Cùng với mạng xã hội phát triển nhanh chóng, việc sản xuất phim ngắn trở nên rất dễ dàng. Chỉ cần một chiếc điện thoại, vài diễn viên nghiệp dư và bối cảnh đơn giản, nhiều ê kíp đã có thể sáng tạo nên những đoạn phim ngắn để chia sẻ. Nhưng, đáng lo ngại là không ít tài khoản trên mạng xã hội đã tung ra hàng loạt video “câu view” bằng những câu chuyện phản cảm, phi lý, méo mó về đạo đức, âm thầm tác động đến nhận thức, nhân cách của không ít người, đặc biệt là giới trẻ.
Lạm dụng yếu tố sốc, sến, vô lý…
Chỉ cần gõ vào thanh công cụ tìm kiếm những từ khóa như: "Mẹ chồng, nàng dâu", "tiểu tam", "ngoại tình", "chị dâu, em chồng", "bạo lực học đường"…, người dùng có thể xem hàng trăm video được dàn dựng cẩu thả, nội dung thiếu tính giáo dục và thẩm mỹ. Điểm chung của các phim ngắn này là đều được sản xuất nhanh, chi phí thấp, lời thoại vụng về nhưng lại cố tình cài cắm yếu tố sốc, sến và vô lý để thu hút lượt xem. Đằng sau vẻ bề ngoài kịch tính là sự nghèo nàn về sáng tạo và coi thường khán giả.
Những tựa đề như: “Mẹ chồng giả làm cái bàn thử lòng con dâu”, “Giả chết để thử lòng người yêu”, “Ôsin bỗng hóa em gái gán nhà tiểu thư để trả nợ”… không khó để bắt gặp trên mạng xã hội TikTok hay Facebook. Nhiều câu chuyện bị đẩy đến mức hoang đường, phản cảm, biến mâu thuẫn đời thường thành trò đùa, làm lệch lạc góc nhìn của người xem về tình thân, đạo đức và ứng xử xã hội. Thậm chí, có những cảnh quay gượng gạo đến mức phi lý như mẹ chồng giả làm chai tương ớt, giả làm bức tranh, giả làm máy giặt… được sử dụng chỉ để gây tò mò, lấy tương tác.
Em Lê Thị Hiền, sinh viên Học viện Báo chí và Tuyên truyền chia sẻ: “Nhiều video xem xong, em thấy mất niềm tin vào con người. Trước kia, có những phim ngắn như “Chủ tịch giả vờ và cái kết” kịch bản tuy cũ kỹ nhưng vẫn có thông điệp tích cực. Còn giờ, các nội dung kiểu “mẹ chồng giả làm cái bàn” hay “mẹ chồng giả làm bức tranh”… khiến người xem cảm thấy bị coi thường”.
Theo chuyên gia tâm lý giáo dục và tư vấn kỹ năng sống Nguyễn Lệ Thủy, những phim ngắn nhảm nhí, dung tục không chỉ làm nghèo nàn đời sống tinh thần, mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến nhận thức, đặc biệt là ở giới trẻ. “Khi chuẩn mực đạo đức bị bóp méo trong các sản phẩm giải trí, người xem rất dễ bị cuốn theo, dần hình thành quan điểm sai lệch về các giá trị sống. Tình yêu, tình bạn hay quan hệ gia đình bị mô tả méo mó, thiếu tính nhân văn khiến người trẻ khó phân biệt đúng - sai, thật - giả”, chuyên gia tâm lý Nguyễn Lệ Thủy phân tích.
Một thực tế đáng lo ngại khác cũng được chuyên gia tâm lý Nguyễn Lệ Thủy cảnh báo, đó là nhiều phim ngắn hiện nay còn cổ súy bạo lực hoặc hành vi lệch chuẩn. Những đoạn clip học sinh đánh nhau, dọa nạt, khoe “hung khí” được dàn dựng, phát tán tràn lan trên mạng, vô tình khiến giới trẻ cho rằng đó là biểu tượng của sức mạnh. Với việc tiếp xúc với những nội dung như vậy, các em dễ bị ảnh hưởng tâm lý, bắt chước hành vi tiêu cực. Khi đó, những đoạn phim tưởng chừng vô hại lại trở thành mồi lửa châm ngòi cho nhiều hệ lụy xã hội.
Tăng cường quản lý văn hóa mạng
Đầu tháng 10-2025, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã ban hành quyết định thành lập đoàn kiểm tra việc tuân thủ các quy định về hoạt động phổ biến phim trên không gian mạng. Theo đó, các tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân có hoạt động phổ biến phim trên không gian mạng sẽ là đối tượng bị kiểm tra, chịu sự giám sát về việc chấp hành quy định pháp luật liên quan. Tuy nhiên, việc kiểm soát vẫn chưa đáp ứng được khi mỗi ngày có hàng triệu video được đăng tải mới. Do đó, các chuyên gia cho rằng, cần áp dụng đồng bộ nhiều biện pháp, kết hợp giữa công nghệ, quản lý nhà nước và ý thức của người làm nội dung.
Cùng với việc quy định rõ trách nhiệm pháp lý của cá nhân, tổ chức sản xuất, phát hành, theo chuyên gia Nguyễn Lệ Thủy, các cơ quan chức năng cần tăng cường chế tài xử phạt hành vi truyền bá nội dung phản cảm, bạo lực, dung tục. Song song với đó, cần ứng dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) trong việc sàng lọc, phát hiện, cảnh báo và gỡ bỏ những video vi phạm.
Bên cạnh công tác quản lý, yếu tố con người cũng đóng vai trò quyết định. Chuyên gia Nguyễn Lệ Thủy cho rằng, cộng đồng người dùng, đặc biệt là giới trẻ phải học cách tiếp nhận thông tin một cách có chọn lọc. Việc trang bị kiến thức về “văn hóa truyền thông số” trong trường học là cần thiết, giúp học sinh, sinh viên biết phân biệt giữa giải trí lành mạnh và nội dung độc hại. Đồng thời, phụ huynh cũng cần quan tâm, đồng hành, hướng dẫn các em lựa chọn và tiếp cận những bộ phim ngắn, nội dung trực tuyến phù hợp, có giá trị tích cực.
Không thể phủ nhận rằng, phim ngắn trên mạng là một hình thức sáng tạo mới. Tuy nhiên, khi những giá trị giải trí bị đẩy đến mức phản cảm, biến tướng, nó không còn là nghệ thuật mà trở thành “rác” văn hóa, đầu độc công chúng. Đã đến lúc xã hội cần nghiêm túc hơn trong việc quản lý, sản xuất và tiếp nhận nội dung số. Khi mỗi người dùng biết tự bảo vệ mình trước “ô nhiễm” thông tin, khi các nhà làm phim hiểu rằng cái đẹp và nhân văn mới là nền tảng và đích đến của sáng tạo, môi trường mạng mới thật sự trở thành không gian văn hóa lành mạnh.
