Vào đại học giờ đây không còn là lựa chọn ưu tiên của nhiều gia đình, khi bài toán học phí đắt đỏ và nỗi lo việc làm sau tốt nghiệp ngày càng trở nên hiện hữu.
Chị Trần Thị Lệ (40 tuổi, Hưng Yên) có con gái vừa tốt nghiệp lớp 12, đạt hơn 24 điểm tổ hợp xét tuyển D01 (Toán, Văn, Anh), mức điểm đủ để xét tuyển vào nhiều trường đại học công lập top đầu. Tuy nhiên, con chị lại là một trong hơn 310.000 thí sinh năm nay "từ chối vào đại học", chỉ bởi bài bài toán tài chính.
“Nếu cháu học ở Hà Nội, tính sơ sơ mỗi tháng cũng phải 10 triệu đồng cho tiền trọ, ăn uống, đi lại và học phí. Mỗi năm ít nhất cả trăm triệu đồng - con số quá sức với vợ chồng tôi”, chị Lệ nói và cho biết thu nhập từ mấy sào ruộng và công việc phụ hồ của chồng không đủ để gánh khoản chi phí cả trăm triệu mỗi năm.
Vợ chồng chị nhiều đêm trằn trọc, đối diện với quyết định khó khăn, khi buộc phải khuyên con tạm gác lại ước mơ vào giảng đường để theo học tiếng, dự định đi xuất khẩu lao động tại Nhật theo giới thiệu của người quen.
"Hiểu rõ những khó khăn mà gia đình đang đối mặt, con gật đầu đồng ý với quyết định của bố mẹ, dù tôi biết trong lòng con rất buồn. Tôi vừa thương, vừa day dứt khi không thể cho con học hành trọn vẹn như đã hứa", nữ phụ huynh nghẹn ngào.
Nhiều trường đại học tăng học phí năm học 2025-2026. (Ảnh minh hoạ)
Quyết định đó với chị Lệ không hề dễ dàng, bởi ai làm cha mẹ cũng muốn con được học hành bài bản ngay sau khi rời ghế phổ thông. Tuy nhiên, với nhiều gia đình nông thôn như chị, thực tế kinh tế buộc họ phải chọn con đường vòng: Để con sớm làm chủ tài chính, tích lũy kinh nghiệm sống, rồi khi điều kiện cho phép, con vẫn có thể quay lại giảng đường để tiếp tục ước mơ.
Gia đình chị Nguyễn Thị Thanh (43 tuổi, Ninh Bình) cũng trong hoàn cảnh tương tự. Chị kể mấy ngày trước khi con trai đăng ký nguyện vọng, gia đình vẫn nghĩ "cứ đỗ rồi tính tiếp". Càng gần ngày công bố điểm chuẩn, chị Thanh càng lo lắng vì không tìm được lối ra cho bài toán tài chính.
Vợ chồng chị đều làm công nhân, thu nhập thấp. Chồng chị vừa trải qua một đợt ốm kéo dài, chưa thể đi làm lại. Số tiền tiết kiệm chẳng đáng là bao, mà chi phí cho một sinh viên học xa nhà ngày càng đắt đỏ.
“Một tháng tiêu tốn chừng 8-10 triệu đồng, cả học phí lẫn sinh hoạt. Bốn năm đại học chắc ngốn đến vài trăm triệu, đó là chưa kể nếu con học ngành nhiều thực hành, sách vở, tài liệu cũng tốn kém hơn. Vợ chồng tôi làm công nhân, thu nhập hai người cộng lại chưa tới 15 triệu, chi tiêu cho cả nhà đã chật vật, lấy đâu ra tiền cho con ăn học”, chị Thanh nghẹn ngào.
