VinUni: Khát vọng top 100 và lời mời 500 nhà khoa học xuất sắc toàn cầu

Năm 2019, VinUni ra đời với khát vọng xây dựng một đại học đẳng cấp thế giới ngay tại Việt Nam. Sau 5 năm, giấc mơ ấy đang dần thành hình. Ngày 23/9/2024, VinUni đã được tổ chức xếp hạng giáo dục danh tiếng QS (Anh Quốc) công nhận đạt chuẩn 5 sao toàn diện – trở thành đại học trẻ nhất trong lịch sử đạt thành tựu này. Tuy nhiên, với VinUni, đây chưa phải là đích đến. Mục tiêu tiếp theo là lọt vào Top 100 đại học xuất sắc toàn cầu.

Nhân dịp này, PV có cuộc phỏng vấn với TS Lê Mai Lan, Phó Chủ tịch Tập đoàn Vingroup, Chủ tịch Hội đồng trường Đại học VinUni, chia sẻ về bước ngoặt phát triển mới của ngôi trường này.

Trường Đại học VinUni.

Tôi nghĩ rằng, trước khi hỏi có làm được hay không, điều quan trọng hơn là phải tự hỏi: mình có muốn làm không, và có dám làm hay không. Khát vọng thường đến trước và thúc đẩy năng lực.

Gần đây, các Nghị quyết 57 và 68 đã tạo nên một không khí rất tích cực không chỉ với VinUni mà còn trong cộng đồng khoa học. Đặc biệt, khi Tổng Bí thư Tô Lâm phát biểu nhân Ngày Nhà giáo Việt Nam rằng Việt Nam cần phấn đấu để “tăng hạng giáo dục Việt Nam…, có trường đại học vào top 100 trường hàng đầu thế giới”, chúng tôi càng được tiếp thêm động lực. Với chúng tôi, đó không chỉ là một định hướng - mà là một lời hiệu triệu rõ ràng. VinUni khát vọng trở thành một trường ĐH xuất sắc.

Vậy có dám làm không? Chúng tôi đã trò chuyện với nhiều Chủ tịch, Giám đốc Học thuật và Công nghệ của các đại học thuộc Top 100 thế giới. Họ đã chia sẻ rất thẳng thắn về các tiêu chí, bài học thành công - thất bại và những yếu tố mang tính quyết định.

Chúng tôi cũng làm việc với các chuyên gia của các tổ chức xếp hạng quốc tế để hiểu kỹ tiêu chí đánh giá, vai trò của từng chỉ số và mức độ thách thức thực tế. Sau quá trình đó, Hội đồng trường đã thống nhất rằng: mục tiêu này rất thách thức nhưng khả thi. Và quan trọng nhất là, chúng tôi quyết tâm theo đuổi đến cùng!

- Vậy, để đạt mục tiêu vào Top 100 đại học xuất sắc nhất thế giới, VinUni đã làm được gì và sẽ cần tiếp tục làm gì trong thời gian tới, thưa TS?

TS Lê Mai Lan, Phó Chủ tịch Tập đoàn Vingroup, Chủ tịch Hội đồng trường Đại học VinUni.

Chúng tôi đã tiến hành quy hoạch chiến lược toàn diện, cắt lớp và phân kỳ cụ thể thành hơn 50 tiểu dự án để triển khai. Bởi để chinh phục một mục tiêu mang tầm vóc toàn cầu như Top 100, không thể chỉ dừng ở tầm nhìn, mà phải đi vào chi tiết, có kế hoạch hành động rõ ràng và khả thi.

Điều đầu tiên chúng tôi làm là xác định rõ hình hài của thành công. VinUni sẽ trông như thế nào khi đạt Top 100? Ai sẽ là những con người học tập và nghiên cứu tại đây? Trường sẽ được nhìn nhận ra sao trong xã hội Việt Nam và trong cộng đồng khoa học quốc tế? Sinh viên tốt nghiệp sẽ làm việc ở đâu, và họ được đánh giá thế nào trên thị trường lao động toàn cầu?

