Nga đưa ra chuẩn y tế và môi trường, trong khi Nhật Bản và Anh khuyến cáo người hút thuốc chuyển sang thuốc lá điện tử, thuốc lá hun nóng.
Bài toán quản lý thuốc lá thế hệ mới được đặt ra tại Hội thảo "Các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới - Tiêu chuẩn chất lượng hướng tới an toàn sức khỏe cộng đồng" do Viện Tiêu chuẩn Chất lượng, Tổng Cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng tổ chức tại Hà Nội thời gian vừa qua.
Theo một số định nghĩa, thuốc lá thế hệ mới là các sản phẩm ứng dụng khoa học công nghệ để thay thế hoàn toàn hoặc một phần thuốc lá truyền thống gồm thuốc lá điện tử, thuốc lá hun nóng. Theo nhiều nghiên cứu, thuốc lá thế hệ mới có thể giảm đến 99% các chất độc hại được Tổ chức Y tế thế giới khuyến nghị nên giảm trong khói thuốc như: khí CO, Benzene, Formaldehyde,...
 |
| Ông Nguyễn Hữu Anh Luân, Giám đốc đối ngoại PMI nói về các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới tại sự kiện. |
Ở nhiều quốc gia, xu hướng sử dụng thuốc lá thế hệ mới đang ngày càng phổ biến. Như ở Nhật Bản, công ty PMI cho hay thuốc lá điện tử đang chiếm 16,6% thị phần, ở Hàn Quốc là 7,3% thị phần.
Tại Hội thảo, các chuyên gia nhận định trong bối cảnh Việt Nam chưa có quy chuẩn kỹ thuật hay quy định nào về thuốc lá thế hệ mới, việc tham khảo cách quản lý tại các quốc gia khác là cần thiết.
Theo Tiến sĩ Evgenia Gnuchikh, Phó Viện trưởng Viện nghiên cứu khoa học Thuốc lá Krasnodar, Bộ Khoa học và Đại học Liên bang Nga, thuốc lá thế hệ mới mang những đặc điểm riêng, không thể áp dụng quản lý chung với thuốc lá truyền thống. Bên cạnh đó, Việt Nam là quốc gia có số lượng người hút thuốc lớn, dự đoán 18 triệu vào năm 2025, do vậy bà cho rằng cần sớm ban hành tiêu chuẩn chất lượng cho sản phẩm này.
 |
| Tiến sĩ Evgenia Gnuchikh, Phó Viện trưởng Viện nghiên cứu khoa học Thuốc lá Krasnodar, Bộ Khoa học và Đại học Liên bang Nga. |
"Các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới bao gồm những khác biệt về mặt kỹ thuật, công nghệ và về khả năng phát thải, nguy cơ đối với sức khỏe người sử dụng và cộng đồng so với thuốc lá truyền thống, do đó cần có tiêu chuẩn về chất lượng, an toàn riêng", Tiến sĩ Evgenia Gnuchikh thông tin.
Tại Nga, các cơ quan quản lý liên tục theo dõi, điều chỉnh và ban hành những dự luật dành riêng cho thuốc lá hun nóng và thuốc lá điện tử. Năm 2016, một chương trình đặc biệt được thực hiện với mục đích kiểm tra loại thuốc lá không cháy (ETHS). Theo đó các nghiên cứu tập trung vào tác động từ thuốc lá thế hệ mới tới sức khỏe người dùng. Tám Viện nghiên cứu đã tham gia, trong đó có cả đơn vị nghiên cứu y tế.
"Kết quả cho thấy các chất độc hại trong khói thuốc lá thế hệ mới ít hơn thuốc lá truyền thống từ 86-98%. Lượng nicotine thải ra từ thuốc lá thế hệ mới ít hơn thuốc lá truyền thống từ 33-42% tùy theo sản phẩm của từng hãng", Tiến sĩ Evgenia Gnuchikh nói.
Thay vì đốt cháy như thuốc lá điếu, thuốc lá thế hệ mới hun nóng dựa trên cơ chế đặc biệt, lượng các chất độc hại tạo ra ít hơn. Tuy nhiên các nghiên cứu lâm sàng và dịch tễ học dài hạn vẫn cần phải được triển khai để các nhà nghiên cứu có thể hoàn toàn hiểu rõ những tác hại lên sức khỏe người tiêu dùng.
Đại diện Bộ Khoa học và Đại học Liên bang Nga đánh giá khó khăn của Việt Nam là phải kiểm nghiệm và đưa ra những phân tích chi tiết cho từng sản phẩm thuốc lá thế hệ mới. Các tiêu chuẩn là nền tảng để thiết lập yêu cầu đối với sản phẩm và những cách thức quản lý chất lượng.
