Khủng hoảng khí hậu đã khiến hàng trăm triệu người trên thế giới phải di cư, làm trầm trọng thêm các bất ổn xã hội.
Theo báo cáo của Cao ủy Liên hợp quốc về Người tị nạn (UNHCR), các thảm họa liên quan đến khí hậu buộc 250 triệu người trên toàn cầu phải di cư trong thập kỷ qua, tương đương 70.000 người mỗi ngày.
Lũ lụt, bão, hạn hán và nắng nóng khắc nghiệt là những yếu tố thời tiết gây ra xung đột và di cư. Bên cạnh đó là các thảm họa diễn biến chậm như sa mạc hóa, mực nước biển dâng cao và sự phá hủy hệ sinh thái - những yếu tố đe dọa an ninh lương thực và nguồn nước.
Lũ lụt ở Brazil năm 2024 khiến nhiều người thiệt mạng và hơn nửa triệu người phải di dời. (Ảnh: The Guardian)
Khủng hoảng khí hậu với người di cư
Tính đến giữa năm 2025, 117 triệu người phải bỏ nhà cửa do chiến tranh, bạo lực và đàn áp. UNHCR cho biết, khủng hoảng khí hậu là "hệ số nhân rủi ro", phơi bày và làm trầm trọng thêm những bất bình đẳng và bất công hiện có.
Theo báo cáo "Không lối thoát 2: Con đường phía trước", báo cáo lớn thứ 2 của UNHCR được công bố mới đây, số lượng các quốc gia đang trong tình trạng vừa có xung đột vừa có di cư do thảm họa khí hậu đã tăng gấp 3 lần kể từ năm 2009.
Tuy nhiên, các quốc gia dễ tổn thương và có xung đột, nơi tiếp nhận người tị nạn, chỉ nhận được một phần tư nguồn tài chính cần thiết để ứng phó với biến đổi khí hậu.
Người tị nạn và dân di cư, vốn sống trong điều kiện vật chất và chính trị bấp bênh, là nhóm chịu tác động nặng nề nhất của khủng hoảng khí hậu dù đóng góp rất ít vào nguyên nhân gây ra nó.
Tháng 5/2024, trận lũ lụt thảm khốc tại bang Rio Grande do Sul (Brazil) khiến 181 người thiệt mạng và gây thiệt hại hàng tỷ USD. Trận lụt này buộc 580.000 người phải di dời, trong đó có 43.000 người tị nạn từ Venezuela, Haiti và Cuba đang sinh sống tại những vùng chịu ảnh hưởng nặng nề nhất.
Một năm trước đó, bão Mocha - cơn bão mạnh nhất trong nhiều năm ở Myanmar - đổ bộ vào bang Rakhine, nơi có hơn 160.000 người dân tộc Rohingya sinh sống từ năm 2012.
“Chúng tôi vốn chẳng có gì nhiều”, chị Ma Phyu Ma, 37 tuổi, một người Rohingya, chia sẻ với các nhà nghiên cứu của Liên hợp quốc. “Căn lều là nơi trú ẩn. Chiếc thuyền và lưới giúp chúng tôi đánh cá. Tôi đau đớn khi mất hết mọi thứ".
UNHCR cho biết, hiện nay, ba phần tư người tị nạn và dân di cư đang sống tại các quốc gia đối mặt với mức độ rủi ro cao liên quan đến khí hậu.
Chad, một trong những quốc gia dễ bị tổn thương về chính trị và khí hậu, hiện tiếp nhận hơn 1,4 triệu người tị nạn và người xin tị nạn. Chỉ riêng năm 2024, lũ lụt đã buộc hơn 1,3 triệu người phải rời bỏ nhà cửa. Tại các trại tị nạn, số người đã vượt xa tổng số người di cư trong 15 năm trước đó.
Người tị nạn từ Sudan đang sống trong cảnh thiếu thốn nghiêm trọng - chỉ được cấp chưa đến 10 lít nước mỗi ngày.
Thách thức tài chính
Gần một nửa số người di cư trên toàn cầu đang đối mặt cùng lúc với cả xung đột và ảnh hưởng của biến đổi khí hậu. Họ hiện sống ở các quốc gia có nền chính trị bất ổn như Sudan, Syria, Haiti, Cộng hòa Dân chủ Công-gô, Lebanon, Myanmar và Yemen. Các nước này hầu như không góp phần gây ra lượng khí thải nhà kính toàn cầu nhưng lại thiếu nguồn tài chính và giải pháp để thích ứng với biến đổi khí hậu.
Báo cáo cảnh báo, nếu các cơ quan không có hành động quyết liệt nhằm ngăn chặn thảm họa khí hậu và hỗ trợ các quốc gia nghèo thích ứng, tình hình sẽ ngày càng nghiêm trọng.
Dự báo đến năm 2050, các trại tị nạn nóng nhất có thể phải trải qua gần 200 ngày/năm với nhiệt độ cực đoan, đe dọa nghiêm trọng đến sức khỏe và mạng sống của người dân.
UNHCR kêu gọi các nhà đàm phán khí hậu tại hội nghị COP30 lưu ý đến nhóm dân số đang bị bỏ quên nhưng lại ngày một tăng nhanh này.
Ông Filippo Grandi, Cao ủy Liên hợp quốc về người tị nạn, nhấn mạnh: “Việc cắt giảm nguồn tài trợ đang hạn chế nghiêm trọng khả năng bảo vệ người tị nạn và các gia đình di cư trước tác động của thời tiết cực đoan.
Nếu muốn ổn định, chúng ta phải đầu tư vào nơi có nguy cơ cao nhất. Để ngăn chặn tình trạng di cư thêm nữa, tài chính khí hậu cần phải đến được những cộng đồng đang sống trên bờ vực.
Họ không thể bị bỏ rơi. COP lần này phải đưa ra hành động thực chất, chứ không chỉ là những lời hứa suông".
https://vtcnews.vn/tham-hoa-khi-hau-khien-250-trieu-nguoi-phai-di-cu-trong-thap-ki-qua-ar985145.html
