Sau 5 năm đóng mới, 13 toa tàu hạng sang mà Tập đoàn Jinxin (Trung Quốc) thuê CTCP Xe lửa Gia Lâm và CTCP Toa xe Dĩ An lắp ráp vẫn chưa thể khai thác.
Chưa đủ điều kiện đăng kiểm
Những ngày qua, nhiều cơ quan báo chí liên tục thông tin về việc 13 toa tàu hạng sang của Tập đoàn Jinxin (Trung Quốc) vẫn đang nằm "đắp chiếu" tại CTCP Xe lửa Gia Lâm.
Theo thông tin của Báo Giao thông, 13 toa tàu hạng sang được Tập đoàn Jinxin thuê Công ty cổ phần Xe lửa Gia Lâm lắp ráp 8 toa và Công ty cổ phần Toa xe Dĩ An 5 toa. Hiện cả 13 toa xe đều đã được tập kết về nhà máy Xe lửa Gia Lâm.
Dự án gồm 6 toa giường nằm, 5 toa ghế ngồi, 1 toa xe hàng cơm và 1 toa xe công vụ phát điện. Các thiết bị và phụ tùng toa tàu đều được nhập khẩu, hai nhà máy xe lửa chỉ đóng vỏ và lắp ráp...
Chi phí được Tập đoàn Jinxin chi trả cho các nhà máy lắp ráp theo một cán bộ đường sắt từng làm dự án là khoảng 1,6 - 2 tỉ đồng/toa. Các thiết bị, phụ tùng đều được nhập khẩu, hầu hết chưa có trên thị trường Việt Nam.
Theo Tập đoàn Jinxin, tổng giá trị đóng 13 toa tàu hơn 275 tỉ đồng. Các toa tàu đã được giới thiệu tại Hội nghị đường sắt ASEAN lần thứ 42 tại Đà Nẵng vào năm 2022.
Được biết, các toa xe này đã hoàn thành chạy thử nghiệm 15.000km nhưng chưa thể cấp giấy phép đăng kiểm vì chưa đủ điều kiện.
Trao đổi với Báo Giao thông, ông Trần Thiện Cảnh, Phó cục trưởng phụ trách Cục Đường sắt VN cho biết: Theo Quy chuẩn Việt Nam 18:2018/BGTVT, các toa xe cần phải chạy thử nghiệm 100.000km, đảm bảo các điều kiện an toàn.
Quy định này được đưa ra căn cứ trên kinh nghiệm đường sắt quốc tế và một số nước đưa ra các quy định ràng buộc như vậy. Nhưng đối với đường sắt Việt Nam hiện là đường sắt đơn, năng lực thông qua hạn chế, nên chạy thử nghiệm đoàn tàu sẽ chiếm dụng đường, phải dừng chạy đoàn tàu khác. Trong khi gần như lúc nào trên đường cũng có tàu chạy, vì thế để các toa xe này chạy thử nghiệm đủ 100.000km sẽ đòi hỏi mất nhiều thời gian.
Thông tin thêm, ông Cảnh cho hay Bộ GTVT vừa ban thành Thông tư 30/2023. Theo quy định mới (có hiệu lực từ 21/12/2023), các toa xe chỉ phải chạy thử nghiệm đủ 5.000km.
Về vấn đề này, ông Phạm Minh Thành, Phó cục trưởng Cục Đăng kiểm VN cho biết thêm: Theo quy định hiện hành, toa xe đường sắt quốc gia phải chạy thử nghiệm vận dụng 100.000km. Quy định này được áp dụng theo quy chuẩn quốc gia về phương tiện đường sắt ban hành năm 2011.
Để đảm bảo cho các quy định được cập nhật và phù hợp với tình hình kinh tế xã hội, đáp ứng được các loại hình đường sắt mới như đường sắt đô thị với các công nghệ khác nhau, cũng như phù hợp với các yêu cầu đối với loại hình đường sắt truyền thống, Cục Đăng kiểm VN đã trình Bộ GTVT sửa đổi ban hành các quy chuẩn về linh kiện cũng như các quy chuẩn kỹ thuật về phương tiện. Các quy định sửa đổi, bổ sung trên cơ sở nghiên cứu các quy định của EN (tiêu chuẩn châu Âu), IEC (Ủy ban Kỹ thuật điện quốc tế), các nước Hàn Quốc, Trung Quốc, Nhật Bản..., đảm bảo hài hòa hóa quy định quốc tế, cũng như đã được lấy ý kiến rất nhiều cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp, các chuyên gia trong nước và quốc tế.
