Ukraine một cách nhanh chóng và bày tỏ hy vọng rằng thỏa thuận do Thổ Nhĩ Kỳ làm trung gian có cấu trúc đủ hiệu quả để giám sát việc tuân thủ. Người phát ngôn Nhà Trắng John Kirby nói với các phóng viên: “Chúng tôi hoàn toàn mong đợi việc thực hiện thỏa thuận ngày hôm nay sẽ diễn ra nhanh chóng để ngăn chặn những người dễ bị tổn thương nhất trên thế giới rơi vào tình trạng mất an ninh và suy dinh dưỡng nặng nề hơn”.

Tuy vây, để việc vận chuyển hàng hóa diễn ra trên Biển Đen không phải việc có thể thực hiện chỉ qua một đêm. Các công ty vận chuyển và các nhà buôn hoan nghênh thỏa thuận trên là một bước đi tích cực, song cũng cảnh báo rằng vẫn còn vô số trở ngại. Để vận chuyển được hơn 20 triệu tấn ngũ cốc mắc kẹt trong các kho của Ukraine cần một đội tàu gồm 400 tàu chở hàng với mỗi tàu có thể chở được 50.000 tấn.

Các nhà phân tích ước tính việc nối lại các tuyến đường tới Biển Đen sẽ mất một vài tuần. Điều này phụ thuộc vào mức độ sẵn sàng của các tàu chở hàng ở các khu vực gần đó, chẳng hạn như Địa Trung Hải, ông Peter Sand, nhà phân tích thị trường thuê tàu thuộc công ty Xeneta đánh giá. Hơn 100 tàu đã không thể rời các cảng của Ukraine kể từ khi xung đột nổ ra. Tuy nhiên, hiện chúng cũng không thể ra khơi ngay lập tức.

“Những tàu này đã bị dừng hoạt động từ 24/2 nên chúng ta cần đảm bảo chúng vẫn đủ điều kiện ra khơi. Chúng ta phải đảm bảo có đủ số thủy thủ trên tàu bởi nhiều thủy thủ đã đi sơ tán”, ông Guy Platten, Tổng thư ký Phòng Vận tải biển Quốc tế nhận định.

https://cand.com.vn/binh-luan-quoc-te/ngon-hai-dang-cua-hy-vong-i661548/