Khi chưa có tàu cao tốc, chuyến đi đường dài sẽ đỡ mệt hơn với xe giường nằm; vì không phải ai cũng đủ tiền đi máy bay, tàu hỏa thì chậm và kém linh hoạt.
Nhiều năm liền, từ thời sinh viên cho đến khi đi làm, tôi vẫn dùng xe giường nằm để về quê, tranh thủ đi đêm để có thể dành nhiều thời gian hơn bên người thân và không phạm vào ngày học, ngày làm việc. Xe trả khách ở điểm dừng trên quốc lộ lúc 3 giờ sáng, bố mẹ vẫn đến đón tôi về nhà. Vài ngày sau, tôi lại xách hành lý ra điểm đỗ chờ tài xế đón đi.
Quê tôi là vùng khó tiếp cận bằng tàu hỏa hoặc máy bay. Xe giường nằm trở thành phương tiện phổ biến nhất, bên cạnh những chuyến xe khách ghế ngồi chạy ban ngày. Từ góc độ của người hay di chuyển liên tỉnh, tôi thấy rõ xe giường nằm rất tiện và mang lại trải nghiệm "thân thiện" với người dùng.
Nếu nó bị cấm như đề xuất của một số cá nhân, đơn vị, những người như tôi sẽ phải chịu thiệt thòi vì mất đi một phương tiện tối ưu trong hoàn cảnh các phương tiện đường dài khác như máy bay, tàu hỏa đều kém khả thi.
Cũng phải nhìn nhận một sự thật là khi có va chạm giao thông, hậu quả với xe giường nằm dễ trở nên nghiêm trọng hơn xe nhỏ do đặc thù về kích thước cũng như số lượng hành khách. Đó là lý do một số nước đã loại bỏ phương tiện này, chẳng hạn như Trung Quốc cấm xe giường vào năm 2012.
Các ý kiến ủng hộ cấm xe giường nằm cho rằng nên học tập Trung Quốc vì nước bạn có điểm tương đồng là mật độ dân số cao và nhu cầu đi lại liên tỉnh lớn. Tuy nhiên, nên nhìn ra sự khác biệt để thấy tại sao Trung Quốc cấm thì hợp lý, còn chúng ta thì chưa: Trung Quốc đã phát triển đường sắt tốc độ cao 160km/h từ năm 1994, trước khi cấm xe giường nằm từ rất lâu.
Xe giường nằm vẫn là một trong những phương tiện chính cho các chuyến đi liên tỉnh. (Ảnh minh họa: Lương Ý)
Giờ đây, tàu cao tốc của Trung Quốc có thể chạy với tốc độ trên 300km/h, giúp rút ngắn hành trình từ Bắc Kinh đến Thượng Hải chỉ còn hơn 4 tiếng, thay vì hơn 10 tiếng đi ô tô. Tốc độ, sự an toàn và tiện nghi của tàu cao tốc đáp ứng nhu cầu của những người cần đi đường dài, khiến xe giường nằm không còn là lựa chọn hấp dẫn. Tuy nhiên, Trung Quốc cũng không cấm hoàn toàn ngay lập tức mà có lộ trình.
Hạ tầng giao thông của chúng ta chưa phát triển đến thế. Cùng một chặng đường từ Hà Nội vào Đà Nẵng, nếu đi xe giường nằm mất khoảng 12 tiếng thì tàu hỏa nhanh nhất cũng mất khoảng 16 tiếng. Máy bay thì chắc chắn nhanh hơn, nhưng chi phí vượt quá khả năng chi trả của số đông. Số tiền phải trả cho một chuyến bay khứ hồi có thể gấp 5 lần xe giường nằm; thậm chí riêng tiền taxi đến - rời sân bay đã bằng tiền vé xe giường nằm một chiều. Nếu điểm đến nằm xa sân bay, tiền ô tô còn lớn hơn nữa.
Tóm lại trong bối cảnh hiện nay, khi hệ thống đường sắt cao tốc vẫn đang trong giai đoạn "thai nghén", xe giường nằm vẫn là lựa chọn hợp lý cho đa số người dân. Nó tiết kiệm hơn máy bay, linh hoạt hơn tàu hỏa về thời gian và điểm đón và giải quyết được bài toán sức khỏe.
Ngay cả ở châu Âu, nơi hệ thống giao thông công cộng phát triển bậc nhất thế giới, xe buýt đường dài, bao gồm cả xe có giường nằm, vẫn tồn tại và phục vụ phân khúc khách hàng nhất định. Các hãng lớn như Flixbus, Eurolines hay Megabus vẫn cung cấp các tuyến xe đêm xuyên quốc gia. Họ cạnh tranh với tàu hỏa và máy bay không phải bằng tốc độ, mà bằng giá cả và sự linh hoạt.
Các dịp cao điểm lễ tết khi giá vé máy bay tăng cao, nhu cầu tàu hỏa không đáp ứng đủ, xe giường nằm được nhiều người dân lựa chọn. (Ảnh: Lương Ý)
Sự tồn tại của chúng cho thấy, ngay cả khi có đủ các phương tiện thay thế, nhu cầu di chuyển giá rẻ và tiện lợi vẫn luôn hiện hữu.
Tất nhiên, xe giường nằm ở châu Âu được quản lý nghiêm ngặt về tiêu chuẩn an toàn, từ thiết kế xe, lối thoát hiểm, dây an toàn đến quy định về thời gian lái của tài xế. Chúng ta cần học tập điều này để tăng tính an toàn của phương tiện chứ không nên cấm, ít nhất là trong điều kiện hạ tầng giao thông hiện nay.
Việc cấm hay loại bỏ một phương tiện không nên theo cảm tính mà phải dựa trên sự đánh giá khách quan về nhu cầu thực tế và điều kiện hạ tầng hiện có.
Trước thực tế có nhiều vụ tai nạn thảm khóc liên quan xe giường nằm, các cơ quan chức năng cần siết chặt quản lý để buộc các nhà xe tuân thủ các quy định: Không nhồi nhét khách, tuân thủ tốc độ, bảo dưỡng định kỳ và đặc biệt là đào tạo tài xế. Cần tăng cường thanh tra, giám sát, xử thật nghiêm các trường hợp vi phạm. Trong phần lớn trường hợp, tai nạn xe giường nằm là tại người chứ không phải tại xe.
