Thế giới đang chờ đợi để theo dõi cách Trung Quốc và Mỹ vạch ra kế hoạch tương lai về mối quan hệ của họ khi ông Donald Trump và ông Tập Cận Bình sắp gặp mặt trực tiếp.
Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình sẽ gặp mặt trực tiếp vào ngày 30/10 trong khuôn khổ Hội nghị thượng đỉnh Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC) ở Hàn Quốc.
Cuộc gặp được ông Trump và quan chức Mỹ lên kế hoạch trong thời gian dài. Hôm 29/10, Trung Quốc chính thức xác nhận cuộc gặp giữa hai nhà lãnh đạo và nhấn mạnh sẽ kiểm tra mức độ Bắc Kinh - Washington sẵn sàng ổn định mối quan hệ căng thẳng.
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Tổng thống Mỹ Donald Trump. (Ảnh: Getty)
Hạ nhiệt thương chiến
Nhiều nhà phân tích cho rằng chương trình nghị sự tuần này sẽ mở rộng đối với một số vấn đề chính, mỗi vấn đề phản ánh một khía cạnh khác nhau trong sự cạnh tranh giữa hai nền kinh tế Mỹ - Trung sau nhiều tháng vận động nhằm tạo đòn bẩy trước hội nghị thượng đỉnh.
Ông Jonathan Ping, Phó Giáo sư tại Đại học Bond chia hay: "Cả Trung Quốc và Mỹ đều có động cơ duy trì đối thoại trong bối cảnh kinh tế toàn cầu bất ổn. Hai nước tập trung vào kết quả trong nước và đang tìm kiếm cơ hội thực tế để hạ nhiệt cuộc chiến thương mại.”
Quan chức hai bên cũng ám chỉ cuộc họp sẽ tập trung nhiều hơn vào việc duy trì kênh liên lạc thông suốt, thay vì đảm bảo thỏa thuận đột phá. Tương tự Nhà Trắng mô tả cuộc gặp là một phần trong hoạt động hợp tác cấp cao đang diễn ra giữa Trung Quốc và Mỹ.
Trong khi đó, Bắc Kinh có giọng điệu thận trọng hơn. Trong bình luận vào ngày 24/10, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Quách Gia Côn cho biết: "Trung Quốc và Mỹ đang duy trì liên lạc chặt chẽ về khả năng diễn ra cuộc gặp giữa hai nguyên thủ quốc gia và thông tin chi tiết sẽ được công bố trong thời gian tới".
Ông Sun Chenghao, học giả tại Đại học Thanh Hoa (Trung Quốc) cho biết hội nghị thượng đỉnh lần này nhằm mục đích "ổn định và định hướng chiến lược". Nhưng ưu tiên của Washington là giải quyết mối quan ngại về lĩnh vực kinh tế cấp bách.
“Cuộc họp của các nhà lãnh đạo có hai vai trò. Một là lãnh đạo chiến lược; hai là đặt ra kỳ vọng chiến lược. Việc biết hội nghị thượng đỉnh sắp diễn ra khiến cả hai bên sẵn sàng hạ giọng và thực hiện bước đi mang tính xây dựng hơn", ông Sun nhấn mạnh.
Hồi tháng 2, Tổng thống Trump tuyên bố tình trạng khẩn cấp quốc gia về thuốc phiện tổng hợp, bao gồm fentanyl và cho phép áp thêm thuế quan đối với hàng hóa Trung Quốc, do liên quan đến những gì ông gọi là "mối đe dọa đối với sức khỏe cộng đồng và an ninh Mỹ".
Đến tháng 3, Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ mở rộng thuế quan đối với nhiều mặt hàng nhập khẩu từ Trung Quốc, với lý do là hoạt động thương mại không công bằng và trợ cấp công nghiệp làm méo mó thị trường toàn cầu.
Thương mại sẽ là trọng tâm của cuộc gặp giữa ông Trump và ông Tập. (Ảnh: CNA)
Bắc Kinh trả đũa bằng cách áp mức thuế quan 34% đối với hàng hóa của Mỹ, cáo buộc Washington vi phạm quy tắc quốc tế. Văn phòng Ủy ban Thuế quan Quốc vụ viện Trung Quốc gọi biện pháp này là "biện pháp đối phó cần thiết" để bảo vệ lợi ích quốc gia và thắt chặt kiểm soát xuất khẩu vật liệu đất hiếm quan trọng đối với ngành công nghiệp của Mỹ.