Đầu tháng 11/2023, Bộ GTVT đã ban hành 3 quy chuẩn: QCVN 18:2023/BGTVT về kiểm tra toa xe sản xuất lắp ráp và nhập khẩu mới (trên cơ sở sửa đổi bổ sung QCVN 18:2018/BGTVT); QCVN 15:2023/BGTVT về kiểm tra định kì phương tiện giao thông đường sắt (trên cơ sở sửa đổi bổ sung QCVN 15:2018/BGTVT); QCVN 16:2023/BGTVT về kiểm tra đầu máy diesel sản xuất lắp ráp và nhập khẩu mới (trên cơ sở sửa đổi bổ sung QCVN 16:2011/BGTVT).
Đối với quy định về chạy thử nghiệm vận dụng, quy chuẩn sửa đổi lần này đã cập nhật các quy định mới của châu Âu như EN50215 và IEC61133, quy chuẩn Hàn Quốc, quy định Trung Quốc... quy định về số km chạy thử nghiệm vận dụng 5.000km đối với phương tiện giao thông đường sắt kiểu loại mới. Như vậy, theo quy định mới từ ngày 21/12/2023, phương tiện giao thông đường sắt phải chạy thử nghiệm vận dụng tối thiểu 5.000 km để xem xét cấp giấy chứng nhận đăng kiểm.
Jinxin chưa nộp hồ sơ kiểm định
Liên quan đến trường hợp toa xe đóng mới, lắp ráp tại Việt Nam của Tập đoàn Jinxin, ông Thành cho biết, hiện doanh nghiệp này mới đến hỏi thủ tục liên quan đến kiểm tra chứng nhận đối với 13 toa xe, nhưng chưa thực hiện các thủ tục, nộp hồ sơ theo quy định.
Cục Đăng kiểm VN sẽ tiến hành thực hiện chứng nhận khi có đề nghị chính thức từ phía công ty. Trình tự, thủ tục nộp hồ sơ cấp giấy chứng nhận chất lượng theo Thông tư số 29/2018.
"Trường hợp Jinxin nộp hồ sơ sau thời điểm 21/12/2023 sẽ áp dụng theo quy chuẩn mới, tức số km chạy thử nghiệm vận dụng tối thiểu là 5.000km, thông tin này phải thể hiện trong hồ sơ xin cấp chứng nhận. Tuy nhiên, đây chỉ là một trong các điều kiện, vì để được cấp giấy chứng nhận chất lượng, ngoài cần đáp ứng quy định tại QCVN 18:2023/BGTVT mà còn phải đáp ứng các quy định khác có liên quan đến các tổng thành linh kiện như đầu đấm - móc nối, giá chuyển hướng, van hãm...", ông Thành nói.
Ông Thành cũng cho biết thêm, việc chạy thử vận dụng các toa xe của Jinxin thuộc trường hợp "di chuyển trong trường hợp đặc biệt" theo quy định của Luật Đường sắt, không cần phải giấy chứng nhận đăng kiểm.
Về cấp phép phương tiện, ông Trần Thiện Cảnh cho biết, sau khi được cấp giấy đăng kiểm, Jinxin có thể gửi hồ sơ đến Cục Đường sắt VN để làm thủ tục cấp giấy chứng nhận đăng ký phương tiện và thực hiện các quy định khác theo quy định để đưa phương tiện vào khai thác thương mại.
Năm 2019, thực hiện hợp tác nguyên tắc với đường sắt Việt Nam, Tập đoàn Jinxin (Trung Quốc) thuê Công ty CP Xe lửa Gia Lâm và Công ty CP Toa xe Dĩ An thuê đóng vỏ thép thùng xe và lắp ráp 13 toa xe; Còn toàn bộ thành vách toa xe, nội thất, thiết bị bên trong xe, hệ thống điện và bộ phận chạy là nhập từ Trung Quốc sang. Nội thất cũng được sản xuất toàn bộ bằng module, các đơn vị chỉ thực hiện lắp ráp.
Đoàn xe khách gồm 13 toa xe: 6 toa xe giường nằm loại 28 giường, 5 toa xe ghế ngồi loại 56 ghế, 1 toa xe hàng cơm và 1 toa xe công vụ phát điện. Các toa xe được thiết kế theo yêu cầu của đường sắt Việt Nam, nhưng đảm bảo hiện đại, nhiều tiện ích cho hành khách.
Cụ thể, một chuyên gia tư vấn về đóng toa xe của Tập đoàn Jinxin cho biết, toa giường nằm có 7 buồng ngủ, mỗi buồng 4 giường nhưng giường, đệm, rèm cửa đều có tiêu chuẩn riêng về kĩ thuật, vật liệu. Điều hòa cũng tự điều chỉnh nhiệt độ theo nhu cầu từng buồng ngủ.
Mỗi giường nằm có một tivi ở vị trí đầu giường để hành khách tùy ý xem theo sở thích. Còn trên toa ghế ngồi lắp đặt 2 ti vi hướng về hai phía. Trên đoàn tàu có thiết bị phát wifi để hành khách kết nối, sử dụng cho các thiết bị điện tử cá nhân, thuận tiện để giải trí, làm việc trên tàu...
