Mặc dù đã hình thành hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo nhanh, song tỷ lệ doanh nghiệp khởi nghiệp (startup) thành công vẫn còn là dấu hỏi với cộng đồng khởi nghiệp trong nước. Vì vậy, cùng với sự hỗ trợ chính sách nhà nước, quỹ đầu tư thì việc hỗ trợ lựa chọn mô hình đổi mới sáng tạo rất quan trọng…
Tỷ lệ thành công còn thấp
Thông tin mới nhất về hệ sinh thái khởi nghiệp do Bộ Khoa học và Công nghệ vừa công bố, Việt Nam hiện có khoảng 4.000 startup công nghệ, trong đó đã hình thành một số “kỳ lân” công nghệ phát triển. Cùng với đó, chỉ số đổi mới sáng tạo Việt Nam đứng thứ 44 trong 132 quốc gia; chỉ số hệ sinh thái khởi nghiệp xếp thứ 55; tốc độ tăng trưởng hệ sinh thái khởi nghiệp đứng thứ ba trong các nước ASEAN (Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á). Báo cáo của Cơ quan Thương mại và đầu tư Australia (Austrade) cũng ghi nhận, Việt Nam là một trong những quốc gia có làn sóng mạnh mẽ về khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo...
Tuy nhiên, có đến hơn 90% startup thất bại khi bước vào con đường khởi nghiệp (tỷ lệ này trên thế giới rơi vào khoảng 75-90%). Trong 3 năm đầu có đến 92% startup thất bại, lý do chủ yếu đến từ việc chưa tìm ra được chiến lược phù hợp cho thị trường cũng như thiếu kiến thức trước khi khởi nghiệp, kinh doanh. Thậm chí, lãnh đạo một quỹ đầu tư nước ngoài tại Việt Nam còn nhận định, chỉ dưới 5% startup Việt thành công sau năm đầu tiên...
Một số liệu của Sở Kế hoạch và Đầu tư thành phố Hồ Chí Minh năm 2024 cho thấy, chỉ có 32% doanh nghiệp khởi nghiệp tồn tại được sau 3 năm hoạt động, thấp hơn mức trung bình của các nước ASEAN là 45%. Đánh giá của CT Group, nhà cung cấp giải pháp đổi mới sáng tạo cũng cho biết, tỷ lệ thất bại trong khởi nghiệp tại Việt Nam rất cao, mức trên 70%...
Nguyên nhân được chỉ ra là do chúng ta tập trung vào mô hình hỗ trợ khởi nghiệp phổ biến vào không gian làm việc chung, chương trình đào tạo, sự kiện kết nối, vườn ươm và cuộc thi... vốn tạo ra hoạt động nhiều hơn là giá trị. Ngoài ra, còn thiếu nền tảng để chuyển hóa ý tưởng thành sản phẩm, sản phẩm thành doanh thu. Kết quả, startup thiếu bài toán thật để giải, doanh nghiệp thiếu cơ chế đặt hàng.
Cũng theo các chuyên gia, những hệ sinh thái đổi mới sáng tạo thành công thường bắt đầu từ nhu cầu thực. Chẳng hạn, tại Israel, được mệnh danh là “quốc gia khởi nghiệp”, họ thành lập mô hình quỹ đầu tư của các quỹ (Fund of funds), nơi Chính phủ bảo lãnh, doanh nghiệp đưa ra yêu cầu và trường đại học đảm nhiệm việc giải các bài toán. Kết quả, các dự án có tỷ lệ thành công cao, thời gian thương mại hóa công nghệ ngắn, hiệu quả kinh tế cao và năng lực cạnh tranh quốc gia được nâng lên.