Về phía Washington, các ưu tiên bao gồm giải quyết tình trạng mất cân bằng về cơ cấu trong thương mại song phương, đảm bảo khả năng tiếp cận đất hiếm và bảo vệ mặt hàng nông sản xuất khẩu quan trọng như đậu nành.
Trong khi đó, Bắc Kinh tập trung vào việc hạn chế leo thang và tránh nhượng bộ đơn phương. Giáo sư Ren Xiao tại Đại học Fudan cho biết Trung Quốc sẵn sàng thảo luận về những vấn đề như đất hiếm, đậu nành và fentanyl.
Và cuộc đàm phán có thể mang lại những kết quả khiêm tốn như giảm thuế quan đối với một số mặt hàng nhất định, nối lại hợp tác công nghệ hoặc làm rõ hơn các quy trình chuỗi cung ứng.
Tuy nhiên, những bất đồng sâu sắc, đặc biệt là về chủ quyền công nghệ và ngành công nghiệp chiến lược có thể hạn chế những đột phá.
Tác động đến thị trường toàn cầu
Ngoài thương mại và an ninh, các nhà quan sát cho rằng nội dung cuộc gặp giữa ông Trump và ông Tập sẽ xuất hiện một số chủ đề khác. Trong số đó có hợp tác về kiểm soát tiền chất fentanyl và vấn đề về nhân quyền.
Mỹ muốn Trung Quốc hợp tác thực chất trong việc ngăn chặn dòng tiền chất fentanyl, thứ mà chính quyền Mỹ cho là có liên quan đến các ca tử vong do dùng thuốc quá liều trên khắp cả nước.
Ông Trump nhiều lần liên hệ vấn đề thuế quan thương mại và thực thi pháp luật với vấn đề này, ám chỉ hành động mạnh mẽ hơn của Trung Quốc đối với fentanyl có thể làm giảm áp lực kinh tế ở những lĩnh vực khác.
Hai phái đoàn Mỹ và Trung Quốc trong cuộc đàm phán thương mại tại Geneva, Thụy Sĩ hồi tháng 5. (Ảnh: Reuters)
Sau cuộc gặp giữa nhà lãnh đạo Mỹ - Trung Quốc, thị trường tài chính có thể phải theo dõi chặt chẽ kết quả và ý nghĩa của chúng đối với quốc gia trong cuộc. Tuy nhiên, phản ứng ban đầu của thị trường khá trái chiều: giá dầu tăng vào ngày 27/10 với hy vọng việc nới lỏng căng thẳng giữa Mỹ và Trung Quốc có thể làm giảm rủi ro tăng trưởng toàn cầu.
Một số chỉ số thị trường chứng khoán, bao gồm cả chỉ số ở Trung Quốc tăng trưởng khiêm tốn, trong khi thị trường tương lai và đồng USD vẫn thận trọng.
Theo nhiều nhà phân tích, lần này các nhà đầu tư đang có cách tiếp cận tương tự, định giá theo hướng lạc quan nhưng chuẩn bị cho những biến động nếu lời lẽ cứng rắn hơn hoặc nếu hội nghị thượng đỉnh kết thúc mà không có lộ trình rõ ràng về thuế quan hoặc hợp tác chuỗi cung ứng.
Cuộc họp cũng có thể đưa ra các thỏa thuận nhằm "giảm bớt sự biến động và bất ổn liên quan đến thuế quan, công nghệ và chuỗi cung ứng", nhưng không bên nào bị ràng buộc bởi thỏa thuận này.
Nếu Nhà Trắng tiếp tục kế hoạch mời ông Trump thăm Trung Quốc trước Tết Nguyên đán, tiếp theo là chuyến thăm đáp lễ của Tập Cận Bình tới Mỹ, cả hai bên "có thể hợp tác thực tế để tạo ra những điều kiện phù hợp".
Trong khi đó, những chuyên gia khác khác lưu ý cuộc trao đổi nhấn mạnh sự thật quan trọng trong ngoại giao Mỹ - Trung.
