Tiếp tục chương trình kỳ họp thứ mười, chiều 3-12, Quốc hội nghe tờ trình và báo cáo thẩm tra về chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững và phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2026-2035.
Trình bày tóm tắt chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững và phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2026-2035 (gọi tắt là Chương trình), Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng cho biết, đối tượng thụ hưởng của Chương trình gồm các xã, thôn trên phạm vi cả nước, trong đó ưu tiên: Địa bàn khó khăn, đặc biệt khó khăn vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi; địa bàn xã nghèo; địa bàn xã phấn đấu đạt chuẩn nông thôn mới, nông thôn mới hiện đại...
Tổng vốn thực hiện Chương trình trong giai đoạn I (2026-2030), dự kiến tổng nguồn lực huy động thực hiện Chương trình tối thiểu khoảng 1,23 triệu tỷ đồng; giai đoạn II (2031-2035), căn cứ kết quả thực hiện của Chương trình giai đoạn 2026-2030, Chính phủ trình Quốc hội quyết định nguồn lực thực hiện Chương trình giai đoạn 2031-2035.
Chương trình thực hiện trong 10 năm, giai đoạn 2026-2035 và chia 2 giai đoạn: Giai đoạn I (2026-2030) và giai đoạn II (2031-2035).
Chương trình nhằm xây dựng nông thôn mới hiện đại, thực chất, gắn với đô thị hóa và thích ứng biến đổi khí hậu; phát triển kinh tế nông thôn theo hướng xanh, tuần hoàn, sinh thái, gắn với tái cơ cấu nông nghiệp, chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo; phát huy vai trò chủ thể của người dân, cộng đồng và các thành phần kinh tế; bảo đảm quốc phòng, an ninh và trật tự an toàn xã hội, nhất là vùng chiến lược, biên giới, hải đảo.
Thực hiện giảm nghèo đa chiều, bao trùm và bền vững, bảo đảm an sinh xã hội, bình đẳng giới, nâng cao thu nhập, chất lượng sống và khả năng tiếp cận dịch vụ cơ bản cho người dân. Phát triển toàn diện khu vực vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi; thu hẹp chênh lệch phát triển giữa các vùng, miền, nhóm dân cư, nhất là vùng dân tộc thiểu số và miền núi so với các vùng khác; củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc, nâng cao niềm tin của đồng bào các dân tộc đối với Đảng và Nhà nước, giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa tốt đẹp của cộng đồng các dân tộc thiểu số...
Nội dung Chương trình gồm 2 hợp phần, cụ thể: Hợp phần thứ nhất: Các nội dung chung thực hiện trên địa bàn cả nước, là những nội dung chung nhằm xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững, phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Trong đó, gồm 10 nhóm nội dung được triển khai trên phạm vi toàn quốc, ưu tiên địa bàn xã nghèo, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.
Hợp phần thứ hai: Các nội dung đặc thù phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, gồm 5 nhóm nội dung...
Trình bày báo cáo tóm tắt thẩm tra, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội Lâm Văn Mẫn cho biết, Hội đồng thống nhất với sự cần thiết hợp nhất 3 Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững và phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi để xây dựng thành một Chương trình mục tiêu quốc gia đầu tư trong giai đoạn 10 năm, từ 2026-2035. Việc hợp nhất này sẽ góp phần giảm chồng chéo về chính sách, đối tượng, địa bàn; khắc phục những tồn tại, hạn chế thực hiện 3 chương trình trong giai đoạn 2021-2025; nâng cao hiệu quả đầu tư, tập trung, ưu tiên nguồn lực cho vùng khó khăn nhất, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi...
Về mục tiêu của Chương trình, Hội đồng Dân tộc thấy rằng, mục tiêu tổng quát và cụ thể tương đối bao quát, toàn diện các lĩnh vực, được kế thừa từ các Chương trình của giai đoạn trước và có điều chỉnh, bổ sung phù hợp.
Tuy nhiên, đối với mục tiêu cụ thể, đề nghị Chính phủ tiếp tục rà soát kỹ lưỡng để không trùng lặp; các chỉ tiêu đưa ra phải có cơ sở, logic, có tính khả thi, phù hợp với bối cảnh mới của đất nước; thể hiện sự rõ tập trung, ưu tiên cho vùng khó khăn, lõi nghèo, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi nhằm giúp ngăn dần khoảng cách phát triển giữa các vùng.
Về hợp phần và các chính sách, Hội đồng Dân tộc cơ bản thống nhất với cấu trúc Chương trình gồm 2 hợp phần. Đề nghị Chính phủ chỉ đạo, tiếp thu đầy đủ ý kiến của các cơ quan hữu quan, rà soát phê duyệt chương trình để bảo đảm không trùng lặp về nội dung giữa các hợp phần và với các chương trình, dự án đã có quyết định hoặc đang trình quyết định chủ trương đầu tư; về nhiệm vụ thường xuyên theo chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan.
Về vốn thực hiện Chương trình, Hội đồng Dân tộc cơ bản thống nhất với đề xuất của Chính phủ về tổng vốn và phương án bổ sung vốn cho Chương trình, đề nghị Chính phủ sớm có phương án bổ sung vốn cho Chương trình ngay từ đầu kỳ; đề nghị Chính phủ cân nhắc, tính toán lại cơ cấu, tỷ lệ vốn đối ứng cho phù hợp với tình hình thực tiễn của các địa phương, nhất là các tỉnh khó khăn, vùng dân tộc thiểu số và miền núi; nguyên tắc phân bổ vốn cần thể hiện rõ tập trung, ưu tiên nguồn lực cho vùng dân tộc thiểu số và miền núi; nghiên cứu phân rõ nguồn lực cho từng hợp phần, nội dung Chương trình.
