Sau giai đoạn phục hồi, triển vọng tăng trưởng kinh tế toàn cầu bước vào nửa cuối năm 2025 với nhiều thách thức mới mang tính cấu trúc và bất định đến từ những rủi ro địa chính trị leo thang, chính sách tiền tệ vẫn thắt chặt. Trong khi đó, căng thẳng thương mại đang quay trở lại dưới các hình thức bảo hộ cứng rắn.
Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) vừa thông tin, phong vũ biểu thương mại hàng hóa toàn cầu (GTB) - chỉ số hỗn hợp về buôn bán hàng hóa toàn cầu, đã tăng lên 103,5 (từ mức 102,8 trong tháng 3-2025) do các nhà nhập khẩu mua lượng lớn hàng hóa dự phòng trước làn sóng thuế quan. Tuy nhiên, chỉ số đơn đặt hàng xuất khẩu mới giảm còn 97,9, báo hiệu tăng trưởng thương mại sẽ giảm vào cuối năm 2025.
Số liệu của WTO tương đồng với quan điểm của các tổ chức thương mại, trong bối cảnh nhiều lo ngại về một chu kỳ giảm tốc kéo dài. Theo dự báo mới nhất của Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD), Tổng sản phẩm nội địa (GDP) toàn cầu năm 2025 có thể chỉ tăng khoảng 2,9%, thấp hơn mức trung bình lịch sử và cũng là mức thấp nhất kể từ sau đại dịch Covid-19. Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) tỏ ra lạc quan hơn với dự báo tăng trưởng 3,3%, nhưng vẫn nhấn mạnh rủi ro đang nghiêng về hướng tiêu cực.
Âu lo chủ yếu đến từ xu hướng địa chính trị phức tạp và khó kiểm soát. Phó Giám đốc điều hành IMF Gita Gopinath đánh giá: “Nguy hiểm nhất hiện nay là các cú sốc địa chính trị xảy ra cùng với chính sách tiền tệ thắt chặt. Nếu giá dầu vượt 110 USD/thùng trong nhiều tháng, các ngân hàng trung ương sẽ không thể hạ lãi suất như kỳ vọng và nền kinh tế toàn cầu có nguy cơ suy thoái kỹ thuật".
Nhận định này gần thực tế, khi xung đột giữa Iran và Israel vẫn còn nguy cơ leo thang thành chiến tranh khu vực. Eo biển Hormuz, nơi vận chuyển gần 20% lượng dầu thô toàn cầu, trở thành điểm nghẽn tiềm ẩn cho thị trường năng lượng. Giá dầu Brent đã tăng gần 10 USD/thùng kể từ đầu tháng 6.
Nhiều nhà phân tích cho rằng, nếu xung đột kéo dài, giá dầu có thể vượt ngưỡng 110 USD/thùng. Tác động dây chuyền là không thể xem nhẹ, đặc biệt đối với các nền kinh tế nhập khẩu năng lượng lớn như châu Âu và Nhật Bản.
Trong khi đó, chiến sự Nga - Ukraine tiếp tục kéo dài mà chưa thấy lối thoát. Tác động của cuộc xung đột này không còn giới hạn trong lĩnh vực năng lượng mà đã lan sang chuỗi cung ứng nông sản, kim loại...
Khu vực đồng tiền chung châu Âu (Eurozone), vốn phụ thuộc nhiều vào xuất khẩu và ổn định chính trị, đang bị kìm hãm với mức tăng trưởng dự kiến chỉ 1,0-1,3% trong năm 2025. Dù lạm phát tại Lục địa già đã hạ nhiệt, Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) vẫn duy trì lãi suất cao hơn mức trung bình để kiểm soát rủi ro, khiến đầu tư và tiêu dùng suy yếu.
Kinh tế Mỹ và Trung Quốc cũng không còn là điểm tựa tăng trưởng như giai đoạn trước. Mỹ đang đối mặt với bước ngoặt khi các chính sách thương mại cứng rắn hơn.
Việc Nhà Trắng tái áp thuế lên hàng nhập khẩu từ Trung Quốc và Mexico không chỉ làm gia tăng chi phí tiêu dùng trong nước mà còn tạo ra hiệu ứng lan tỏa tiêu cực đối với chuỗi cung ứng toàn cầu.
Tại Trung Quốc, với các vấn đề mang tính hệ thống như khủng hoảng bất động sản, tỷ lệ thất nghiệp ở thanh niên cao và căng thẳng thương mại Mỹ - Trung, dự báo tăng trưởng trong năm 2025 chỉ còn khoảng 4,3-4,7%.
Bắc Kinh bắt đầu triển khai các gói kích thích tài khóa nhằm thúc đẩy đầu tư công và tiêu dùng nội địa, nhưng hiệu quả chưa rõ ràng. Giữa bức tranh đầy thách thức đó, Ấn Độ và các nền kinh tế Đông Nam Á nổi lên như điểm sáng mới, dù chịu áp lực từ giá hàng hóa và chi phí vốn cao.
Triển vọng nửa cuối năm 2025 của kinh tế toàn cầu là một bức tranh đa chiều, trong đó những mảng tối màu vẫn lấn át. Tuy nhiên, cơ hội vẫn còn nếu các nền kinh tế lớn duy trì được ổn định vĩ mô và có sự phối hợp chính sách linh hoạt.
Việc điều chỉnh danh mục đầu tư, chuyển hướng sang các thị trường mới nổi năng động và các ngành hàng thiết yếu như năng lượng, nông nghiệp, công nghệ sản xuất thông minh… sẽ là chiến lược khả thi.
Nhà kinh tế trưởng của OECD Clare Lombardelli cho rằng, trong bối cảnh tăng trưởng toàn cầu đang đối mặt với áp lực từ nhiều phía, các nền kinh tế phải ưu tiên ổn định hơn là tăng trưởng nóng.
Với kịch bản hiện nay, kinh tế toàn cầu nửa cuối 2025 đòi hỏi cả chính phủ lẫn doanh nghiệp ứng phó thận trọng, thích ứng và đổi mới trong mọi quyết sách. Đây không chỉ là giai đoạn vượt bão, mà còn là phép thử cho khả năng chống chịu và phục hồi bền vững của hệ thống kinh tế thế giới.