Trong toàn bộ kế hoạch này, ưu tiên số một, cũng là thách thức lớn nhất chính là nhân lực học thuật đỉnh cao. Chúng tôi gọi đó là chương trình VinUni 500. Khi đã xác định muốn sánh vai cùng các đại học hàng đầu thế giới, thì trước hết VinUni phải có khả năng thu hút và đồng hành cùng những con người xuất sắc tương đương - những học giả, giảng viên, nhà nghiên cứu có tầm vóc mà các trường Top 100 cũng đang khao khát.

Đây là một bài toán khó không chỉ riêng VinUni, mà là bài toán chung của tất cả các đại học đang khát vọng vươn lên: Làm sao để thu hút được nhân tài và quan trọng hơn, làm sao để nhân tài thực sự được phát huy?

Tôi tin rằng điều khiến VinUni trở nên hấp dẫn với các nhà khoa học và nhân tài quốc tế nằm ở cơ hội tạo ra sự thay đổi thực chất. Với những người đã từng làm việc trong các đại học xuất sắc và có hệ thống vững chắc, việc thay đổi một cấu trúc đã ổn định là rất khó. Nhưng ở VinUni, họ có cơ hội hiếm hoi, thậm chí có thể là duy nhất trong sự nghiệp để cùng kiến tạo từ đầu một đại học trẻ, đầy khát vọng, với mục tiêu Top 100 toàn cầu, tại một quốc gia giàu tiềm năng như Việt Nam. Tôi tin đây là một cơ hội rất truyền cảm hứng.

Lý do thứ hai là chúng tôi thực sự cầu thị và trân trọng trí tuệ. Chúng tôi cho họ thấy rằng VinUni cần họ, chào đón họ, và đặc biệt là cam kết bảo vệ tự do học thuật, điều tối quan trọng với bất kỳ học giả nào.

Lý do thứ ba cũng rất quan trọng là tốc độ triển khai. Những người tài thường không muốn mất nhiều năm để chờ đợi một thay đổi. VinUni, trong 5 năm đầu tiên, đã chứng minh khả năng hành động nhanh, quyết liệt, và có kết quả thực tế. Đây chính là yếu tố tạo niềm tin.

Cuối cùng, tôi nghĩ thách thức đôi khi lại chính là sức hút. Với nhiều nhà khoa học và chuyên gia, điều hấp dẫn nhất không phải là sự dễ dàng, mà là những bài toán khó, những cơ hội “vượt đỉnh”. Và VinUni với tất cả tham vọng, tốc độ và sự mới mẻ đang chính là một bài toán như vậy.

VinUni đầu tư vào nghiên cứu để xây dựng bệ phóng cho khoa học và đổi mới sáng tạo.

- Vậy VinUni đã làm được gì, đặc biệt là với chương trình VinUni 500, thưa TS?

Với chương trình VinUni 500, chúng tôi xác định rõ chiến lược nhân lực theo từng lớp. Trước tiên là “lõi hạt nhân” - gồm 10 nhà khoa học tầm cỡ thế giới. Tiếp theo là 200 giảng viên tài năng, hội tụ cả đam mê lẫn năng lực. Sau đó là 200 học giả trẻ đầy triển vọng, lực lượng kế cận để phát triển lâu dài. Cùng với đó là 100 học giả thỉnh giảng và liên kết, nhằm xây dựng mạng lưới nghiên cứu với các đại học trong và ngoài nước.

Với nhóm 10 nhà khoa học hàng đầu, chúng tôi thừa nhận mình có phần may mắn. Ngay từ đầu, VinUni đã chủ động thiết lập quan hệ đối tác chiến lược với hai đại học thuộc Ivy League là Đại học Cornell và Đại học Pennsylvania. Đây là nền tảng giúp chúng tôi tiếp cận những “người khổng lồ” trong giới học thuật. Từ đó, chúng tôi tiếp tục mở rộng quan hệ với hơn 68 đại học khác, tất cả đều là các đơn vị hàng đầu trong từng lĩnh vực.