Điều khiến chị Thanh phân vân nhất không chỉ là chi phí học, mà là sự bấp bênh sau khi tốt nghiệp. “Tôi biết nhiều cháu học xong vẫn đi làm công nhân. Còn những cháu nhà khá giả thì được đầu tư học thêm kỹ năng, ngoại ngữ, rồi mới có cơ hội tốt. Nhà tôi không thể chu cấp được như thế", nữ phụ huynh nặng lòng chia sẻ.
Nhiều năm qua, chị Thanh luôn động viên con cố gắng học để thoát cảnh vất vả như bố mẹ. Chị chưa bao giờ nghĩ sẽ phải nói với con về việc dừng giấc mơ đại học. Thế nhưng, trước thông tin học phí các trường liên tục leo thang, chị nhận ra điều đó hoàn toàn có thể trở thành sự thật.
Nhiều gia đình lo lắng khi đầu tư cho con học đại học. (Ảnh minh hoạ)
Trước thực trạng nhiều trường đại học đồng loạt tăng học phí, TS Lê Viết Khuyến, Phó Chủ tịch Hiệp hội các trường Đại học, Cao đẳng Việt Nam cho rằng điều này có thể vô tình loại bỏ những học sinh có năng lực nhưng không đủ điều kiện kinh tế để theo học.
Theo ông Khuyến, việc nâng cấp cơ sở vật chất và cải thiện chất lượng đào tạo là điều cần thiết, nhưng đi kèm với đó, học phí cũng cần được tính toán phù hợp với khả năng tài chính của người học. “Không thể chỉ nhìn vào học phí đại học ở nước ngoài rồi áp dụng máy móc cho Việt Nam, mà phải căn cứ vào thu nhập bình quân đầu người trong nước, vốn còn thấp so với nhiều quốc gia trong khu vực”, ông Khuyến nhấn mạnh.
Ông đề xuất Bộ GD&ĐT cần phối hợp với các bộ, ngành liên quan để rà soát tổng thể, từ đó xác định lộ trình học phí hợp lý và bền vững. Với các cơ sở đào tạo, theo TS Khuyến, cần tiếp tục đa dạng hóa các nguồn quỹ học bổng, khuyến học và kênh vay vốn cho sinh viên, đồng thời có chính sách miễn, giảm học phí cho học sinh thuộc diện chính sách, có hoàn cảnh khó khăn. Đây không chỉ là trách nhiệm xã hội mà còn là yếu tố góp phần mở rộng cơ hội học tập cho những đối tượng yếu thế.
“Các trường không thể vin vào lý do tự chủ hay nâng cao chất lượng đào tạo để 'vẽ ra' các loại chi phí rồi áp mức học phí quá cao. Nếu học phí không phù hợp với mặt bằng thu nhập của người dân, con em các gia đình nghèo sẽ ngày càng khó tiếp cận với cánh cửa đại học", TS Khuyến cảnh báo.
Năm học 2025-2026, nhiều đại học dự kiến tăng học phí với chương trình chuẩn. Lộ trình tăng tối đa được các trường đưa ra chủ yếu từ 10-15% cho từng năm.
Đại học Kinh tế Quốc dân dự kiến học phí với sinh viên nhập học năm 2025-2026 là 18-25 triệu đồng chương trình chuẩn, tăng 2-3 triệu đồng so với năm ngoái. Theo lộ trình tăng học phí cho từng năm của trường, mức tăng mỗi năm là 10%.
Học phí Học viện Ngân hàng dự kiến khoảng 26,5-28 triệu đồng một năm với chương trình chuẩn, 40 triệu đồng ở chương trình chất lượng cao, tăng 1,5-3 triệu đồng so với năm ngoái. Nhà trường cho biết mức tăng không quá 15%/năm học.
Trong khí đó, thí sinh vào ngành Răng - Hàm - Mặt của Đại học Phenika chịu mức tăng cao nhất, từ 96 triệu vào năm ngoái lên 128 triệu đồng trong năm nay.
https://vtcnews.vn/hoc-phi-tang-cha-me-nghen-ngao-khuyen-con-tam-gac-giac-mo-dai-hoc-ar958467.html