"Khi có các tiêu chuẩn quản lý chất lượng, không chỉ có các nhà sản xuất mà các tổ chức quản lý và các trung tâm kiểm tra cũng được quyền sử dụng các tiêu chuẩn kỹ thuật này để đánh giá. Chúng tôi đã đạt được những kết quả tích cực từ việc áp dụng các tiêu chuẩn này ở Nga. Đây là hướng mà Việt Nam có thể học tập", Tiến sĩ Evgenia Gnuchikh chia sẻ.
Giống như Nga, châu Âu cũng là một trong những thị trường sớm có các quy định liên quan đến quản lý và kinh doanh thuốc lá hun nóng. Đơn cử tại Anh, lệnh cấm hút thuốc lá truyền thống ban hành vào cuối những năm 2000 được xem là kỷ nguyên mới của thuốc lá điện tử. Theo Hiệp hội Công nghiệp Thuốc lá điện tử Anh, nước này đứng trong top đầu các thị trường thuốc lá điện tử lớn nhất thế giới.
Chính phủ Anh đã ban hành nhóm các đạo luật mới cho mặt hàng thuốc lá điện tử. Một phần trong đó là các tiêu chuẩn an toàn cho sức khỏe người dùng nhằm có một hành lang pháp lý đủ mạnh để kiểm soát. Phần còn lại tập trung tạo môi trường thuận lợi, hỗ trợ ngành công nghiệp thuốc lá điện tử đi đúng hướng.
Hiệp hội Công nghiệp Thuốc lá điện tử Anh uớc tính ngành công nghiệp "khói thuốc" mới của nước này hiện có giá trị hơn một tỷ bảng. Khoảng 3 triệu khách hàng, trong đó một nửa là những người hút thường xuyên đang sử dụng thuốc lá điện tử ở Anh. Số lượng cửa hàng bán sản phẩm này cũng tăng hơn 2.000 trong riêng năm 2018. Một vài công ty kinh doanh thuốc lá điện tử bắt đầu niêm yết trên sàn chứng khoán London.
Ngoài vấn đề sức khỏe, các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới cũng tạo ra bức tranh kinh doanh có lợi nhuận khổng lồ. WHO ước tính thị trường thuốc lá thế hệ mới toàn cầu đạt giá trị 50 tỷ đô vào năm 2030. Tại Nhật Bản, quốc gia dẫn đầu thế giới về thuốc lá điện tử thu 32,1 tỷ USD năm ngoái, theo Euromonitor International. Chính phủ nước này chọn phương án khuyến cáo chuyển đổi sang sản phẩm thuốc lá thế hệ mới, không đốt cháy và an toàn hơn.
Việt Nam nghiên cứu ban hành tiêu chuẩn cho thuốc lá thế hệ mới
Thuốc lá thế hệ mới, thuốc lá không đốt cháy hay thuốc lá điện tử ra đời năm 2002, đến năm 2019 tổ chức ISO (Tổ chức tiêu chuẩn hóa quốc tế) đã có 2 tiêu chuẩn và CORESTA (Trung tâm hợp tác nghiên cứu khoa học liên quan đến thuốc lá) có 4 tiêu chuẩn cho đối tượng này. Mỗi thị trường lại công bố hoặc đang xây dựng các tiêu chuẩn khác nhau.
Riêng tại Việt Nam chưa có một quy định liên quan đến thuốc lá thế hệ mới. Theo ông Lê Thành Hưng, Phó trưởng phòng Tiêu chuẩn Chất lượng 4, thuộc Viện Tiêu chuẩn Chất lượng Việt Nam, hiện chưa có định danh chính xác cho loại hình sản phẩm.
Một số sản phẩm thuốc lá điện tử theo phương pháp hun nóng là lấy tên gọi theo quốc tế. Toàn bộ tiêu chuẩn về thuốc lá hiện hành (67 tiêu chuẩn, bao gồm 9 tiêu chuẩn về yêu cầu kỹ thuật đối với nguyên vật liệu và sản phẩm thuốc lá, 58 tiêu chuẩn về phương pháp phân tích và lấy mẫu) đang áp dụng cho sản phẩm thuốc lá truyền thống.
 |
| IQOS, một trong những loại thuốc lá thế hệ mới phổ biến hiện nay. |
Ông Nguyễn Hữu Anh Luân, Giám đốc đối ngoại của Philip Morris International (PMI), từ góc nhìn doanh nghiệp cho rằng vấn đề này này không chỉ gây thất thu ngân sách mà còn mang đến nguy cơ cho người dùng từ giá cả, nguồn gốc đến chất lượng sản phẩm kém an toàn.
"Đó là lý do cần sớm xây dựng tiêu chuẩn cho các sản phẩm này trên cả hai khía cạnh là tiêu chuẩn về chất lượng và tiêu chuẩn về an toàn. Những doanh nghiệp như PMI sẵn sàng hợp tác với ngành công nghiệp và các bên liên quan để sớm xây dựng khung tiêu chuẩn này", Ông Nguyễn Hữu Anh Luân nói.
Thành Dương
