11 ngư dân vay vốn đóng tàu vỏ thép, chỉ một người trả nợ đúng hạn. "Chúng tôi dự kiến khởi kiện 3 trong số 10 chủ tàu", Phó giám đốc BIDV chi nhánh Quảng Trị nói.
Năm 2016, thực hiện chủ trương đóng mới, nâng cấp tàu cá để vươn khơi bám biển theo nghị định 67, ngư dân Hồ Văn Hoàn (54 tuổi) ở xã Trung Giang, huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị, được vay hơn 19 tỷ đồng từ ngân hàng BIDV chi nhánh Quảng Trị, lãi suất ưu đãi 1% mỗi năm.
 |
| Tàu 67 của ngư dân Hồ Văn Hoàn vừa trở về từ vùng biển bắc Hoàng Sa. Ảnh: Hoàng Táo |
Tàu lớn, vượt được sóng gió, các chuyến đi biển của ông Hoàn thuận lợi, an toàn hơn. Tuy nhiên, mỗi chuyến ra khơi lại gánh theo áp lực lời lỗ. Đánh được cá hay không, ông Hoàn cũng phải trả 4 triệu đồng cho mỗi lao động. Với 15 đến 20 người tuỳ chuyến (20 ngày), cộng với tiền dầu, thức ăn, đá trữ đông... chi phí mỗi chuyến biển của ông lên đến hơn 200 triệu đồng.
"Như vậy phải thu về trên dưới 300 triệu mới đủ chi phí, còn dư được ít để tu bổ tàu bè, lưới cụ, nếu thu dưới 250 triệu đồng, chủ tàu cầm chắc lỗ vốn", ông Hoàn cho hay.
"Đây là chuyến biển thắng lợi nhất từ đầu năm 2019", ông Hoàn nói sau chuyến đánh bắt về ở vùng biển Bắc Hoàng Sa vào sáng 12/8. Chuyến này ông đánh được 50 tấn cá nục gai, thu gần 400 triệu đồng. "Bốn tháng trước, các chuyến đánh bắt của tôi chỉ thu vừa đủ chi phí và trả lương cho lao động", ông Hoàn nói.
Năm đầu ra khơi trên "tàu 67", do chưa quen thiết kế tàu vỏ thép, ngư lưới cụ chưa phù hợp, lại thêm hoạt động ở vùng biển mới nên ông Hoàn lỗ vốn. Tàu của ông liên tục bị rách lưới, cuối năm phải tu bổ gần một tỷ đồng. Năm đó, ông trả nợ ngân hàng được 200 triệu đồng, trong khi khoản cam kết là 1,3 tỷ đồng cả lãi và gốc mỗi năm.
Năm 2018, tình hình đánh bắt hải sản khá hơn song ông Hoàn cũng chỉ trả tiếp được 850 triệu đồng; đến nay khoản nợ xấu cộng dồn là 1,9 tỷ đồng cả gốc và lãi quá hạn.
"Càng đi thì càng lỗ", thuyền trưởng Trần Việt Hùng, cùng tổ đội đánh bắt xa bờ với ông Hoàn than. Cập bờ đêm 11/8 sau chuyến biển hơn 15 ngày, ông Hùng thu về 280 triệu đồng. Các chuyến trước đó, tàu ông Hùng chỉ thu 150-170 triệu đồng, chưa đủ bù chi phí.
Vay 16,7 tỷ đồng để đóng mới tàu vỏ thép công suất 829 CV, từ khi hoạt động năm 2016 đến nay, ông chỉ trả ngân hàng được 700 triệu đồng, khoản nợ quá hạn là 2,1 tỷ đồng.
Tương tự, vợ chồng bà Nguyễn Thị Hương (50 tuổi) trú thị trấn Cửa Việt, huyện Gio Linh, nói năm đầu tiên đóng tàu mới nhà bà trả nợ được 1,5 tỷ đồng, nhưng hai năm nay chỉ trả được 400 triệu mỗi năm. Nợ quá hạn nhà bà là gần 1,9 tỷ đồng của khoản vay 14,4 tỷ đồng.
Thực hiện nghị định 67, các ngân hàng đã cho ngư dân Quảng Trị vay gần 437 tỷ đồng để đóng mới một tàu dịch vụ hậu cần, 24 tàu đánh bắt (17 tàu vỏ thép, 7 tàu vỏ gỗ) và nâng cấp 93 tàu. Trong đó, riêng BIDV chi nhánh Quảng Trị cho vay trên 178 tỷ đồng để ngư dân đóng mới 11 tàu cá công suất lớn, nâng cấp 9 tàu.
"Từ cuối tháng 6/2019, chúng tôi đã gửi văn bản đến cơ quan chức năng, thông báo dự kiến khởi kiện 3 trong số 10 chủ tàu nợ xấu", ông Dương Văn Hà, Phó giám đốc BIDV chi nhánh Quảng Trị nói.
 |
| Ông Chiến ngậm ngùi không biết tương lai con "tàu 67" của mình sẽ ra sao. Ảnh: Võ Thạnh. |
Tại Thừa Thiên Huế, năm 2016, ngư dân Trần Văn Chiến (52 tuổi, xã Phú Thuận, huyện Phú Vang) bán con tàu gỗ 320 CV hành nghề lưới vây của mình để đầu tư vỏ sắt theo nghị định 67.
Ông Chiến vay ngân hàng 17 tỷ đồng đóng tàu công suất 822 CV. Ngày mới nhận tàu, ông phấn khởi khi tàu được thiết kế đẹp, chắc chắn, có chỗ ăn ngủ rộng rãi cho thuyền viên và kỳ vọng sẽ nhanh chóng trả hết nợ.
