Virus HPV gây ra những bệnh gì và cách phòng ngừa ra sao là băn khoăn của nhiều người.
Bác sĩ Bạch Thị Chính – Giám đốc Hệ thống tiêm chủng VNVC giải đáp những thắc mắc về virus HPV.
Đường virus HPV lây truyền
HPV (Human papillomavirus) chủ yếu lây truyền qua đường tình dục, tiếp xúc da với da, niêm mạc miệng, hầu họng hoặc tiếp xúc với dương vật, tử cung, âm đạo của những người bị nhiễm HPV. Virus này còn có thể lây truyền qua dụng cụ cắt móng tay, kim bấm sinh thiết, đồ lót hoặc có thể lây truyền từ mẹ sang con trong quá trình sinh nở.
Độ tuổi tốt nhất để tiêm vaccine HPV là từ 9 - 26 tuổi.
Các bệnh do HPV ở nam và nữ
Trong hơn 140 chủng HPV, chủng 16 và 18 gây ra 70% trường hợp ung thư cổ tử cung. Ngoài ra, hai chủng HPV này còn có thể gây ra ung thư hậu môn, âm hộ, âm đạo, dương vật, miệng, vòm họng. Trong khi đó HPV chủng 6 và 11 gây ra các tổn thương lành tính trên đường sinh dục như mụn cóc sinh dục, sùi mào gà…
Các bệnh do virus HPV gây ra chủ yếu ở nam và nữ:
Mụn cóc sinh dục: Đường lây truyền chủ yếu thông qua tiếp xúc tình dục, dịch tiết hoặc tiếp xúc da. Ở trẻ sơ sinh, lây truyền có thể xảy ra trong lúc sinh. Yếu tố nguy cơ là do vệ sinh kém, bộ phận sinh dục thường ẩm ướt, bao quy đầu dài, viêm âm hộ âm đạo, suy giảm miễn dịch, đa số kèm với các bệnh hoa liễu khác. Các virus HPV type 16, 18, 31, 33, 35 thường phối hợp gây loạn sản hoặc ung thư cổ tử cung.
Ung thư cổ tử cung: Ung thư cổ tử cung ảnh hưởng tới sức khỏe, công việc và cuộc sống vợ chồng. Căn bệnh này có thể tước đi thiên chức làm mẹ của người phụ nữ. Bệnh nhân có thể chữa khỏi, bảo tồn thiên chức làm mẹ, nếu được phát hiện sớm.
Ung thư hậu môn: Ung thư hậu môn là bệnh lý ác tính phát sinh từ hậu môn. Ung thư hậu môn khác so với các bệnh ung thư đại trực tràng, từ nguyên nhân, các yếu tố nguy cơ, tiến triển lâm sàng và điều trị đều khác nhau. Các loại ung thư hậu môn là ung thư biểu mô tế bào vảy, ung thư tuyến, ung thư hạch, khối u ác tính hoặc ung thư biểu mô basaloid.
Ung thư âm hộ: Là loại ung thư xảy ra bề mặt ngoài của cơ quan sinh dục nữ. Âm hộ là vùng da bao quanh niệu đạo và âm đạo, bao gồm cả âm vật và môi nhỏ. Các hình thái ung thư âm hộ thường được ghi nhận như: khối u hoặc loét âm hộ gây đau hoặc/và ngứa. Tần suất mắc bệnh thấp hơn các loại ung thư phụ khoa khác. Ung thư âm hộ gồm 2 loại: Ung thư tế bào vảy âm hộ và u sắc tố âm hộ.
Ung thư hầu họng: Các nghiên cứu gần đây đã chứng minh rằng vaccine phòng virus u nhú ở người (HPV) loại 16 và 18, được sử dụng để ngăn ngừa ung thư cổ tử cung, cũng có thể bảo vệ cơ thể phòng nhiễm trùng HPV qua đường miệng, trong đó phần lớn là các loại virus gây ra các bệnh ung thư vùng hầu họng và amidan.
Ung thư dương vật: Ung thư dương vật là bệnh hiếm gặp. Không cắt bao quy đầu và phơi nhiễm với HPV là những yếu tố nguy cơ chính. Một yếu tố nguy cơ khác là tiền sử sùi mào gà, thường là hệ quả của nhiễm HPV - virus gây ung thư phổ biến nhất gây sùi mào gà và thường là nguồn gây ung thư biểu mô tế bào vảy của dương vật cũng như ung thư cổ tử cung ở phụ nữ. HPV có thể được phát hiện trong 30 - 50% số trường hợp ung thư biểu mô dương vật.
Tiêm vaccine phòng bệnh
HPV là virus có hơn 140 loại, trong đó khoảng 40 loại có thể nhiễm vào vùng sinh dục. Nhiều loại HPV không gây hại và tự biến mất, nhưng một số loại có thể dẫn đến mụn cóc sinh dục hoặc một số bệnh ung thư.
Trên thực tế, hầu hết những người có quan hệ tình dục đều bị nhiễm virus HPV tại một số thời điểm nào đó trong cuộc đời. Do vậy, cách phòng ngừa HPV tốt nhất chính là tiêm vaccine. Tổ chức y tế thế giới (WHO) khuyến cáo tiêm vaccine ngừa HPV để phòng các bệnh lây truyền chủ yếu qua đường tình dục cho cả nam và nữ.
Độ tuổi tốt nhất để tiêm vaccine HPV là từ 9 - 26 tuổi kể cả khi đã quan hệ tình dục. Việt Nam hiện lưu hành 2 loại vaccine phòng HPV đến từ Mỹ gồm: Vaccine Gardasil ngừa 4 tuýp virus HPV (tuýp 6, 11, 16, 18); vaccine thế hệ mới Gardasil 9 dành cho cả nam và nữ, ngừa 9 tuýp virus HPV (tuýp 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52 và 58).
Vaccine Gardasil và Gardasil 9 có tác dụng phòng các bệnh do HPV gây ra như mụn cóc sinh dục (Sùi mào gà), ung thư cổ tử cung, ung thư dương vật, ung thư hầu họng, ung thư hậu môn, ung thư âm hộ; ngăn chặn các tế bào bất thường hoặc tiền ung thư tiến triển thành ung thư; phòng ngừa tái nhiễm đối với người đã từng nhiễm virus HPV.
