Theo chuyên gia, "phong cách giao dịch" đặc trưng của ông Trump và việc tập trung vào các mối quan hệ cá nhân đang giúp ích cho chính sách đối ngoại Mỹ.
Tổng thống Mỹ Donald Trump thúc đẩy hòa bình ở Gaza từ trước thời điểm nhậm chức vào tháng 1, khi thỏa thuận ngừng bắn đầu tiên được ký kết. Điều này dường như mang lại kết quả vào cuối ngày 8/10, khi Israel và Hamas cho biết họ đồng ý với giai đoạn đầu của thỏa thuận.
Tuy nhiên, để biết thỏa thuận có thành công hay không vẫn là một quá trình cần thời gian.
Thủ tướng Israel Netanyahu và Tổng thống Mỹ Trump.
Trong suốt năm 2025, Nhà Trắng tập trung vào việc chấm dứt chiến tranh ở Gaza và đưa các con tin bị Hamas giam giữ trở về nhà.
Mỹ liên tục thể hiện vai trò quan trọng trong lệnh ngừng bắn từ tháng 1 đến tháng 3 nhằm đạt được mục tiêu này. Khi thỏa thuận bị phá vỡ, đặc phái viên Mỹ Steve Witkoff đã cố gắng khôi phục và chính quyền Trump đảm bảo cho việc thả con tin người Mỹ cuối cùng còn sống ở Gaza, Edan Alexander, vào tháng 5.
Tháng 7/2025, ông Trump lần nữa thúc đẩy hòa bình và tiếp tục cố gắng khôi phục quá trình đàm phán về Gaza vào cuối tháng 8, sau đó là vào tháng 9. Điều mang lại thành công trong tháng 10 là khả năng tập hợp Qatar, Thổ Nhĩ Kỳ, Ai Cập, Israel và Mỹ tại Ai Cập để thảo luận với Hamas.
Chiến thuật đối ngoại đặc biệt của ông Trump
Theo chuyên gia Seth Frantzman, "học thuyết" đối ngoại của chính quyền ông Trump cho thấy cách tiếp cận mang dấu ấn cá nhân của vị Tổng thống này tạo ra sự gắn kết với các đối tác và đồng minh của Mỹ.
"Trong nhiệm kỳ đầu tiên và mười tháng đầu của nhiệm kỳ thứ hai, ông Trump có cách tiếp cận đặc biệt đối với chính sách đối ngoại. Điều này không phải lúc nào cũng thể hiện rõ ràng, nhưng có một số đặc điểm nổi bật. Thứ nhất là mong muốn chấm dứt xung đột ở nước ngoài và tránh để Mỹ vướng vào các cuộc xung đột tiếp theo", chuyên gia Frantzman bình luận trên National Interest.
Ông Trump có nhiều thỏa thuận sau chuyến thăm Qatar.
Đặc điểm thứ hai là cách tiếp cận các mối quan hệ đối ngoại như những cuộc giao dịch. Điều này nghĩa là đánh giá xem các quốc gia nước ngoài có đang thực hiện được phần của họ trong thỏa thuận hay không.
Ví dụ như các động thái của Mỹ nhằm gây áp lực buộc NATO phải tăng chi tiêu, hoặc đảm bảo các nước Trung Đông tiếp tục mua sắm quy mô lớn các loại máy bay và phương tiện quân sự của Mỹ.
Quá trình dẫn đến thỏa thuận Gaza là minh chứng rõ nét cho cả hai đặc điểm nêu trên trong cách tiếp cận của ông Trump. Đầu tiên, ông tìm cách tập hợp một số quốc gia Trung Đông để thúc đẩy hòa bình khu vực. Hoạt động này bao gồm việc đàm phán với các quốc gia Ả-rập và Hồi giáo, các đồng minh và đối tác thân cận của Mỹ như Qatar, Thổ Nhĩ Kỳ và Ai Cập.
Trong chuyến thăm của Tổng thống Mỹ vào tháng 5/2025, Nhà Trắng cho biết ông Donald Trump ký thỏa thuận với Qatar nhằm tạo ra vụ trao đổi kinh tế trị giá ít nhất 1,2 nghìn tỷ USD.
