Tôi nhiệt liệt ủng hộ đề xuất cấm xe tải chạy làn sát dải phân cách trên Đại lộ Thăng Long và mong quy định này sớm được áp dụng trên mọi đường cao tốc trên cả nước.
Mới đây, Cục Cảnh sát giao thông đề nghị Sở Xây dựng TP Hà Nội cấm xe tải đi làn sát dải phân cách (làn 1) từ km2 tới km28 trên đại lộ Thăng Long - tuyến đường huyết mạch phía tây Thủ đô, dự kiến thời gian là từ ngày 20/9. Mục đích là giảm thiểu rủi ro, cải thiện tốc độ lưu thông, tăng độ an toàn cho người đi đường.
Đây là đề xuất rất kịp thời và cần thiết. Theo nguyên tắc thiết kế cao tốc, làn sát dải phân cách dành cho xe chạy tốc độ cao nhất, thậm chí tại nhiều nước, làn này chỉ dùng để vượt. Thế nhưng ở Việt Nam, tài xế khi di chuyển trên cao tốc luôn đau đầu và bức xúc vì vấn nạn xe tải "bám con lươn" đi với tốc độ rùa bò khiến các xe đi sau cũng phải "bò" theo.
Khi một chiếc xe tải di chuyển ở sát dải phân cách với tốc độ 60-70km/h trong khi tốc độ tối đa là 100km/h, các phương tiện khác phía sau không còn làn để vượt và buộc phải chạy chậm, có những xe phải đột ngột phanh, chuyển làn để tránh, gây ra tình trạng hỗn loạn, dễ dẫn đến tai nạn hoặc ùn tắc.
Trên Đại lộ thăng Long, các tài xế xe tải thường xuyên đi vào làn 1, làn 2 dù chạy tốc độ chậm, gây ùn tắc giao thông. (Ảnh: Trà Khánh)
Tôi hay chạy xe tuyến cao tốc Hà Nội - Bắc Giang và thường ức chế khi gặp 2 xe tải đi song song với tốc độ khoảng 65-75 km/h, chặn đường các xe khác trong khi đường này cho phép chạy 100km/h.
Tài xế trên các tuyến cao tốc khác trên cả nước như cao tốc TP Hồ Chí Minh - Long Thành - Dầu Giây, cao tốc Nội Bài - Lào Cai, cao tốc Cam Lộ - La Sơn... cũng phải đối mặt với những vấn đề tương tự. Nhiều người nói, khi xe tải di chuyển chậm nhưng vẫn bám làn 1, cao tốc không còn là cao tốc mà là những đại lộ dành cho loài rùa.
Vì thế, khi biết đề xuất của Cục CSGT dành cho Đại lộ Thăng Long ở Hà Nội, tôi mong rằng quy định cấm xe tải đi vào làn 1 trên cao tốc sẽ không dừng ở việc áp dụng thí điểm ở tuyến đường trên, mà sớm được luật hóa thành quy định chung trên toàn quốc. Khi đã được ghi rõ trong luật cùng chế tài xử phạt rõ ràng, nhất quán ở mọi tuyến đường, mọi tài xế sẽ phải tuân thủ nghiêm ngặt và góp phần hình thành văn hóa lưu thông kỷ luật, an toàn trên cao tốc.
Điều này sẽ đem đến những lợi ích thiết thực cho các tài xế. Đầu tiên, nếu xe tải được buộc phải đi đúng làn thường ngoài cùng bên phải, cạnh làn dừng khẩn cấp, toàn bộ hệ thống cao tốc sẽ vận hành trơn tru hơn. Xe con, xe khách có thể giữ tốc độ ổn định, không phải phanh gấp, không cần đánh lái nguy hiểm để vượt phải. Ngược lại, tài xế xe tải cũng ít bị áp lực bởi dòng xe nhỏ bám sát sau lưng, giảm căng thẳng và hạn chế va chạm.
Lợi ích thứ hai là về tâm lý. Một trong những nguyên nhân khiến tài xế xe con hay “nóng ruột” trên cao tốc là do bị xe tải chặn làn. Khi tình huống ấy được loại bỏ, dòng chảy giao thông sẽ bớt những pha căng thẳng không đáng có. Sự bình tĩnh của người lái xe đường dài cũng là một trong những yếu tố quan trọng để đảm bảo an toàn.
Lợi ích thứ ba là khi làn 1 để thoáng, các tài xế có thể sử dụng để vượt xe đi trước một cách an toàn. Người lái sẽ không cần đánh võng hay tìm cách lách ở những khoảng trống nguy hiểm, mà chỉ cần bật tín hiệu, chuyển làn, vượt qua, rồi trở lại đúng vị trí làn 2. Điều này vừa giúp giữ nhịp độ lưu thông ổn định, vừa đảm bảo khoảng cách giữa các xe.
Thực tế, nhiều quốc gia đã áp dụng quy định này từ lâu. Ở Đức hay Nhật, việc xe tải đi vào làn sát dải phân cách gần như không tồn tại, vì hệ thống giám sát tự động và mức phạt đủ sức răn đe. Điều đó tạo nên văn hóa giao thông cao tốc ổn định, kỷ luật, và an toàn hơn nhiều so với chúng ta.
Cấm xe tải ở làn 1 không phải là hạn chế quyền lợi của tài xế, mà là để tạo ra một môi trường giao thông an toàn và văn minh cho tất cả mọi người. Thói quen xấu nhiều năm không chỉ sửa đổi bằng cách cấm trên một vài tuyến đường, mà cần được sửa bằng quy định thống nhất.
Một quyết định luật hóa dứt khoát và đồng bộ trên toàn quốc sẽ là một động thái mạnh mẽ, giúp nâng tầm văn hóa giao thông Việt Nam. Chúng ta đã đầu tư hàng trăm nghìn tỷ đồng để có hệ thống cao tốc hiện đại, vậy nên đừng để những tài xế "rùa bò" trên đường làm giảm hiệu năng của toàn bộ xã hội.
