Israel- Hezbollah bất ngờ leo thang, Trung Đông trải qua điều chưa từng có?

Israel hôm 23/9 thực hiện các cuộc không kích quy mô lớn nhất nhằm vào Hezbollah ở Lebanon, chỉ vài ngày sau loạt sự cố nổ máy nhắn tin và bộ đàm gây phẫn nộ mà Tel Aviv tuyên bố không liên quan. Bộ Y tế Lebanon cho biết đến nay ít nhất 492 người thiệt mạng, bao gồm 35 trẻ em.

Theo Reuters, đây là ngày bạo lực đẫm máu nhất ở khu vực kể từ cuộc nội chiến 1975-1990. Hàng chục nghìn người đã chạy khỏi miền nam Lebanon, một số quốc gia khuyến cáo công dân không đến khu vực này.

Israel tuyên bố bắn trúng tên lửa, rocket của Hezbollah, Hezbollah cho biết đã bắn rocket vào Israel. Liên hợp quốc và các nước Trung Đông tiếp tục lo ngại về tình trạng bạo lực leo thang.

Mỹ, trong khi cho biết sẽ đưa thêm quân đến khu vực trước tình hình căng thẳng, cho rằng Israel sẽ không ép được Hezbollah giảm leo thang bằng cách này.

Bình luận trên PBS Hours, các chuyên gia cho rằng Trung Đông có thể trải qua điều chưa từng có, là một cuộc chiến đa mặt trận. 

Khói bốc lên ở miền nam Lebanon sau các cuộc không kích của Israel, nhìn từ Tyre, Lebanon, ngày 23/9. (Ảnh: Reuters)

Israel đang làm gì?

Ông Hussein Ibbish, chuyên gia cấp cao từ “Viện Ả Rập Các quốc gia Vùng Vịnh” – một tổ chức nghiên cứu độc lập tại Washington, Mỹ cho rằng tấn công quy mô lớn mới đây cho thấy Israel không chỉ nhắm vào Hezbollah mà còn bất kỳ điều gì họ nghĩ có thể hữu ích cho Hezbollah.

“Điều này rất giống với học thuyết đang được áp dụng ở Gaza, nơi các cơ sở lưỡng dụng (cơ sở dân sự sử dụng với mục đích quân sự), hay cơ sở sử dụng với nhiều mục đích hơn đều bị nhắm đến, nói chung là họ nhắm đến tất cả những gì có thể”.

Không lâu trước khi thực hiện cuộc tấn công, quân đội Israel kêu gọi người dân miền Nam Lebanon ngay lập tức sơ tán khỏi nhà và các tòa nhà khác nơi họ cho rằng Hezbollah cất giữ vũ khí. Đây là cảnh báo đầu tiên kiểu như thế này trong gần một năm xung đột leo thang liên tục, sau khi hai bên bắn nhau dữ dội một ngày trước.

Tuy nhiên, chuyên gia cũng cho rằng có sự khác biệt giữa cách tiếp cận của Israel khi tấn công Hamas ở Gaza và Hezbollah ở Lebanon, “sự khác biệt giữa các cuộc tấn công được ủy quyền thay vì không được ủy quyền, sự sẵn sàng gây ra thiệt hại to lớn, khác biệt giữa một bên là chiến tranh tâm lý, một bên là sự trả thù chung chung. Cách tiếp cận của Israel đối với những điều này là chiến tranh giữa các nhóm. Họ muốn đảm bảo rằng tất cả đều phải chịu thiệt hại”.

Khoảng 60.000 người phải sơ tán khỏi miền Bắc Israel vì các cuộc giao tranh xuyên biên giới diễn ra gần như hàng ngày giữa Israel và Hezbollah. Bộ trưởng Quốc phòng Israel Yoav Gallant cho biết chiến dịch của họ sẽ tiếp tục cho đến khi người dân trở về nhà. Về phần mình, Hezbollah tuyên bố sẽ chiến đấu cho đến khi có lệnh ngừng bắn ở Gaza.

Bình luận về việc làm thế nào Israel đến gần mục tiêu an ninh ở miền Bắc với cuộc tấn công quy mô lớn mới nhất, Aaron David Miller, cộng sự cấp cao tại cơ quan nghiên cứu “Quỹ Carnegie về Hòa Bình Quốc Tế”, cựu quan chức Bộ Ngoại Giao Mỹ cho rằng đó là điều không chắc chắn.

Đối với Hezbollah, ngày 8/10, khi tấn công Israel, lực lượng này phần nào đã đưa toàn bộ số dân ở cùng khu vực Lebanon vào tình trạng nguy hiểm. Nhưng từng đó là không đủ để Israel có thể tin rằng áp lực quân sự sẽ khiến Hezbollah chùn bước, hay thậm chí mở đường để chính quyền Mỹ tận dụng giảm leo thang.

“Tôi không nghĩ người Israel muốn một sự leo thang lớn. Điều đó sẽ khiến các trung tâm dân cư và cơ sở hạ tầng chịu thiệt hại. Nhưng tôi nghĩ họ đang thực hiện đòn đánh lớn vào Hezbollah và sẵn sàng tiếp tục điều đó khi không có một mục tiêu bền vững”.

Khả năng chiến dịch trên bộ và mở rộng xung đột

Ông Hussein cho rằng vẫn có khả năng Israel thực hiện tấn công trên bộ, nhưng hiện tại thì chưa. “Israel có thể nhận ra họ không đạt được mục tiêu an ninh mình đang theo đuổi. Không có gì trong số này, dù dù là vụ đánh bom, một chiến dịch chiếm đóng mới ở Lebanon, hay bất cứ điều gì khác, mang lại an ninh cho miền Bắc Israel... dù cảm giác về an ninh có thể được tạo ra trong thời gian ngắn. Và có thể họ sẽ chuyển sang các phương án đó khi việc ép Hezbollah phải lùi bước – một hình thức ngoại giao ép buộc không giúp đạt được mục tiêu an ninh”.

Theo ông Miller, Hezbollah vẫn chưa vượt qua “ranh giới đỏ” là sử dụng tên lửa dẫn đường chính xác, dù họ có hàng trăm vũ khí này. Họ có đủ số lượng để gây ra thiệt hại to lớn cho các trung tâm dân số, cơ sở hạ tầng, lưới điện, hay các nhà máy, trong khi Israel lấy rất nhiều nước từ các nhà máy khử muối. “Điều này có thể trở thành một cơn ác mộng lớn. Hezbollah có khả năng phóng 3000 tên lửa một ngày”.

Trong khi đó, Iran - bên vẫn đang “kiềm chế” sau khi tuyên bố trả đũa Israel vụ sát hại quan chức Hamas, sẽ muốn gây ra cho Israel càng nhiều khó khăn càng tốt.

Dù vậy, họ không mong đợi một cuộc tấn công của Israel và/hoặc Mỹ vào Iran. Trong trường hợp có một cuộc leo thang lớn giữa Israel và Hezbollah và Iran cảm thấy cần phải bảo vệ Hezbollah, Mỹ có thể cũng sẽ tham gia và điều Trung Đông chưa từng trải qua trước đây sẽ sẽ xuất hiện, là một cuộc chiến tranh trên nhiều mặt trận: Iraq, Syria, Lebanon, Iran.

Kịch bản giảm leo thang, dù chưa xảy ra song có thể bằng cách có sự tác động lớn hơn của Tehran và Washington trong việc kiềm chế các đồng minh của họ, theo ông Hussein.