Năm 2025 hứa hẹn sẽ là một năm có nhiều sự kiện thiên văn học hấp dẫn.
Ngày 28/2: Tất cả các hành tinh "thẳng hàng" trên bầu trời
Cả bảy hành tinh khác trong hệ mặt trời sẽ cùng xuất hiện trên bầu trời Trái đất trong hiện tượng "diễu hành hành tinh" đặc biệt. Dù hiện tượng này không phải là hiếm và không phải lúc nào cũng có thể nhìn thấy hết cả 7 hành tinh trên bầu trời đêm cùng một lúc, sự kiện tháng 2 này vẫn đáng chú ý.
Theo đó, người quan sát có thể cần kính viễn vọng mới thấy sao Thiên Vương và sao Hải Vương, nhưng Sao Hỏa, sao Mộc, sao Kim, sao Thủy và sao Thổ đều có thể nhìn thấy bằng mắt thường.
Ngoài ra để quan sát các hành tinh, bạn sẽ phải căn thời gian thật tốt: Sao Thổ và sao Thủy (cũng như sao Hải Vương) sẽ ở gần Mặt Trời khi hoàng hôn buông xuống, khiến chúng khó nhìn thấy hơn.
Năm 2025 hứa hẹn sẽ là một năm có nhiều sự kiện thiên văn học hấp dẫn. (Ảnh minh họa)
Ngày 14/3: Nguyệt thực toàn phần
Đôi khi, trăng tròn được gọi bằng những cái tên đầy màu sắc: Trăng xanh thực ra không phải màu xanh, và trăng hồng thực ra không phải màu hồng. Nhưng trong nguyệt thực toàn phần vào ngày 14/3, bạn thực sự có thể thấy mặt trăng chuyển sang màu đỏ thẫm.
Trong nguyệt thực toàn phần lần này, trăng tròn sẽ đi qua bóng tối của Trái đất. Ánh sáng mặt trời chiếu tới mặt trăng sẽ được lọc qua bầu khí quyển của hành tinh chúng ta, làm tán xạ ánh sáng xanh có bước sóng ngắn hơn và cho phép ánh sáng đỏ đi qua.
Điều này khiến vệ tinh tự nhiên của chúng ta chìm trong ánh sáng mang màu như gỉ sét, mang đến cho sự kiện thiên thể này biệt danh: Trăng máu.
Ngày 29/3: Nhật thực một phần
Sau nguyệt thực toàn phần vào tháng 3, mặt trời sẽ tạo bóng của mặt trăng trên một phần địa cầu trong nhật thực một phần, với góc nhìn đẹp nhất là từ một số vùng ở Canada, nơi có tới khoảng 93 phần trăm mặt trời bị che khuất.
Không giống như nhật thực ngày 8/4/2024, lần này sẽ không có bất kỳ giai đoạn toàn phần nào. Nhưng qua một cặp kính nhật thực, người xem có thể thấy mặt trăng "cắn" một phần mặt trời, che khuất một phần bề mặt của nó.
Nhật thực này sẽ theo một đường đi qua nhiều châu lục, bao gồm một phần Bắc Mỹ, châu Âu và châu Á.
Một nhật thực một phần khác sẽ xảy ra vào ngày 21/9, nhưng lần đó sẽ chỉ có thể nhìn thấy từ Australia, Nam Cực, New Zealand và các khu vực phía Nam Thái Bình Dương và Đại Tây Dương.
Sao Thổ sẽ đi vào vị trí đối diện Trái đất trong năm 2025.
Ngày 21-22/4: Mưa sao băng Lyrid
Sau một vài tháng tương đối yên tĩnh, mỗi năm, mưa sao băng Lyrid sẽ khởi động một loạt các trận mưa kéo dài trong suốt cuối mùa xuân, mùa hè, mùa thu và đầu mùa đông. Mưa sao băng Lyrid sẽ hoạt động từ khoảng ngày 15/4 đến ngày 30/4, với tốc độ sao băng cực đại xảy ra từ ngày 21 đến 22/4.
Khung thời gian hẹp này sẽ thấy khoảng 10 đến 15 sao băng mỗi giờ trong điều kiện lý tưởng là bầu trời không mây và tối, nhưng mặt trăng sẽ tròn một nửa, tạo ra chút cản trở khi quan sát. Bạn có thể tránh ánh sáng chói của mặt trăng bằng cách quan sát cuối buổi tối 21/4, theo EarthSky.
Ngày 12-13/8: Mưa sao băng Perseid
Mỗi tháng 8, những người quan sát bầu trời lại mong chờ trận mưa sao băng Perseid hàng năm. Cảnh tượng ngoạn mục này, một trong những trận mưa sao băng dày nhất trong năm, diễn ra vào mùa hè.
Trong điều kiện lý tưởng, người xem có thể phát hiện hơn 100 sao băng mỗi giờ vào những đêm đạt cực đại của trận mưa sao băng. Vào năm 2025, thời điểm đó rơi vào đêm 12/8 đến sáng 13/8.
