Ăn trộm có tang, chơi ngang có tích

Đây cũng là lời khuyên rất hữu ích: đối với kẻ gian dâm, trộm cắp, hãy cố gắng có được tang chứng thật rõ ràng, "bắt tận tay, day tận trán"

"Từ điển thành ngữ và tục ngữ Việt Nam" (GS Nguyễn Lân) giải thích "ăn trộm có tang, chơi ngang có tích: Nói những kẻ gây rối trong xã hội".

Dĩ nhiên, đây là lời giảng hoàn toàn sai (soạn giả nhầm lẫn với "đầu trộm đuôi cướp" hoặc "du thủ du thực" chăng?).

"Chơi ngang" là gì? "Từ điển tiếng Việt" (Vietlex) giảng 2 nghĩa: "đg. 1 [id] có hành động ngang ngược, bất chấp phép tắc: cậy thế chơi ngang. 2 có quan hệ nam nữ bất chính khi bản thân đã có vợ, có chồng: "Có chồng càng dễ chơi ngang, Đẻ ra con thiếp, con chàng, con ai?" (Ca dao)".

Theo đó, nếu hiểu "chơi ngang" trong câu tục ngữ là "nói những kẻ gây rối", có thể tạm chấp nhận được, nhưng "ăn trộm" sao gọi là "gây rối"?

an trom co tang choi ngang co tich

Thực ra, đây là câu tục ngữ liên quan đến lĩnh vực hình án, tầm quan trọng của tang chứng, vật chứng với hai tội "trộm cắp" và "gian dâm". Người thi hành luật pháp luôn coi trọng tang chứng hơn lời cung khai (Trọng chứng bất trọng cung). Bởi vậy, tục ngữ Hán cũng có câu: "Bắt trộm phải có tang vật, bắt kẻ gian dâm phải cả cặp gian dâm [捉賊見贓,捉奸捉雙-Tróc tặc kiến tang, tróc gian tróc song]".

Việc có tang chứng vật chứng không chỉ bảo đảm tránh oan sai, mà khi hình án, kẻ phạm tội cũng khó bề chối tội. Ví như "Luật Gia Long" về "Các tội trộm cướp và sang đoạt", thì tội ăn trộm tiền của, súc sản (trâu bò), thóc lúa ngoài đồng, đều phải căn cứ vào vật chứng và giá trị của vật chứng để định tội; đến như tội ăn trộm nước tưới, cũng phải căn cứ vào số nước lấy cắp để tưới bao nhiêu mẫu ruộng mà xử phạt.

Riêng với "Tội thông gian và giết chết kẻ thông gian", "Luật Gia Long" không chỉ coi trọng tang chứng, mà phải là tang chứng ngay tại chỗ. Ví dụ, điều 254 chép như sau: "Phàm thê thiếp ăn nằm với đàn ông khác mà chồng y bắt được cả gian phu và gian phụ ngay tại nơi diễn ra sự gian dâm và người chồng đã giết chết cả hai tên thông gian đó thì luật không bắt tội; còn nếu như chỉ giết chết có tên gian phu thì tên gian phụ kia sẽ bị khép vào tội hòa gian (tức "thông gian"-HTC) và xử chém không tha. Nhưng nếu đó chỉ là sự giao du vui chơi, chứ chưa thành gian dâm hoặc là đã diễn ra sự gian dâm nhưng không bắt được ở chính tại nơi diễn ra sự gian dâm, mà người chồng ấy lại giết chết họ thì khép tội đối với người chồng vào tội tự tiện giết người để trừng phạt." (Định chế pháp luật và tố tụng triều Nguyễn-TS Huỳnh Công Bá).

Về nguyên tắc hình án, tục ngữ Hán còn có dị bản "Gian dâm phải có đôi, trộm cướp phải có tang vật, giết người phải có thương tích" [捉奸見雙,捉賊見贓剎人見傷-Tróc gian kiến song, tróc tặc kiến tang, sát nhân kiến thương"].

"Thủy Hử truyện", hồi 25 "Cửu Thúc giấu xương chờ khách hiệp; Võ Tòng giết chị tế hồn anh", đoạn Võ Tòng dẫn hai nhân chứng Hà Cửu Thúc và Vận Kha đến Huyện đường Dương Cốc kể tội Tây Môn Khánh và chị dâu thông gian, lập mưu giết chết anh trai là Võ Đại.

Bấy giờ Huyện quan mới bảo Võ Tòng: "Ngươi đã làm đến chức Đô đầu, sao còn không biết pháp luật? Xưa nay thường nói: "Gian dâm phải có đôi, trộm cướp phải có tang, giết người phải có thương tích" nay anh ngươi đã chết, xác không còn lại, chính ngươi cũng không bắt được sự gian [自古道:捉奸見雙,捉賊見贓剎人見傷.你那哥哥的尸首又沒了.你會捉得他奸], nếu bằng cứ chỉ ở miệng hai đứa làm chứng này mà cho ngay là có việc giết người, thì không thể nào làm được. Ngươi nên nghĩ kỹ xem nên làm thì hãy làm".

May thay, trong tay Cửu Thúc hãy còn "hai mảnh xương đen" (của Võ Đại chết do trúng độc), "một đĩnh bạc mười lạng" (do Tây Môn Khánh lót cho Cửu Thúc để khâm liệm Võ Đại), và tờ giấy "viết rõ ràng ngày tháng tên tuổi các người đi tống táng", thảy đều bỏ chung vào một gói. Dù ít hay nhiều, đây cũng chính là những tang chứng cực kỳ quan trọng để người thi hành luật pháp có căn cứ điều tra, trị tội cặp gian phu dâm phụ.

Như vậy, câu "Ăn trộm có tang, chơi ngang có tích" (dị bản "Đạo tang, dâm tích") có thể hiểu theo hai nghĩa: Những việc làm phi pháp bao giờ cũng để lại dấu tích, tang chứng, cuối cùng sẽ bị phát hiện; cần phải có tang chứng cụ thể, rõ ràng mới kết tội được". Đây cũng là lời khuyên rất hữu ích: đối với kẻ gian dâm, trộm cắp, hãy cố gắng có được tang chứng thật rõ ràng, "bắt tận tay, day tận trán". Bởi "Gái đĩ già mồm, kẻ trộm lắm gan", "Tặc vô tang, ngạnh tự cương-賊無贓,硬似鋼", bắt trộm mà không có tang chứng thì nó cãi cứng như thép!

HOÀNG TUẤN CÔNG

an trom co tang choi ngang co tich Bắt đối tượng nhiều tiền án vẫn trộm mô tô bán sang Campuchia

Có thâm niên "ăn cơm tù", Sơn vẫn không tu chí làm ăn mà thích ăn chơi. Mỗi khi hết tiền tiêu xài, gã lại ...

an trom co tang choi ngang co tich TQ: Nam thanh niên bị ép ngậm gà chết vì tội ăn trộm

Một nam thanh niên Trung Quốc bị dân làng trói vào một gốc cây, ép vươn hai tay lên trời và ngậm trong miệng một ...

an trom co tang choi ngang co tich Bắt nghi can mua súng từ trung úy công an

Công an bắt khẩn cấp nghi can cuối cùng trong vụ trung úy công an trộm súng của đơn bị bán trả nợ.

/ Người lao động