Quy mô tinh gọn chính là lợi thế của VinUni. Chúng tôi có thể hành động nhanh và linh hoạt. Các lãnh đạo của trường đã và đang trực tiếp tới nhiều quốc gia như Đức, Mỹ, Canada, Hàn Quốc, Nhật Bản… để vừa học hỏi, vừa làm nhiệm vụ “thuyết khách” tìm đến tận nơi, trao đổi và mời tuyển những nhà khoa học xuất sắc nhất về Việt Nam.

Một nguồn lực đặc biệt nữa mà chúng tôi vô cùng trân trọng là Giải thưởng VinFuture, do tỷ phú Phạm Nhật Vượng và phu nhân sáng lập. Chỉ trong 5 năm, giải thưởng này đã quy tụ những bộ óc kiệt xuất toàn cầu. Một số nhà khoa học đạt giải VinFuture sau đó cũng được vinh danh với giải Nobel hoặc các giải thưởng uy tín hàng đầu. Các thành viên Hội đồng Giải thưởng cũng là những nhà khoa học có ảnh hưởng lớn trong cộng đồng học thuật quốc tế.

Chính nhờ VinFuture, dù là một đại học còn rất trẻ, VinUni đã có cơ hội tiếp xúc và kết nối với những trí tuệ hàng đầu – từ đó định hình được ai là ai trên bản đồ khoa học thế giới.

Giải thưởng VinFuture theo đuổi sứ mệnh “Khoa học phụng sự nhân loại”, vinh danh các nhà nghiên cứu trong các lĩnh vực trọng yếu như AI, năng lượng, môi trường và y sinh. Những giá trị mà VinFuture theo đuổi về tầm nhìn, chiến lược và tác động – cũng chính là những giá trị cốt lõi mà VinUni hướng tới.

VinUni chú trọng đào tạo và nghiên cứu học thuật để xây dựng một đại học xuất sắc theo chuẩn mực quốc tế.

- Việc tuyển dụng và thu hút hơn 500 nhân tài chắc chắn không dễ dàng. Vậy VinUni có chiến lược dài hạn nào để giữ chân họ, thay vì chỉ hợp tác ngắn hạn để cải thiện thứ hạng?

Xin được làm rõ, đối với chúng tôi, thành công không nằm ở việc thu hút một học giả đến trong vài năm, mà ở việc họ tìm thấy tại VinUni một môi trường để thực sự phát huy năng lực và để phát triển bền vững tại đây.

Ngay từ đầu, chúng tôi đã xác định rõ: việc chiêu mộ các nhà khoa học hàng đầu không nhằm mục tiêu ngắn hạn như nâng hạng đại học, vì điều đó là chưa đủ để tạo cảm hứng. Thứ hạng chỉ là một kết quả, không phải là lý do khiến người giỏi ở lại. Điều chúng tôi hướng đến là cùng họ xây dựng nên một đại học xuất sắc có thể tạo ra giá trị dài hạn cho con người, khoa học và đất nước Việt Nam.

Khi VinUni làm tốt những điều căn bản và bền vững: thu hút được nhân tài, tạo điều kiện để họ phát triển sự nghiệp, đào tạo được sinh viên chất lượng, hợp tác hiệu quả với quốc tế và với doanh nghiệp, thì thành tích kể cả thứ hạng sẽ đến như một hệ quả tự nhiên, không cần phải chạy theo.

Tập đoàn Vingroup đã cam kết khoản đầu tư lên tới 9.300 tỷ đồng cho giai đoạn phát triển thứ hai, tập trung vào hai trọng tâm chiến lược: thu hút nhân tài, và xây dựng hệ sinh thái nghiên cứu, đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp, theo chuẩn mục quốc tế.