Tuy nhiên, sau ba năm, ông Chiến mới trả ngân hàng được gần 450 triệu đồng cả gốc lẫn lãi. Tính đến tháng 6/2019, số nợ quá hạn của ông là hơn 700 triệu đồng.
"Theo hợp đồng, mỗi năm tôi phải đóng cả gốc lẫn lãi cho ngân hàng 1,2 tỷ đồng với thời hạn 15 năm. Tuy nhiên, suốt một năm qua tôi không có tiền trả. Hai tháng nay, tàu phải nằm bờ vì không thuê được lao động. Bây giờ ngân hàng về thu hồi lại tàu thì tôi cũng đành chịu", ông nói.
Cũng như ông Chiến, năm 2017, ngư dân La Văn Thoạn (thị trấn Thuận An, huyện Phú Vang) vay hơn 7,8 tỷ đồng đóng tàu vỏ gỗ công suất 700 CV để hành nghề lưới vây. Thu không đủ chi, một năm qua, tàu vỏ gỗ của ông Thoạn nằm bờ. Hiện số nợ quá hạn (cả gốc và lãi) của ông là hơn 1,4 tỷ đồng.
Ông Ngô Văn Đủ, Phó chủ tịch thị trấn Thuận An (huyện Phú Vang) cho biết, đa số các "tàu 67" trên địa bàn đều tồn tại nợ xấu; địa phương đã đề xuất ngân hàng thu hồi tàu của ông Thoạn và một số chủ tàu chậm trả nợ ngân hàng.
 |
| Tàu của ngư dân Phan Thu nằm ở âu thuyền Hồng Triều, xã Duy Nghĩa, huyện Duy Xuyên hai năm nay. Ảnh: Đắc Thành. |
Tại Quảng Nam, ông Phan Thu (xã Bình Minh, huyện Thăng Bình) từng là ngư dân điển hình tiên tiến của tỉnh với nghề câu mực khơi bằng tàu vỏ gỗ. Nhờ đó, năm 2014, ông Thu vượt qua hàng chục hồ sơ khác để được phê duyệt khoản vay hơn 10 tỷ đồng đóng tàu vỏ thép, đánh lưới rê.
Sau mấy chuyến biển, ông Thu nhận ra thiết kế con tàu có nhiều nhược điểm, không phù hợp với nghề lưới rê, cộng với giá cả hải sản xuống thấp nên càng ra khơi thì ông càng thua lỗ.
Đến tháng 6/2017, tàu của ông hỏng hộp số và phải nhờ tàu bạn lai dắt về Đà Nẵng sửa chữa. Sau đó, ông Thu đành để tàu nằm bờ. Từ chỗ là một thuyền trưởng nổi tiếng ở địa phương, để có tiền nuôi gia đình, ông Thu phải đi làm thuê trên tàu vỏ gỗ cho người khác. Gần đây, ông nghỉ việc rồi về nhà phụ giúp vợ buôn bán nhỏ qua ngày.
Theo ông Thu, trước nguy cơ bị ngân hàng khởi kiện ra tòa, ông đã đến làm việc tại tổ hòa giải, trình bày nguyện vọng thanh lý con tàu để trả nợ.
Cũng tham gia đóng tàu vỏ thép theo nghị định 67, năm 2016, ông Đỗ Văn Tiến (xã Duy Vinh, huyện Duy Xuyên) vay ngân hàng 15,2 tỷ đồng.
Hai năm qua, tàu hành nghề lưới rê hỗn hợp công suất 850 CV của ông Tiến ra khơi 12 chuyến. "5 chuyến có lãi chút đỉnh, 5 chuyến thua lỗ và 2 chuyến hòa vốn", ông Tiến nói. Đầu năm 2018, ông Tiến để tàu nằm bờ vì không có tiền ứng trước 10 triệu đồng cho 15 lao động trên tàu.
Ở xã Duy Vinh, ngoài ông Tiến còn có ngư dân Trần Đậu, Pham Hiên và Đỗ Văn Thành được vay vốn của BIDV chi nhánh Quảng Nam để đóng tàu vỏ thép. Nay mỗi chủ tàu đều có nợ xấu khoảng 14 tỷ đồng, trong đó 2 tàu nằm bờ, 2 tàu đánh bắt gần bờ nhưng không hiệu quả.
Ông Ngô Tấn - Phó giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Quảng Nam cho biết, tỉnh có 63 tàu đóng mới, trong đó 37 tàu vỏ thép, 24 tàu vỏ gỗ và 2 vỏ composite với tổng số tiền gần 730 tỷ đồng. Hiện các chủ tàu trên địa bàn đang nợ quá hạn số tiền 200 tỷ đồng.
| Tháng 7/2014, Chính phủ ban hành Nghị định 67 về một số chính sách phát triển thủy sản. Sau hơn một năm triển khai, chính sách này được sửa đổi, bổ sung một số điều thành Nghị định 89. Theo đó, cả nước sẽ đóng mới 2.079 tàu đánh bắt xa bờ, 205 tàu dịch vụ hậu cần.
Tháng 8/2014, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phê duyệt và công bố 21 mẫu thiết kế kỹ thuật tàu cá vỏ thép khai thác hải sản và tàu dịch vụ khai thác hải sản xa bờ. Ngư dân đóng mới tàu vỏ thép, vỏ vật liệu mới có tổng công suất máy chính từ 800 CV trở lên được vay vốn ngân hàng thương mại tối đa 95% tổng giá trị đầu tư đóng mới tàu với lãi suất 7%/năm. Trong đó chủ tàu trả 1%/năm, ngân sách nhà nước cấp bù 6%/năm. |
Hoàng Táo - Đắc Thành - Võ Thạnh