Tổng thống Trump cũng công bố các thỏa thuận kinh tế trị giá hơn 243,5 tỷ USD giữa Mỹ và Qatar, bao gồm cả thương vụ lịch sử bán máy bay Boeing và động cơ GE Aerospace cho Qatar Airways.
Những mối quan hệ thương mại này góp phần tạo động lực cho hòa bình lâu dài trong khu vực.
Trong khi đó Thổ Nhĩ Kỳ cũng muốn khôi phục quan hệ tốt đẹp hơn với Washington sau thời gian thăng trầm. Theo các báo cáo hồi tháng 9, Ankara đang theo đuổi nhiều thỏa thuận với các tập đoàn quốc phòng Mỹ như Boeing và Lockheed Martin, với tổng giá trị có thể lên tới hàng tỷ USD.
Sau thương vụ S-400 với Nga vào năm 2019, Ankara từng bị Mỹ đối xử lạnh nhạt trong chương trình F-35.
Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan có mối quan hệ nồng ấm với ông Trump trong những năm qua. Đây cũng là một đặc điểm trong "học thuyết chính sách đối ngoại" của ông Trump. Theo đó, quan hệ đối ngoại của Mỹ được thúc đẩy thông qua mối quan hệ cá nhân của ông Trump với các nhà lãnh đạo nước ngoài.
Trong quá trình chuẩn bị cho đề xuất thỏa thuận hòa bình Gaza, được công bố vào ngày 29/9, ông Trump gặp gỡ các nhà lãnh đạo Ả-rập và Hồi giáo bên lề Đại hội đồng Liên hợp quốc. Cuộc gặp mặt trực tiếp này dường như mở đường cho thỏa thuận tại Ai Cập vào ngày 8/10.
"Chìa khóa" giải quyết xung đột
Theo chuyên gia, một số chiến thuật quan trọng khác của ông Trump có thể tác động thúc đẩy thỏa thuận được ký kết. Ông Trump thường xuyên tuyên bố tiến triển trước khi hai bên hoàn toàn đồng ý. Ông cũng sẵn sàng gây áp lực lên Israel, chẳng hạn như yêu cầu chấm dứt ném bom ở Gaza.
Việc tỏ ra sẵn sàng gây áp lực với tất cả các bên liên quan dường như đã thành công vì áp lực này kết hợp với những lời hứa đôi bên cùng có lợi cho tất cả các quốc gia.
Tổng thống Trump cảm ơn Thổ Nhĩ Kỳ, Qatar và Ai Cập vào ngày 8/10 khi thỏa thuận được ký kết. Israel cảm thấy được bảo đảm hầu hết những gì họ mong muốn ở Gaza. Ông Trump cũng trực tiếp kêu gọi người dân Israel và nói chuyện với các con tin được trả tự do cùng gia đình họ để cho thấy sự đồng cảm với những gì công chúng Israel mong muốn.
“Israel không thể chống lại cả thế giới”, ông Trump nói trong cuộc điện đàm với ông Netanyahu. Tổng thống Mỹ cũng tin rằng thỏa thuận này sẽ mở đường cho những tiến triển trong tương lai về hòa bình trong khu vực, tương tự như Hiệp định Abraham, được ký kết trong nhiệm kỳ đầu tiên giữa Israel, UAE và Bahrain.
Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio ca ngợi đây là “thời khắc lịch sử”.
Câu hỏi hiện nay là liệu một học thuyết thành công có xuất hiện từ đây, trong việc chấm dứt chiến tranh Gaza hay không. Trước tiên, tất cả các bên phải duy trì lệnh ngừng bắn. Việc kế hoạch hòa bình có chuyển sang giai đoạn thứ hai hay không cũng là dấu hỏi, bởi lệnh ngừng bắn hồi tháng 1 năm ngoái không có tiến triển.
Nếu thỏa thuận có thể được hoàn tất, Nhà Trắng có thể áp dụng mô hình này cho Ukraine và các cuộc xung đột khác. Đặc biệt là nếu các thỏa thuận ở Trung Đông thành công, uy tín của Washington sẽ được củng cố.
