Những năm gần đây, cùng với sự phát triển mạnh mẽ của nền nông nghiệp đô thị và xu hướng tiêu dùng thông minh, Hà Nội đã tập trung đưa công nghệ thông tin vào công tác quản lý an toàn thực phẩm.
Việc chuyển đổi số sâu rộng trong lĩnh vực nông nghiệp không chỉ góp phần kiểm soát chất lượng nông sản mà còn tạo sự minh bạch trong chuỗi cung ứng, nâng cao niềm tin người tiêu dùng và mở ra hướng phát triển bền vững cho sản xuất.
“Chìa khóa” tạo niềm tin cho người tiêu dùng
Trong bối cảnh người dân ngày càng quan tâm đến nguồn gốc và độ an toàn của thực phẩm, việc ứng dụng khoa học - công nghệ vào quản lý nông sản đang được xem là xu hướng tất yếu. Các hợp tác xã và doanh nghiệp sản xuất nông sản an toàn tại Hà Nội đang chuyển dần từ phương thức quản lý truyền thống sang áp dụng mã số, mã vạch và QR code để truy xuất nguồn gốc sản phẩm.
Công ty cổ phần Rau an toàn Hải Anh (xã Phúc Thịnh) với hơn 20ha sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP cũng đẩy mạnh số hóa quy trình quản lý. Giám đốc Công ty Nguyễn Văn Hanh cho biết đơn vị đã tích hợp mã QR trên từng gói rau, thông qua ứng dụng công nghệ blockchain trong truy xuất nguồn gốc nông sản đã đăng ký sở hữu trí tuệ, rau của công ty có thể liên kết với các sàn giao dịch điện tử. Khách hàng chỉ cần quét mã truy xuất nguồn gốc trên sản phẩm sẽ biết thông tin về quy trình canh tác, ngày thu hoạch sản phẩm và đặt hàng. Qua đó, giúp việc tiêu thụ rau không phụ thuộc thương lái. Nhờ áp dụng công nghệ, sản phẩm rau của công ty ngày càng được thị trường tin tưởng, sản lượng bình quân khoảng 1 tấn rau, củ tiêu thụ mỗi ngày.
Tổng Giám đốc Hợp tác xã Rau quả sạch Chúc Sơn (phường Chương Mỹ) Hoàng Văn Thám cho biết, hiện nay toàn bộ sản phẩm rau của hợp tác xã được gắn mã QR, được đối tác và người tiêu dùng đánh giá cao về chất lượng. Mỗi ngày, sau khi thu hoạch tại ruộng, rau được đưa về kho phân loại, sơ chế, dán tem truy xuất nguồn gốc.
Việc ứng dụng hệ thống thông tin điện tử, sử dụng mã QR truy xuất nguồn gốc còn nâng cao kiến thức, ý thức, trách nhiệm của người dân trong quá trình sản xuất, tạo sản phẩm an toàn phục vụ người tiêu dùng. Chỉ với thao tác quét mã bằng điện thoại, khách hàng có thể nắm được toàn bộ lịch sử sản xuất. Nhờ vậy, mỗi năm, hợp tác xã cung ứng ra thị trường hàng trăm tấn rau, củ, quả các loại...
Theo Trưởng phòng Chế biến và Phát triển thị trường (Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội) Nguyễn Thị Thu Hằng, ngành Nông nghiệp Hà Nội đã và đang duy trì hiệu quả hệ thống truy xuất nguồn gốc nông, lâm, thủy sản thực phẩm của thành phố tại địa chỉ check.hanoi.gov.vn. Tính đến nay, hệ thống đã hướng dẫn và cấp tài khoản cho hơn 3.500 cơ sở với gần 14.000 sản phẩm được quản lý trực tuyến. Bên cạnh đó, thành phố còn phát triển Hệ thống cảnh báo nhanh và phân tích nguy cơ về an toàn thực phẩm dựa trên nền tảng GIS, hỗ trợ cơ quan quản lý dễ dàng giám sát, theo dõi nguy cơ mất an toàn thực phẩm theo khu vực. Việc ứng dụng này giúp tăng tính chủ động trong xử lý, cảnh báo và truy xuất khi xảy ra sự cố liên quan đến thực phẩm.
Hà Nội cũng mở rộng hệ thống quản lý dữ liệu tự công bố sản phẩm nông, lâm, thủy sản và triển khai phần mềm trực tuyến kiểm tra, đánh giá kiến thức an toàn thực phẩm cho các cơ sở sản xuất. Những công cụ này góp phần tiêu chuẩn hóa quy trình quản lý, giảm bớt thủ tục hành chính và rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ.
Thực tế cho thấy, việc ứng dụng công nghệ thông tin đã giúp các doanh nghiệp và hợp tác xã nông nghiệp chuyển đổi từ mô hình sản xuất truyền thống sang mô hình nông nghiệp hiện đại, đồng bộ. Nhiều đơn vị đã áp dụng các hệ thống quản lý chất lượng tiên tiến như HACCP, GMP, quản lý logistics, kho bãi, bảo quản sau thu hoạch… Nhờ đó, nguồn gốc và chất lượng sản phẩm được kiểm soát chặt chẽ từ nguyên liệu đến khi đưa ra thị trường.
Nâng tầm nông sản Thủ đô
Mặc dù đạt nhiều kết quả tích cực, quá trình đưa công nghệ thông tin vào quản lý nông sản vẫn gặp một số khó khăn. Trong đó, thách thức lớn nhất là chưa hình thành được hệ thống cơ sở dữ liệu lớn phục vụ sản xuất và kết nối chuỗi; chi phí đầu tư cho thiết bị, công nghệ còn cao trong khi nguồn lực của nhiều doanh nghiệp và hợp tác xã vẫn hạn chế.
Nhằm tháo gỡ khó khăn, UBND thành phố Hà Nội đã quyết định bố trí hơn 10 tỷ đồng từ ngân sách để hỗ trợ các huyện đầu tư thiết bị phục vụ chuyển đổi số trong nông nghiệp. Đây là nguồn lực quan trọng giúp các địa phương từng bước hiện đại hóa sản xuất, cải thiện năng lực quản lý và nâng cao chất lượng nông sản. Ngành Nông nghiệp Hà Nội cũng đang tiếp tục triển khai các phần mềm, nền tảng số phục vụ quản lý sản xuất - kinh doanh, giám sát và kiểm soát chất lượng nông, lâm, thủy sản. Mục tiêu là bảo đảm mỗi sản phẩm nông nghiệp khi đến với người tiêu dùng đều có thể được truy xuất đầy đủ, minh bạch, tạo điều kiện để các cơ sở sản xuất nâng cao năng lực cạnh tranh.
Theo Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội Tạ Văn Tường, thời gian tới, ngành Nông nghiệp và Môi trường tiếp tục duy trì, mở rộng hệ thống truy xuất nguồn gốc bằng mã QR; phát triển chợ thương mại điện tử tiêu thụ nông sản an toàn; hỗ trợ quảng bá thương hiệu cho sản phẩm đạt tiêu chuẩn. Sở sẽ phối hợp với các địa phương đào tạo kỹ năng số cho nông dân, hỗ trợ đăng ký tài khoản kinh doanh và thanh toán trực tuyến để họ có thể chủ động tham gia giao dịch trên các sàn thương mại điện tử.
Việc hướng dẫn doanh nghiệp thực hiện quy trình đóng gói, kết nối giao nhận theo tiêu chuẩn thương mại điện tử cũng được đẩy mạnh, giúp nông sản Thủ đô vươn xa hơn, thuận tiện hơn trong phân phối.
