Sát ngày TP.HCM tính phí rác theo khối lượng (1/6), người dân vẫn băn khoăn tính khả thi, còn đơn vị thu gom thì chờ hướng dẫn cụ thể để triển khai.
Từ ngày mai (1/6), TP.HCM áp dụng tính phí thu gom rác sinh hoạt theo khối lượng, thay cho cơ chế thu đồng giá trước đây. Chủ trương này được kỳ vọng sẽ tạo ra sự công bằng cao hơn trong việc phân chia chi phí xử lý rác, đồng thời thúc đẩy người dân nâng cao ý thức phân loại, giảm lượng rác thải ra môi trường.
Tuy nhiên, theo ghi nhận của phóng viên Báo điện tử VTC News, dù chỉ còn chưa đầy một ngày trước khi cách tính phí mới có hiệu lực, nhiều người dân vẫn chưa nắm rõ cách thức triển khai, trong khi các đơn vị thu gom dân lập vẫn đang trong tình trạng ngóng chờ hướng dẫn chi tiết từ chính quyền địa phương.
Thiếu thông tin, người dân bối rối
Ông Trần Văn Cường, cư dân tại phường Long Thạnh Mỹ (TP Thủ Đức) cho biết, ông chưa nhận được bất kỳ thông báo chính thức nào từ phường về quy định mới, dù ngày áp dụng đã cận kề.
Đơn vị thu gom rác đến từng hộ gia đình để thu dọn rác.
“Thông tin tôi biết đều là qua báo đài, tivi, còn ở phường thì không thấy gửi thông báo gì cả, cũng chưa ai đến hướng dẫn cụ thể chuyện thu phí theo cân ký là thế nào, áp dụng ra sao", ông Cường nói và bày tỏ băn khoăn rằng, thu phí theo khối lượng rác thải về lý thuyết có vẻ hợp lý, nhưng trong thực tế lại tiềm ẩn bất cập.
“Rác khi trời mưa thì nặng hơn, chẳng lẽ cũng tính tiền cao hơn sao? Hơn nữa, nói là phân loại rác tại nguồn nhưng xe rác vẫn đổ chung, thì hiệu quả ở đâu?”, ông phân tích.
Theo ông Cường, cách tính phí rác theo khối lượng phù hợp với doanh nghiệp, nhà máy - những nơi có lượng rác lớn và bộ phận chuyên trách; còn với hộ dân có lượng rác nhỏ thì việc cân từng túi rác kém khả thi: “Chưa kể người dân đâu phải lúc nào cũng có mặt ở nhà đúng giờ xe rác đến để tận mắt chứng kiến cân đo. Nếu không rõ ràng, dễ phát sinh tranh chấp giữa người dân và đơn vị thu gom lắm”.
Cùng quan điểm, bà Mai Thị Thanh (55 tuổi, ngụ quận Gò Vấp) bày tỏ: “Nghe nói rác tính theo ký là thấy bất an rồi. Nhà đông người, rác nhiều thì phí đội lên chắc chắn. Mỗi tháng vài chục ngàn nay có thể thành vài trăm”.
Bbà Thanh còn lo ngại quy định mới có thể dẫn tới tình trạng người dân lén lút đổ rác bừa bãi để trốn phí: “Giờ chưa thu theo cân mà đã có người vứt trộm rác xuống kênh, ra bãi đất hoang rồi. Tới lúc tính ký nữa, chắc chắn tình trạng này sẽ trầm trọng hơn”.
Theo bà, nếu không có biện pháp kiểm soát nghiêm ngặt đi kèm tuyên truyền sâu rộng, quy định mới có thể phản tác dụng, khiến môi trường càng ô nhiễm.
Đơn vị thu gom cũng lúng túng
Không chỉ người dân, các đơn vị thu gom rác dân lập - lực lượng trực tiếp thực hiện chính sách - cũng đang lúng túng do thiếu hướng dẫn cụ thể.
Ông Triệu Kim Bằng, Giám đốc Hợp tác xã Môi trường quận Bình Tân cho biết, chủ trương tính phí theo khối lượng là hợp lý, bởi “người xả nhiều rác thì phải trả nhiều tiền, công bằng hơn cho cả xã hội”. Tuy nhiên, ông cũng nhìn nhận, việc triển khai trên thực tế sẽ không đơn giản.
TP.HCM thu tiền rác theo khối lượng từ ngày 1/6.
“Hiện chưa có văn bản hướng dẫn rõ cách cân rác tại nguồn ra sao, xử lý tình huống phát sinh thế nào. Nhân sự, thiết bị cũng chưa được đầu tư kịp thời, nên anh em thu gom đều chờ xem phản ứng từ người dân để tính tiếp”, ông Bằng nói.
Từng có hơn 10 năm kinh nghiệm làm nhân viên môi trường tại xã Xuân Thới Thượng (huyện Hóc Môn), ông Võ Thanh Long cho rằng việc “cân từng bao rác” rất khó thực hiện: “Chỉ có thể ước lượng theo số bao, kích thước bao chứ cân từng túi rác trong điều kiện hiện nay là không khả thi. Rác nặng nhẹ theo thời tiết, theo loại rác, làm sao đảm bảo công bằng tuyệt đối?”.
Ông cũng lo ngại khi người dân chưa nắm rõ thông tin, rất dễ xảy ra cãi vã, xung đột giữa họ và nhân viên thu gom.
Trước những thắc mắc trên, đại diện phường Bình Trị Đông B (quận Bình Tân) cho biết, phường đã nhận được chỉ đạo từ quận và đang tích cực triển khai việc tuyên truyền đến các khu phố, tổ dân phố, cũng như phối hợp với đơn vị thu gom để người dân nắm rõ quy định.
“Tuy nhiên, chúng tôi cũng hiểu rằng người dân cần thời gian để tiếp nhận. Phường sẽ theo dõi quá trình thực hiện để phản ánh lên cấp trên, từ đó có điều chỉnh phù hợp. Không thể áp dụng máy móc một sớm một chiều được”, vị đại diện chia sẻ.
Không ít nhân viên thu gom rác dân lập bày tỏ sự lo lắng trước thay đổi sắp tới.
Tiến sỹ Phạm Viết Thuận, Viện trưởng Viện Kinh tế tài nguyên và môi trường TP.HCM - đánh giá việc thu phí thu gom rác theo khối lượng là bước đi cần thiết trong công tác quản lý môi trường đô thị.
“Chúng ta đã có chủ trương phân loại rác từ năm 2007 nhưng chưa thực hiện trọn vẹn. Quy định lần này là đúng theo Luật Bảo vệ môi trường 2020. Khi có đơn giá chung, các quận, huyện sẽ có cơ sở triển khai, hạn chế tình trạng mỗi nơi làm một kiểu”, ông Thuận nói.
Về mức quy định trung bình 126kg rác/hộ/tháng, ông Thuận cho rằng đây chỉ là con số định tính, tạm thời áp dụng để tạo thói quen cho người dân. Trong tương lai, khi việc phân loại rác được thực hiện đồng bộ, TP.HCM sẽ điều chỉnh lại mức thu cho phù hợp với lượng rác thực tế của từng hộ dân.
“Nếu thực hiện tốt, TP.HCM sẽ đạt được hai mục tiêu: giảm lượng rác và nâng cao ý thức người dân. Tuy nhiên, cần có lộ trình rõ ràng, thường xuyên đánh giá và điều chỉnh phù hợp. Quan trọng nhất là lấy người dân làm trung tâm, để họ thấy được lợi ích thiết thực của việc phân loại và giảm rác thải”, ông Thuận nhấn mạnh.
