Tổng thống Donald Trump đang nỗ lực thực hiện một thoả thuận nhằm chấm dứt xung đột ở Ukraine và hợp tác kinh tế với Nga. Tuy nhiên, đến nay vẫn chưa có dấu hiệu cho thấy các doanh nghiệp có nhiều tiềm năng kinh doanh sau khi quay trở lại Moscow.
Theo thống kê của Trường Quản lý thuộc Đại học Yale, hơn 1.000 tập đoàn đa quốc gia đã đã bán tài sản hoặc thu hẹp quy mô hoạt động tại Nga. Rất ít công ty trong số đó muốn quay trở lại thị trường Nga, trong bối cảnh lạm phát và lãi suất cực kỳ cao.
Kỳ vọng về việc cuộc xung đột sớm chấm dứt đã bị dập tắt sau cuộc đàm phán không mấy suôn sẻ tại Phòng Bầu dục vào thứ Sáu giữa ông Trump và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky. Sau đó, ông Trump cho biết: “Tôi tìm kiếm một thoả thuận hoà bình, không muốn tham gia vào một cuộc chiến kéo dài 10 năm.”
Ở thời điểm cuộc xung đột kết thúc, các doanh nghiệp sẽ phải quyết định về hoạt động của họ. Tuy nhiên, ngay cả những công ty năng lượng lớn, được coi là những công ty nước ngoài nổi bật nhất ở Nga trước khi mâu thuẫn xảy ra, cũng khó có thể quay trở lại.
Trong bối cảnh giá dầu giao động ở khoảng 60 USD, các công ty Mỹ không chịu áp lực về việc xuất khẩu thêm nguồn cung. Nếu mức giá này thay đổi, sẽ có những nơi dễ khai thác mỏ dầu mới hơn so với với Nga, bao gồm cả các mỏ đá phiến của Mỹ.
Trong khi đó, Nga cần công nghệ phương Tây để khai thác dầu ở những khu vực địa hình khó thực hiện, như các lưu vực nước sâu ở Bắc Băng Dương. Tuy nhiên, một số công ty năng lượng vẫn còn chịu ảnh hưởng từ việc rời bỏ các dự án ở Nga. Ví dụ, ExxonMobil đã phải chịu khoản lỗ 4,6 tỷ USD vào năm 2022 vì ngừng hoạt động một dự án dầu khí ngoài khơi đảo Sakhalin ở Viễn Đông.
"Với các công ty dầu mỏ lớn, tôi nghĩ rằng rất khó để họ quay lại. Họ có rất nhiều lựa chọn khác", Nick Kumleben, giám đốc năng lượng của Greenmantle, một công ty tư vấn địa chính trị, cho biết.
Các công ty dịch vụ dầu mỏ có thể là một ngoại lệ. Kumleben cho biết hoạt động của họ ít thâm dụng vốn hơn và có thể khôi phục các hoạt động trước đây, ví dụ như Halliburton, Baker Hughes và SLB. Các mỏ khoáng sản và khai khoáng của Nga cũng có thể thu hút sự quan tâm của Mỹ, dù ngành này hầu hết là các công ty nhà nước kiểm soát.
Theo Craig Kennedy, cựu phó chủ tịch của Bank of America Merrill Lynch, người đã có nhiều năm làm việc ở Moscow, các công ty khai khoáng của Mỹ có thể sẽ đến Nga nhưng lại không nhận được những thoả thuận hấp dẫn.
Thị trường Nga trở nên bớt hấp dẫn hơn sau Chiến tranh Lạnh. Năm 2021, tổng kim ngạch thương mại giữa Mỹ và Nga đạt 36 tỷ USD, thấp hơn giữa Mỹ và Bỉ - nơi có dân số chỉ bằng 1/10 so với Nga.
Jeffrey Sonnenfeld, phó khoa cấp cao tại trường quản lý của Yale, người theo dõi các công ty đa quốc gia tại Nga, nhận định rằng không có nhiều công ty kiếm được nhiều tiền ở Nga, chưa đến 10% doanh thu toàn cầu của họ đến từ quốc gia này.
Sau khi chịu nhiều lệnh trừng phạt của phương Tây, Moscow đã chuyển hướng sang thị trường Trung Quốc. Tuy nhiên, theo nhà kinh tế Elina Ribakova, thành viên cấp cao không thường trú tại Viện Kinh tế Quốc tế Peterson, dù quan hệ thương mại giữa Moscow và Bắc Kinh sâu sắc hơn, nhưng các doanh nghiệp Trung Quốc vẫn chưa mạo hiểm đổ tiền vào các khoản đầu tư mới của Nga.
Tháng trước, Thống đốc ngân hàng trung ương Nga - Elvira Nabiullina, cũng thừa nhận rằng lạm phát của nước này đang quá cao và giữ nguyên lãi suất ở mức 21%. Ngoài ra, theo WB, tăng trưởng của Nga dự kiến sẽ chậm lại đáng kể trong năm nay xuống mức 1,6%, thấp hơn 1/2 so với năm ngoái.
Tuy nhiên, sự chào đón của Nga cũng đi kèm với động thái thận trọng. Bộ trưởng Ngoại giao Sergei Lavrov cho biết Moscow sẽ ưu tiên tự cung tự cấp và chỉ cho phép các công ty nước ngoài “tham gia vào các lĩnh vực không tạo ra rủi ro cho nền kinh tế”.
Hơn nữa, các doanh nghiệp Mỹ cũng sẽ phải thận trọng khi hàng loạt lệnh trừng phạt cần thời gian đáng kể để dỡ bỏ - vốn khiến hầu hết mọi giao dịch thương mại giữa 2 nước bị tê liệt. Trong khi đó, các quan chức châu Âu có thể sẽ không dỡ bỏ lệnh trừng phạt, điều này khiến nhiều công ty đa quốc gia điều hành doanh nghiệp tại Nga thông qua các công ty con ở châu Âu khó có thể tiếp tục hoạt động.