Trong gói đầu tư này, 1.500 tỷ đồng sẽ được dùng vào việc xây dựng cơ sở hạ tầng, cụ thể là mở rộng khuôn viên trường và đầu tư vào các lab nghiên cứu, cơ sở vật chất, dịch vụ để phục vụ cho giảng viên và sinh viên. Trong việc đầu tư vào cơ sở vật chất, tôi tự hào nhất về Tổ hợp Nghiên cứu và Đổi mới sáng tạo Công nghiệp (VinUni Industry, Innovation and Research Complex). Trong đó chúng tôi thử nghiệm 2 mô hình mới.

Thứ nhất, các lab nghiên cứu liên ngành (RISE research clusters). Tại các lab này, chúng tôi sẽ hợp tác với các đại học danh tiếng toàn cầu như Cornell, Pennsylvania (Mỹ); Đại học Công nghệ Nanyang (Singapore)… và các đại học uy tín tại Việt Nam hướng đến công bố học thuật chất lượng cao và giải quyết những thách thức lớn của quốc gia.

VinUni hướng đến mục tiêu xây dựng mạng lưới học thuật toàn cầu ngay tại Việt Nam.

Thứ hai, là mô hình “Co-innovation studios” đưa doanh nghiệp vào trong trường đại học. Chúng tôi quy tụ các chuyên gia công nghệ từ các doanh nghiệp hàng đầu, bao gồm VinMotion, VinRobotics, VinBigdata, Viện nghiên cứu tế bào gốc, Viện nghiên cứu miễn dịch học… trong hệ sinh thái R&D của Tập đoàn Vingroup về đây. Các chuyên gia công nghệ này sẽ cùng với các nhà khoa học của VinUni đưa ra các bài toán cụ thể và cố vấn cho các học giả, các nghiên cứu sinh trẻ tuổi.

Công nghệ công nghiệp và nghiên cứu khoa học sẽ là 2 mặt của một vấn đề không tách rời. Sẽ tiết kiệm được nhiều thời gian, không còn độ trễ và giảm đáng kể khoảng cách thực tế - hàn lâm so với mô hình doanh nghiệp đặt hàng đại học trả lời.

Phần còn lại, khoảng 7.800 tỷ đồng sẽ được phân bổ tương đối đồng đều cho hai lĩnh vực cốt lõi: nghiên cứu và đào tạo. Mục tiêu là kiến tạo một hệ sinh thái học thuật toàn diện, nơi học tập, nghiên cứu và đổi mới không chỉ song hành mà còn cộng hưởng để tạo ra tác động bền vững.

Chúng tôi có hai kỳ vọng lớn.

Thứ nhất, đó là xây dựng một đại học xuất sắc và trường tồn. Cuộc sống của mỗi con người là hữu hạn, nhưng sức lan tỏa của trí tuệ và phẩm chất thì có thể kéo dài hàng thế kỷ. Những người sáng lập VinUni luôn mong muốn ngôi trường này không chỉ thành công trong hiện tại, mà còn lưu giữ và truyền lại được "bộ gene" của trí tuệ, bản lĩnh và khát vọng cho nhiều thế hệ mai sau.

Thứ hai, chúng tôi kỳ vọng VinUni sẽ đào tạo ra những con người có khả năng kiến tạo tương lai cho đất nước Việt Nam gồm những nhà khoa học, nhà khởi nghiệp và doanh nhân có trách nhiệm xã hội. Họ sẽ là những người góp phần vào một Việt Nam thịnh vượng, hoà bình và hạnh phúc.

VinUni không thể đi một mình trong hành trình vươn tới Top 100. Chúng tôi tin rằng, những nhà khoa học, học giả, sinh viên, cộng sự… đang khát khao tạo ra giá trị thực chất, có tính tác động lớn cho khoa học và xã hội, chính là những người đồng hành lý tưởng. Đây là lời mời: Hãy cùng VinUni kiến tạo một đại học xuất sắc mang dấu ấn Việt Nam trên bản đồ tri thức toàn cầu.

- Xin cảm ơn TS về buổi chia sẻ đầy cảm hứng!

https://vtcnews.vn/vinuni-khat-vong-top-100-va-loi-moi-500-nha-khoa-hoc-xuat-sac-toan-cau-ar950604.html