Bộ Tài chính vừa đề xuất thu nhập từ chuyển nhượng tài sản số trên sàn giao dịch có quản lý minh bạch sẽ phải chịu thuế. Mức thuế suất dự kiến áp dụng là 0,1%. Theo các chuyên gia, việc đánh thuế là cần thiết song cần thực hiện theo lộ trình và có hệ thống thuế đơn giản, cạnh tranh, cân bằng.
Nguồn thu ngân sách đáng kể
Tại dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (thay thế), Bộ Tài chính đề xuất thu nhập từ chuyển nhượng tài sản số (gồm tài sản ảo, tài sản mã hóa) trên sàn giao dịch có quản lý minh bạch sẽ phải chịu thuế. Mức thuế suất dự kiến áp dụng là 0,1% trên giá trị chuyển nhượng của từng lần giao dịch, tương tự như áp dụng với chứng khoán.
Trước đây, hoạt động giao dịch hay sở hữu tài sản số chưa có hành lang pháp lý rõ ràng. Tuy nhiên, Luật Công nghiệp công nghệ số đã được Quốc hội thông qua ngày 14-6-2025, trong đó chính thức công nhận tài sản số. Việt Nam đang từng bước hoàn thiện hành lang pháp lý liên quan tới tài sản số, trong đó có đề xuất thí điểm thị trường tài sản mã hóa, mở ra cơ hội cho các tổ chức công nghệ tham gia xây dựng hạ tầng số.
Việt Nam hiện nằm trong nhóm các quốc gia có mức độ tiếp cận và quan tâm tới tiền mã hóa cao nhất thế giới. Theo báo cáo của nền tảng dữ liệu blockchain Chainalysis, Việt Nam đứng thứ 5 toàn cầu về mức độ quan tâm tới tiền mã hóa và xếp thứ ba về mức độ sử dụng các nền tảng giao dịch quốc tế. Hiện có khoảng 17 triệu người Việt sở hữu tiền mã hóa, với tổng giá trị thị trường vượt 100 tỷ USD. Vì thế, nếu áp dụng một cơ chế thuế hợp lý, Việt Nam có thể tạo nguồn thu ngân sách đáng kể từ thị trường này. Theo Hiệp hội Blockchain Việt Nam, nếu áp thuế giao dịch 0,1%, tương tự mức phí đánh trên giao dịch chứng khoán, Việt Nam có thể thu về hơn 800 triệu USD tiền thuế mỗi năm nhờ khối lượng giao dịch tiền số rất lớn.
Tiến sĩ Phạm Nguyễn Anh Huy, giảng viên cấp cao ngành Tài chính, Khoa Kinh doanh (Đại học RMIT Việt Nam) đánh giá cao nỗ lực của Bộ Tài chính trong việc đưa tài sản số vào khuôn khổ thuế, nhằm phản ánh đúng bản chất thu nhập phát sinh từ hoạt động giao dịch tài sản số. Việc áp dụng thuế suất 0,1% tương tự như chứng khoán là một bước đi hợp lý trong ngắn hạn vì tính đơn giản, dễ áp dụng và không yêu cầu định giá tài sản phức tạp. Cách tiếp cận này sẽ dễ triển khai kỹ thuật thông qua hạ tầng số, đặc biệt khi giao dịch diễn ra trên các sàn giao dịch minh bạch.
Đồng quan điểm, chuyên gia Nguyễn Quang Huy, Giám đốc điều hành Khoa Tài chính Ngân hàng (Trường Đại học Nguyễn Trãi) cho rằng, đây là một bước tiến rõ rệt trong tư duy chính sách, khi Nhà nước bắt đầu có những động thái định danh tài sản số trong khung quản lý chính quy, thay vì để nó tồn tại như một vùng xám. Việc lựa chọn mức thuế suất 0,1% - tương đương với thuế chuyển nhượng chứng khoán - về mặt hình thức là hợp lý, tạo sự nhất quán trong cách tiếp cận đối với các loại tài sản có tính đầu tư và giao dịch trên nền tảng số. Tuy nhiên, việc áp dụng cùng một mức thuế cho hai loại hình tài sản này đòi hỏi sự cân nhắc kỹ lưỡng về mặt kỹ thuật và thực tiễn quản lý, nhằm tránh tạo ra những hệ quả ngoài ý muốn hoặc gây bất cân xứng giữa các nhóm nhà đầu tư.
Cần một mô hình thuế cân bằng
Chuyên gia Nguyễn Quang Huy cũng cho rằng, việc thiết kế chính sách thuế đối với tài sản số cần được nhìn nhận không chỉ dưới góc độ quản lý tài khóa, mà còn như một đòn bẩy kiến tạo thị trường - nơi sự minh bạch, chính danh và đổi mới được khuyến khích. Để đạt được sự hài hòa đó, có thể cân nhắc một số giải pháp như: Phân loại tài sản số và thiết kế thuế suất phù hợp; ưu tiên cơ chế thuế đơn giản, dễ tuân thủ; tạo không gian phát triển cho doanh nghiệp công nghệ tài chính trong nước. Đặc biệt, có lộ trình thử nghiệm và điều chỉnh linh hoạt. Theo đó, chính sách thuế đối với tài sản số nên bắt đầu từ quy mô nhỏ, có thể thí điểm trên một số sàn giao dịch có hạ tầng dữ liệu tốt và mức độ tuân thủ cao. Từ đó, nhà quản lý có thể hiệu chỉnh dần theo phản hồi thực tế, trước khi nhân rộng.
Trong khi đó, Tiến sĩ Chu Thanh Tuấn, Phó Chủ nhiệm nhóm ngành Cử nhân kinh doanh (Đại học RMIT Việt Nam) đưa ra quan điểm, để thu hút đầu tư mà vẫn bảo đảm nguồn thu thuế ổn định, Việt Nam cần một mô hình thuế cân bằng. Thuế giao dịch thấp kết hợp với thuế lãi về vốn trong khung thuế thu nhập cá nhân có thể giúp duy trì tính công bằng mà không làm suy yếu thị trường. Ngoài ra, Việt Nam nên cân nhắc miễn thuế giá trị gia tăng cho tiền mã hóa, như cách Liên minh châu Âu và Singapore đã thực hiện, nhằm tránh đánh thuế hai lần và duy trì khả năng cạnh tranh trên thị trường khu vực.
Một giải pháp quan trọng khác là tăng cường giám sát các sàn giao dịch bằng cách yêu cầu các nền tảng giao dịch trong nước phải báo cáo chi tiết giao dịch. Điều này sẽ giúp cơ quan thuế theo dõi hoạt động hiệu quả hơn. Đồng thời, Việt Nam cần hợp tác với các tổ chức quốc tế nhằm giám sát các giao dịch xuyên biên giới và ngăn chặn hành vi trốn thuế. Thay vì chỉ tập trung vào nguồn thu từ thuế, Chính phủ còn có thể tạo thêm nguồn thu từ phí cấp phép hoạt động, bằng cách yêu cầu các sàn giao dịch tiền mã hóa và các dự án phát hành tiền mã hóa lần đầu (ICO) phải đăng ký chính thức.
"Nếu thiết lập được một hệ thống thuế đơn giản, cạnh tranh và cân bằng, Việt Nam có thể vừa tạo được nguồn thu đáng kể từ tài sản số, vừa thúc đẩy sự phát triển của một hệ sinh thái tài sản số bền vững", ông Chu Thanh Tuấn nói.
https://hanoimoi.vn/danh-thue-tai-san-so-can-thuc-hien-theo-lo-trinh-711983.html