Mưa sao băng Perseids xuất phát từ sao chổi 109P/Swift-Tuttle, một vật thể tương đối lớn mất 133 năm để quay quanh mặt trời.
Đối với người quan sát trên mặt đất, các thiên thạch dường như bắt nguồn từ chòm sao Perseus, một điểm được gọi là điểm tỏa sáng của trận mưa sao băng. Nhưng những thiên thạch sáng và nhanh này có thể được nhìn thấy trên khắp bầu trời. Đỉnh điểm có xu hướng tăng dần trong suốt đêm, với trận mưa sao băng đẹp nhất được quan sát ngay trước bình minh.
Năm 2025 có nhiều trận mưa sao băng đáng chú ý.
Ngày 21/9: Sao Thổ đối diện Trái đất
Sao Thổ sẽ đạt đến điểm tối ưu để quan sát vào tháng 9, xuất hiện sáng nhất và lớn nhất. Để nhìn thấy các vành đai của nó, bạn sẽ cần sử dụng kính thiên văn hoặc ống nhòm xa, còn bản thân sao Thổ có thể được nhìn thấy bằng mắt thường. Mặt trời, Trái đất và sao Thổ sẽ tạo thành một đường thẳng, với mặt được chiếu sáng hoàn toàn của hành tinh khí khổng lồ hướng về phía chúng ta.
Ngày 8/10: Mưa sao băng Draconid
Mưa sao băng Draconid thường yếu, nhưng một số năm đã tạo ra "bùng nổ" hoặc thậm chí là "cơn bão" sao băng dồi dào. Nếu may mắn, các nhà thiên văn học cho biết đây có thể là một trong những năm như vậy.
Draconid được tạo ra khi Trái đất di chuyển qua một vệt mảnh vỡ do sao chổi 21P/Giacobini-Zinner để lại. Khi những mảnh đá và bụi này—một số nhỏ như hạt cát—va chạm với bầu khí quyển của Trái đất, chúng di chuyển với tốc độ khoảng 13 dặm một giây và bốc cháy thành những vệt sáng rực.
Vụ "nổ" Draconid gần đây nhất xảy ra vào năm 2018, khi 21P/Giacobini-Zinner vừa đi qua điểm cận nhật, hay điểm gần nhất với mặt trời trên quỹ đạo 6,6 năm của nó. Năm đó, người xem ở châu Âu ghi nhận có tới hơn 100 sao băng mỗi giờ.
Ngày 22/10: Trận mưa sao băng Orionid
Trận mưa sao băng Orionid đạt cực đại sẽ trùng với kỳ trăng non trong năm nay, tạo điều kiện quan sát lý tưởng.
Được đặt theo tên của thợ săn thiên thể, trận mưa sao băng Orionid có thời gian kéo dài, từ ngày 26/9 đến ngày 22/11. Đỉnh điểm—trong đó có thể nhìn thấy 10 đến 20 sao băng mỗi giờ dưới bầu trời tối không có trăng—sẽ rơi vào khoảng ngày 22/10. Bạn có thể muốn dành nhiều đêm để ngắm và chờ đợi trận mưa sao băng này và hãy kiên nhẫn nếu bạn không nhìn thấy sao băng ngay lần đầu tiên.
Orionids được tạo ra bởi vệt mảnh vỡ do sao chổi Halley để lại, sao chổi này quay quanh mặt trời một vòng sau mỗi 76 năm.
Sao băng Orionid.
Ngày 5/11: Siêu trăng gần nhất trong năm
Siêu trăng không phải là hiếm, và các siêu trăng thường xuất hiện liên tiếp. Năm nay, siêu trăng xảy ra vào tháng 10, tháng 11 và tháng 12, sau đó là siêu trăng thứ tư để kết thúc chuỗi vào tháng 1 năm 2026. Nhưng Mặt trăng của tháng 11 sẽ là mặt trăng gần Trái đất nhất trong số tất cả, ở khoảng cách 357.218 km.
Ngày 13/12: Mưa sao băng Geminid
Mưa sao băng Geminid là một trong những sự kiện thiên thể được mong đợi nhất mỗi năm.
Trận mưa sao băng này kéo dài từ ngày 1/12 đến ngày 21/12, sẽ đạt cực đại vào đêm ngày 13 đến ngày 14/12. Trong khoảng thời gian hẹp đó, có tới khoảng 120 thiên thạch mỗi giờ sẽ lướt qua bầu trời, có thể nhìn thấy rõ nhất trong điều kiện tối hoàn hảo.
Trong khi nhiều trận mưa sao băng hàng năm khác là do vệt mảnh vỡ của sao chổi gây ra, thì nguồn gốc của trận mưa sao băng Geminid lại bí ẩn hơn một chút. Các nhà thiên văn học biết rằng các mảnh vỡ Geminid đến từ một thiên thể có tên là 3200 Phaethon, nhưng bản chất của loại thiên thể này vẫn chưa được khám phá.
https://vtcnews.vn/nhung-su-kien-thien-van-hoc-lon-nhat-nam-2025-ar922085.html
