Bắc Kinh như ngày tận thế

Tử Cấm Thành ở thủ đô Bắc Kinh mờ mịt trong bão cát hôm 15/3. Ảnh: New York Times

Trận bão cát lớn nhất và mạnh nhất trong một thập niên quét qua miền bắc Trung Quốc hôm 15/3, buộc hàng trăm chuyến bay bị hoãn, một số thành phố phải đóng cửa trường học, ảnh hưởng tới hàng chục triệu người từ Tân Cương ở phía tây xa xôi tới biển Bột Hải, theo Cơ quan Khí tượng Trung Quốc.

Bão đến sau nhiều tuần khói mù gợi lại "thảm họa không khí" mà Trung Quốc thường xuyên trải qua vài năm trước, buộc chính phủ phải nỗ lực giải quyết vấn đề ô nhiễm đã trở thành khủng hoảng chính trị và sức khỏe cộng đồng.

Một đôi tình nhân Trung Quốc chụp ảnh cưới trước Tử Cấm Thành hôm 15/3. Ảnh: New York Times

Chính phủ đã nỗ lực cải thiện chất lượng không khí, đặc biệt ở vùng quanh thủ đô. Nhưng trong tuần này, tác động từ công nghiệp phục hồi hậu Covid-19, tác động liên tục của biến đổi khí hậu lên sa mạc phía bắc Trung Quốc và cơn bão muộn cuối đông, đã kết hợp và tạo ra một khu vực ngột ngạt nguy hiểm.

"Bắc Kinh là bức tranh minh họa cho một cuộc khủng hoảng sinh thái", Li Shuo, giám đốc chính sách của Tổ chức Hòa Bình Xanh tại Trung Quốc, viết trên Twitter hôm 15/3.

Trụ sở đài truyền hình Trung Quốc (CCTV) ở Bắc Kinh hôm 15/3. Ảnh: AFP

Li cho hay bão cát là "hậu quả của đất bạc màu và hệ sinh thái suy giảm tại phía bắc và phía tây Bắc Kinh". Ông nói thêm chất thải ô nhiễm công nghiệp xung quanh Bắc Kinh năm nay đã vượt qua mức trung bình năm của 4 năm qua.

Người dân đi lại dưới khu vực gần trụ sở CCTV hôm 15/3. Ảnh: AP

Cát bị khuấy lên từ một trận mưa tuyết di chuyển qua Nội Mông Cổ cuối tuần trước. Cơn bão làm đổ nhiều tháp truyền tải điện, làm mất điện ở một số khu vực, khiến ít nhất 9 người thiệt mạng.

Tác động của nó hiện hữu khắp miền bắc Trung Quốc. Chỉ số Chất lượng Không khí theo thiết lập của Cơ quan bảo vệ môi trường Mỹ, đã vượt quá mức nguy hiểm. PM2.5, chỉ số đo các loại bụi mịn kích thước siêu nhỏ có hại cho sức khỏe, cũng ở mức cao nguy hiểm.

Xe cộ trên đường Vành đai hai ở Bắc Kinh hôm 15/3. Ảnh: New York Times

Tại Bắc Kinh, chính quyền yêu cầu trẻ em, người già và người ốm yếu ở trong nhà, những người khác tránh hoạt động ngoài trời không cần thiết. Ô nhiễm khiến không khí chuyển sang màu vàng cam vào buổi sáng và màu xám vào buổi chiều, dự kiến kéo dài tới sáng 16/3.

Một phụ nữ nheo mắt vì gió thổi bão cát trên đường phố khu trung tâm Bắc Kinh hôm 15/3. Ảnh: AP

Nhiều người dân Trung Quốc đã phản ứng với tình trạng ô nhiễm này một cách hài hước. Hình ảnh trụ sở đài truyền hình quốc gia Trung Quốc ở Bắc Kinh được ghép vào ảnh quảng cáo phim Blade Runner 2049, bộ phim khoa học viễn tưởng kinh điển về ngày tận thế năm 2017. Một hình ảnh khác là tàu vũ trụ chở các nhân vật trong Ultraman, phim hoạt hình về các siêu anh hùng Nhật Bản, bay qua bầu trời u ám của Bắc Kinh.

Một công nhân vệ sinh dọn dẹp đường phố trong giờ cao điểm ở Bắc Kinh sáng 15/3. Ảnh: Reuters

Chất lượng không khí cải thiện trong những năm gần đây khiến những người mới tới Bắc Kinh lần đầu trải qua bầu không khí như thế này.

"Tôi không thể nhìn thấy tòa nhà bên kia đường", Wang Wei, 23 tuổi, sinh viên tốt nghiệp đại học vừa chuyển từ Bắc Kinh tới Hà Nam, tỉnh lân cận Bắc Kinh, nói. "Tôi không thể tưởng tượng nổi bầu trời lại có thể vàng như thế này".

Người dân đi lại ở khu vực trung tâm kinh tế thuộc vành đai hai ở Bắc Kinh hôm 15/3. Ảnh: AP

Môi trường luôn là vấn đề chính trị nhạy cảm với đảng Cộng sản Trung Quốc. Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình liên tục kêu gọi "cách mạng xanh" kinh tế và năm ngoái, ông cam kết sẽ đẩy nhanh nỗ lực giảm khí thải carbon, chất góp phần gây biến đổi khí hậu.

Tuy nhiên, ô nhiễm là một thách thức khó giải quyết trong khi chính quyền Trung Quốc tiếp tục ưu tiên phát triển kinh tế. Kỳ họp quốc hội Trung Quốc kết thúc tuần trước diễn ra trong nhiều ngày ô nhiễm nặng nề do gia tăng hoạt động sản xuất thép và xi măng.

Nhiều nhóm môi trường thất vọng trước kế hoạch 5 năm mới được quốc hội thông qua bởi nó không bao gồm đề xuất cụ thể giải quyết biến đổi khí hậu.

Cây cầu trong hồ Hậu Hải, trung tâm thủ đô Bắc Kinh, hôm 15/3. Ảnh: AFP

Tuy nhiên, trước lời kêu gọi của ông Tập, Bộ Sinh thái và Môi trường tuần trước đã cảnh cáo chính quyền Đường Sơn, trung tâm sản xuất thép của Trung Quốc tại tỉnh Hà Bắc, sau khi phát hiện 4 nhà máy thép không giảm sản lượng để giảm ô nhiễm.

People's Daily, cơ quan ngôn luận của đảng Cộng sản Trung Quốc, đăng một bài báo về nỗ lực chống sa mạc hóa ở Nội Mông Cổ, nguyên nhân dẫn tới bão cát trên phiên bản địa phương đúng hôm qua, ngày mà miền bắc Trung Quốc đối mặt tình trạng ô nhiễm tồi tệ nhất suốt nhiều năm qua .

"Cát vàng đang biến mất, nhường chỗ cho màu xanh ngập tràn", trích bài báo.