Trong bối cảnh chuỗi cung ứng toàn cầu liên tục biến động, từ đứt gãy logistics đến biến động giá nguyên liệu và những rủi ro địa chính trị, xu hướng nội địa hóa sản xuất đang trở thành chiến lược trọng tâm của nhiều doanh nghiệp Việt Nam. Thay vì chọn “đi tắt” bằng cách nhập khẩu linh kiện hoặc chỉ làm gia công hay lắp ráp, ngày càng nhiều doanh nghiệp quyết định đầu tư bài bản vào sản xuất trong nước để tạo nền tảng cạnh tranh dài hạn. Quan trọng hơn cả, sự thành công của chiến lược này phụ thuộc vào việc phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, đủ năng lực vận hành, cải tiến và làm chủ công nghệ.
Việt Nam đang bước vào giai đoạn cần nâng cao giá trị gia tăng trong chuỗi sản xuất, đặc biệt ở các ngành có hàm lượng kỹ thuật cao như cơ khí chế tạo, điện tử, thiết bị phụ trợ, năng lượng tái tạo và công nghiệp thực phẩm. Việc doanh nghiệp mạnh dạn đầu tư sản xuất trong nước không chỉ giúp giảm phụ thuộc vào nhập khẩu mà còn nâng cao năng lực cạnh tranh, kiểm soát chất lượng và rút ngắn thời gian đưa sản phẩm ra thị trường.
PGS.TS. Nguyễn Minh Hà, Trường Đại học Kinh tế TP. Hồ Chí Minh nhận định, nội địa hóa sản xuất không đơn thuần là giảm nhập khẩu, mà là chiến lược để doanh nghiệp chuyển từ vị thế làm thuê sang làm chủ. Đây là nền tảng giúp Việt Nam hình thành các cụm công nghiệp bền vững, với đóng góp lớn hơn cho GDP và năng suất lao động ngày càng cải thiện.
 |
| Nguồn nhân lực là “lõi tri thức” của nội địa hóa |
Doanh nghiệp càng sở hữu được nhiều mắt xích trong chuỗi cung ứng, từ thiết kế - chế tạo - kiểm định - hoàn thiện thì càng có lợi thế khi thị trường biến động. Đặc biệt, trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu ngày càng khốc liệt, sự chủ động về nguồn cung và công nghệ quyết định sức bền của doanh nghiệp.
Dù đầu tư dây chuyền hiện đại hay xây dựng nhà máy quy mô lớn, tất cả đều rất cần đội ngũ lao động có trình độ kỹ thuật, tư duy quy trình và khả năng vận hành - bảo trì - cải tiến công nghệ.
Theo chuyên gia kinh tế Trần Thanh Tùng, nguồn nhân lực là “lõi tri thức” của nội địa hóa. Nhiều doanh nghiệp nghĩ chỉ cần mua công nghệ tiên tiến là đủ, nhưng công nghệ chỉ mạnh khi đi kèm con người hiểu nó. Nội địa hóa không thể thành công nếu doanh nghiệp không đào tạo được đội ngũ kỹ sư, kỹ thuật viên và chuyên gia vận hành chất lượng cao. Việt Nam đang chuyển từ lợi thế lao động giá rẻ sang lợi thế về kỹ năng. Muốn nâng cao sức cạnh tranh, doanh nghiệp phải dựa vào năng suất, mà năng suất chỉ đến từ nhân lực được đào tạo bài bản.
Không chỉ là kỹ năng vận hành, nguồn nhân lực chất lượng cao còn giúp doanh nghiệp cải thiện năng suất, giảm lỗi sản xuất; Rút ngắn vòng đời sản xuất, tăng tốc độ đưa sản phẩm ra thị trường; Chủ động xử lý sự cố thay vì phụ thuộc chuyên gia nước ngoài; Cải tiến kỹ thuật giúp tối ưu chi phí; Tạo văn hóa đổi mới và học hỏi liên tục trong doanh nghiệp.
Trong bối cảnh nền kinh tế chuyển dịch và cạnh tranh toàn cầu ngày càng khốc liệt, nội địa hóa sản xuất là bước đi đúng đắn và cần thiết để Việt Nam nâng giá trị trong chuỗi cung ứng. Tuy nhiên, máy móc và vốn đầu tư chỉ là công cụ. Điều quyết định doanh nghiệp có làm chủ được công nghệ hay không chính là nhân lực chất lượng cao. Doanh nghiệp có thể đi nhanh nhờ nhập khẩu, nhưng chỉ có thể đi xa bằng cách tự làm chủ tri thức, công nghệ và kỹ năng đây là điều chỉ có thể đạt được thông qua đầu tư bài bản vào đào tạo và phát triển con người.
