Biến đổi khí hậu đang tác động sâu sắc đến sản xuất nông nghiệp. Yêu cầu giảm phát thải khí nhà kính trở thành nhiệm vụ cấp bách, vừa bảo đảm an ninh lương thực, vừa thực hiện cam kết của Chính phủ đưa phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 tại Hội nghị Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu lần thứ 26 (COP26).
Trước yêu cầu này, nhiều tỉnh, thành phố đã chủ động áp dụng mô hình sản xuất nông nghiệp phát thải thấp, nhất là với lúa nước, bước đầu đem lại hiệu quả rõ rệt cả về kinh tế và môi trường.
Hiện nay, canh tác lúa phát thải thấp với các kỹ thuật “1 phải 5 giảm”, “3 giảm 3 tăng”, tưới ngập khô xen kẽ, bón phân hợp lý đã giúp nhiều địa phương giảm 10-20% lượng giống, 15-30% phân bón, 20-25% nước tưới, đồng thời nâng cao năng suất, cải thiện chất lượng, đem lại lợi nhuận cao hơn 3-5 triệu đồng/ha mỗi vụ.
Thành phố Hà Nội cũng đang bắt nhịp xu hướng sản xuất xanh, giảm phát thải bằng việc áp dụng mô hình canh tác lúa cải tiến (SRI) theo hướng hữu cơ trên diện tích khoảng 50ha tại các xã: Tiến Thắng, Yên Lãng; mô hình trồng lúa giảm phát thải khí nhà kính gắn với tín chỉ carbon tại các xã: Ứng Hòa, Vân Đình, Phú Xuyên… Đặc biệt, khi triển khai mô hình đạt chứng nhận quốc tế, nông dân Hà Nội có thể bán tín chỉ carbon với giá 50-60 USD/tấn khí CO₂.
Lợi ích kép đã rõ: Giảm chi phí sản xuất, tăng thu nhập cho nông dân; đồng thời bảo vệ môi trường, góp phần ứng phó biến đổi khí hậu.
Từ thực tiễn đó, tháng 4-2024, Bộ Nông nghiệp và Môi trường triển khai Đề án sản xuất trồng trọt giảm phát thải giai đoạn 2025-2035, đặt mục tiêu giảm ít nhất 10% tổng lượng phát thải khí nhà kính của ngành so với năm 2020. Đây là định hướng chiến lược, đòi hỏi sự tham gia đồng bộ của các địa phương, doanh nghiệp, hợp tác xã và nông dân.
Để triển khai đề án thành công, cần đồng bộ các nhóm giải pháp. Trước hết, các bộ, ngành, địa phương cần ban hành và thực thi cơ chế hỗ trợ cụ thể về tài chính và kỹ thuật, hỗ trợ giống, vật tư, công nghệ, tập huấn kỹ năng quản lý đồng ruộng cho nông dân; khuyến khích ứng dụng công nghệ số và cảm biến môi trường, tối ưu lượng nước, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật; thúc đẩy các chương trình tín chỉ carbon trong nông nghiệp, hỗ trợ nông dân và hợp tác xã tiếp cận thị trường này, tạo nguồn thu mới từ việc cắt giảm phát thải.
Song song với đó, cần đẩy mạnh xây dựng các mô hình liên kết chuỗi giá trị giữa nông dân - hợp tác xã - doanh nghiệp chế biến và tiêu thụ, cam kết bao tiêu sản phẩm với giá ổn định, ưu tiên nông sản đạt chuẩn phát thải thấp vào các kênh phân phối hiện đại và xuất khẩu. Đây không chỉ là giải pháp kinh tế mà còn là động lực để nông dân yên tâm thay đổi tập quán canh tác, hướng tới sản xuất bền vững.
Ở tầm vĩ mô, các viện nghiên cứu, trường đại học, doanh nghiệp công nghệ cần đẩy mạnh nghiên cứu giống mới có khả năng chịu hạn, chịu mặn, phù hợp với yêu cầu canh tác giảm phát thải; phát triển thiết bị tưới tiết kiệm nước, phân bón hữu cơ sinh học, ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong dự báo thời tiết và quản lý mùa vụ, từ đó cung cấp cho nông dân giải pháp đồng bộ thay vì hỗ trợ từng khâu nhỏ lẻ. Quan trọng hơn, chính quyền các cấp cần coi đây là nhiệm vụ lâu dài, gắn chỉ tiêu giảm phát thải của ngành Nông nghiệp với kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội hằng năm.
Sản xuất nông nghiệp phát thải thấp không chỉ là giải pháp ứng phó với biến đổi khí hậu, mà còn là chiến lược nâng tầm nông nghiệp Việt Nam theo hướng hiện đại, có trách nhiệm, hội nhập sâu rộng, bền vững. Lợi ích kép về kinh tế và môi trường đã được chứng minh, vấn đề còn lại là chúng ta có đủ quyết tâm để đưa mô hình ra đại trà hay không? Câu trả lời phụ thuộc vào hành động của mỗi địa phương, mỗi ngành, nông dân và sự đồng hành của toàn xã hội…
https://hanoimoi.vn/loi-ich-kep-ve-kinh-te-va-moi-truong-712674.html
