Mặc dù không thích bộ ria mép đặc trưng của John Bolton, Trump từng rất ấn tượng về phong thái trên truyền hình của ông.
Trump khiến Washington dậy sóng vào ngày 10/9 với dòng tweet tuyên bố sa thải Cố vấn An ninh Quốc gia John Bolton, người đã thúc đẩy chính sách đối ngoại của Mỹ theo cánh hữu trong nhiều thập kỷ. 20 phút sau, Bolton đăng tweet và gửi tin nhắn đến các phóng viên, nói rằng ông không bị sa thải mà đã xin từ chức.
Bolton, 70 tuổi, người làm việc 17 tháng trong chính quyền Trump, đã luôn là một "chiến binh" ở Washington. Ông sẵn sàng thúc đẩy phương án triển khai lực lượng quân sự hơn bất kỳ quan chức cấp cao nào khác của Mỹ.
Dưới thời chính quyền George W. Bush, ông là người thúc đẩy mạnh mẽ cuộc chiến ở Iraq. Ông cũng ủng hộ sử dụng phương án quân sự với Iran và Triều Tiên. Bolton là người gây tranh cãi đến mức ông Bush từng phải bổ nhiệm ông làm đại sứ tại Liên Hợp Quốc năm 2005 mà không thông qua thượng viện.
 |
| John Bolton tại Minsk ngày 29/8. Ảnh: AFP. |
Sau khi rời chính quyền Bush, Bolton thường xuyên xuất hiện trên truyền thông với vai trò nhà bình luận, thẳng thắn lên án Barack Obama và để ngỏ khả năng tranh cử tổng thống. Trump, người thích xem truyền hình, đã chú ý đến những bình luận của ông trên Fox News.
Bolton được bổ nhiệm là cố vấn an ninh quốc gia của chính quyền Trump vào tháng 4/2018, mặc dù ông rõ ràng có những khác biệt quan điểm lớn với Tổng thống, người thường xuyên kêu gọi giảm sự can thiệp của Mỹ ở nước ngoài.
"Ông ấy có quan điểm mạnh mẽ về mọi thứ nhưng điều đó ổn thôi", Trump nói hồi tháng 5. "Tôi thực sự có thể tiết chế John, điều đó khá tuyệt vời".
Suzanne DiMaggio, học giả về chính sách đối ngoại tại Tổ chức Carnegie vì Hòa bình Quốc tế, cho rằng việc Bolton làm việc 17 tháng trong chính quyền Trump đã là khoảng thời gian dài, khi xét đến những lần thay đổi nhân sự chóng vánh của Tổng thống. Bolton được lòng Trump vì ông đẩy nhanh những quá trình ra quyết định mà Trump cảm thấy rườm rà.
"Bolton đóng vai trò quan trọng đối với Trump, giúp Trump thoát khỏi những ràng buộc quan liêu của quy trình chính sách an ninh quốc gia", bà nói.
Nhưng những bất đồng giữa Bolton với Trump và các quan chức khác trong chính quyền ngày càng rõ rệt. Ông chỉ trích kế hoạch đàm phán với Taliban. Washington Post đưa tin rằng Johnson đã bị loại khỏi việc xem xét kế hoạch rút quân Mỹ khỏi Afghanistan.
Ông cũng phản đối ý tưởng tổ chức hội nghị thượng đỉnh với Iran. Bolton từ lâu đã gần gũi với những người sống lưu vong trong phe đối lập Iran. Ông nói với họ tại một sự kiện ngay trước khi được bổ nhiệm rằng họ sẽ cùng nhau đến Tehran để ăn mừng thay đổi chính quyền "trước năm 2019".
Khi Trump bước đi trên đất Triều Tiên vào tháng 6 trong cuộc gặp lần ba với lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un. Bolton, người từng bị Bình Nhưỡng gọi là "cặn bã" vì lập trường diều hâu của ông với Triều Tiên, đến Mông Cổ thay vì tháp tùng Tổng thống.
Trump dường như ngày càng ít hứng thú với vấn đề Venezuela. Trong khi đó, Bolton tham dự nhiều cuộc họp với các tài liệu nhấn mạnh phương án đưa quân Mỹ vào nước này, có thể nhằm lật đổ Thổng thống Nicolas Maduro.
Tuy nhiên, Bolton có thể tuyên bố đã đạt một chiến thắng rõ ràng. Trên tường tại văn phòng của ông ở Cánh Tây tại Nhà Trắng là minh chứng cho thành tựu đó: bản sao được đóng khung sắc lệnh của Trump vào năm ngoái, rút Mỹ khỏi thỏa thuận hạt nhân quốc tế năm 2015 với Iran.
Bolton nói rằng các quan điểm chính sách hiện giờ của ông có nền móng được hình thành từ cuộc sống thời thơ ấu trong tầng lớp lao động ở Baltimore. Cha ông, một lính cứu hỏa, từng không thể đăng ký làm cử tri của đảng Cộng hòa tại thành phố chủ yếu ủng hộ đảng Dân chủ.
Bolton cho biết ông vẫn đang theo làm những chỉ dẫn từ bố. "Cha tôi thường nói: 'Đừng gây chiến trước, nhưng nếu đã lao vào một cuộc chiến thì phải là người kết thúc nó".
Phương Vũ (Theo AFP/Reuters)