Nhà nước không làm thay thị trường
.jpeg)
Trong đề xuất mới đây, CT Group đưa ra mô hình trung tâm đổi mới sáng tạo thế hệ mới 4.0 - CT Innovation Hub 4.0, được đội ngũ công ty phát triển với cách tiếp cận để mọi hoạt động từ ý tưởng đến thương mại hóa, đều gắn trực tiếp với nhu cầu thị trường; được hỗ trợ bằng ba công nghệ lõi như web3 (các công nghệ phân quyền sở hữu và kiểm soát dữ liệu trên internet), chuỗi khối (blockchain), trí tuệ nhân tạo (AI) vận hành hệ thống. Trong đó, web3 bảo đảm phân quyền minh bạch, ghi nhận đóng góp và phân bổ giá trị công bằng; blockchain bảo vệ tài sản trí tuệ và toàn bộ chuỗi thương mại hóa; AI tối ưu hóa tốc độ nghiên cứu, mô phỏng hành vi người dùng và giảm mạnh chi phí thử nghiệm. Người khởi nghiệp bắt đầu từ một nhu cầu cụ thể của doanh nghiệp hoặc xã hội, điều này giúp loại bỏ rủi ro lớn nhất: Làm ra sản phẩm mà thị trường không cần.
Theo CT Group, mô hình Trung tâm Đổi mới sáng tạo thế hệ mới 4.0 đóng vai trò như “trung tâm R&D dùng chung”, nơi doanh nghiệp có thể đặt bài toán, nhận lời giải nhanh và trả chi phí thấp hơn đáng kể so với việc tự phát triển nội bộ. Mô hình này đã được triển khai thực tế tại 20 Trương Định, thành phố Hồ Chí Minh và được Hà Nội lựa chọn theo hình thức nhượng quyền.
Cũng trong chia sẻ mới đây, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Hoàng Minh cho biết, hiện có nhiều chính sách mới đã được ban hành nhằm thúc đẩy hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo. Trong đó, đáng chú ý, lần đầu tiên Việt Nam thành lập quỹ đầu tư mạo hiểm cấp quốc gia và địa phương hỗ trợ cho khởi nghiệp. Đặc biệt, quỹ quốc gia cho phép tổ chức, cá nhân cùng góp vốn với nhà nước. Chính sách mới cũng cho phép quỹ này được đầu tư theo chu kỳ dài hạn 10-15 năm, không tính theo từng thương vụ. Quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia cũng được phép đầu tư vào các quỹ khác, tập trung vào các lĩnh vực công nghệ xanh, công nghệ chiến lược. Việt Nam cũng sẽ sớm hình thành sàn giao dịch chứng khoán chuyên biệt cho khởi nghiệp, giúp các tổ chức, cá nhân và quỹ đầu tư có thể lên sàn giao dịch với nhau, tránh việc thoái vốn qua những kênh không thuận lợi.
Thông tin thêm về hoạt động dành cho khởi nghiệp, Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Trương Việt Dũng cho biết, thành phố sẽ vận hành Trung tâm đổi mới sáng tạo Hà Nội theo mô hình đối tác công - tư, đóng vai trò điều phối kết nối nghiên cứu, thử nghiệm và thương mại hóa. Thành phố đang triển khai việc thành lập Quỹ đầu tư mạo hiểm Hà Nội với quy mô 1.200 tỷ đồng, trong đó ngân sách tham gia tối đa 49%, giữ vai trò “vốn mồi” kết nối chính sách, thị trường vốn và cộng đồng khởi nghiệp.
Phó Chủ tịch UBND thành phố cũng nhấn mạnh, nhà nước không làm thay thị trường mà đóng vai trò kiến tạo và chia sẻ rủi ro ban đầu. Lãnh đạo thành phố cũng gửi lời mời đến các doanh nghiệp, các nhà đầu tư, các startup trong nước và quốc tế hãy đến với Việt Nam, đến với Hà Nội, nơi chính quyền luôn sẵn sàng tiếp nhận, đồng hành dài hạn để biến ý tưởng sáng tạo thành giá trị phục vụ cho xã hội.
https://hanoimoi.vn/de-mo-hinh-khoi-nghiep-sat-thi-truong-727253.html
