- Từng nói Iran không thể sở hữu vũ khí hạt nhân, ông Trump lên tiếng lý giải
- Ông Trump muốn kết thúc vấn đề hạt nhân Iran; Israel cảnh báo lãnh tụ Khamenei
Cơ quan tình báo Mỹ vẫn tin rằng Iran chưa ra quyết định chế tạo bom hạt nhân, trong khi đó ông Trump sẽ ra quyết định về Iran trong hai tuần tới.
Đánh giá trên vẫn không thay đổi so với báo cáo gần nhất của giới tình báo Mỹ hồi tháng 3, ngay cả khi Israel tiến hành nhiều cuộc tấn công nhằm vào các cơ sở hạt nhân của Iran trong thời gian gần đây.
Theo các quan chức tình báo cao cấp của Mỹ, lãnh đạo Iran có thể sẽ nghiêng về hướng chế tạo vũ khí hạt nhân nếu Mỹ tấn công vào cơ sở làm giàu uranium Fordo, hoặc nếu Israel ám sát lãnh tụ tối cao của nước này.
(Ảnh minh họa)
Về phần nhiều chính trị gia “diều hâu” ở Mỹ và Israel, vấn đề Iran có thực sự quyết tâm chế tạo bom hạt nhân hay chưa không còn quan trọng. Họ cho rằng Tehran giờ đã đủ gần để trở thành mối đe dọa hiện hữu đối với Israel. Cuộc tranh luận về chính sách đối với Iran ngày càng nóng lên khi Tổng thống Mỹ Donald Trump đang cân nhắc khả năng tấn công Fordo.
Trong cuộc họp tại Nhà Trắng ngày 19/6, Giám đốc CIA John Ratcliffe thông báo ông Trump sẽ ra quyết định trong vòng hai tuần tới.
Phát ngôn viên Nhà Trắng Karoline Leavitt nhấn mạnh trong một buổi họp báo: “Hãy rõ ràng: Iran hiện có đủ nguyên liệu để chế tạo vũ khí hạt nhân. Họ chỉ cần lãnh tụ tối cao ra quyết định, và có thể hoàn thành trong vài tuần”.
Một số nguồn tin Mỹ xác nhận đánh giá trên giống với thông tin do Mossad – cơ quan tình báo Israel – cung cấp, cho rằng Iran có thể chế tạo vũ khí trong 15 ngày. Tuy nhiên, nhiều quan chức vẫn nhấn mạnh rằng đánh giá của Mỹ vẫn giữ nguyên như trước: Iran có thể cần vài tháng, thậm chí lên đến một năm, để chế tạo được vũ khí hạt nhân.
Đánh giá tình báo thường được trình bày đủ linh hoạt để các nhà hoạch định chính sách có thể diễn giải khác nhau. Nhiều quan chức tin rằng việc Iran tích lũy khối lượng uranium lớn nhằm tạo ra khả năng nhanh chóng phát triển vũ khí khi cần.
Một số người khác nghi ngại đánh giá của Israel chịu ảnh hưởng từ mong muốn của Thủ tướng Benjamin Netanyahu trong việc tìm kiếm sự ủng hộ quân sự của Mỹ để đối phó Iran.
Dù vậy, ngày 19/6, ông Netanyahu vẫn tuyên bố rằng Israel có đủ khả năng tự đạt được mục tiêu trong vấn đề hạt nhân của Iran.
Nhiều nguồn tin xác nhận: không có đánh giá mới nào về khung thời gian chế tạo vũ khí được dựa trên thông tin tình báo mới thu thập.
Lãnh tụ tối cao Iran, Ayatollah Ali Khamenei, vẫn duy trì sắc lệnh tôn giáo (fatwa) ban hành năm 2003, nghiêm cấm chế tạo vũ khí hạt nhân. “Điều đó vẫn còn hiệu lực”, một quan chức tình báo cao cấp Mỹ cho hay, trong khi nhấn mạnh rằng tuyên bố của Israel về việc Iran còn 15 ngày để chế tạo vũ khí là “cường điệu”.
Nhiều năm gần đây, ông Netanyahu liên tục cảnh báo rằng Iran gần đạt được vũ khí hạt nhân. Khi Israel tấn công nhiều cơ sở hạt nhân của Iran, giới chức nước này nhiều lần nhấn mạnh Iran chỉ còn vài tuần để có được thành phần cần thiết. “Vài tuần” vẫn là khung thời gian được nhấn mạnh nhiều lần, nhưng ông Netanyahu không xác nhận con số chi tiết.
“Những tháng gần đây, Iran có nhiều bước tiến chưa từng có trong việc quân sự hóa uranium được làm giàu. Nếu không được ngăn chặn, Iran có thể chế tạo vũ khí trong thời gian rất ngắn – có thể trong vòng một năm, trong vài tháng, thậm chí ít hơn. Đây rõ ràng là mối đe dọa hiện hữu đối với Israel”, ông Netanyahu tuyên bố.
Phía Mỹ thừa nhận rằng kho dự trữ uranium làm giàu của Iran là mối đe dọa nghiêm trọng. Khi điều trần trước Quốc hội ngày 10/6, Tướng Michael E. Kurilla – Tư lệnh Bộ Chỉ huy Trung tâm Mỹ – cho biết, Iran có đủ uranium làm giàu và máy ly tâm để sản xuất nguyên liệu chế tạo vũ khí trong khoảng một tuần, đủ để chế tạo 10 quả bom trong 3 tuần nếu họ quyết định “tăng tốc”.
Hồi tháng 3, bà Tulsi Gabbard – Giám đốc Tình báo Quốc gia – xác nhận rằng kho uranium của Iran đang ở mức cao kỷ lục đối với một quốc gia phi hạt nhân. Các nguồn tin khẳng định phát biểu đó vẫn còn hiệu lực, phù hợp với nhận định Iran đang tích lũy thành phần cần thiết để chế tạo bom.
Lượng uranium hiện tại của Iran được làm giàu lên mức 60%. Để chế tạo bom, mức làm giàu cần đạt trên 90%. Làm giàu uranium nghĩa là tách phần uranium tự nhiên (U-238) để cô đặc phần U-235 nhẹ hơn, đủ tạo phản ứng hạt nhân.
Dẫu vậy, chế tạo vũ khí còn cần nhiều yếu tố khác ngoài uranium, gồm cả thiết kế, thử nghiệm, và khả năng thu gọn thành phần hạt nhân đủ để lắp trên đầu đạn tên lửa. Mỹ và Israel đều tin rằng Iran có đủ trình độ để thực hiện công đoạn đó, nhưng vẫn chưa có bằng chứng xác nhận Tehran bắt tay vào thực hiện.
Phía Mỹ nhận định, Iran có thể rút ngắn thời gian chế tạo nếu chọn phát triển một quả bom thô sơ giống như quả bom Mỹ thả xuống Hiroshima — nặng hơn 4.000 kg, dài hơn 3m, được thả từ máy bay chứ không cần tích hợp trên tên lửa.
Nhiều quan chức cao cấp Mỹ, trong đó có Phó Tổng thống JD Vance, xác nhận rằng kể từ khi báo cáo tình báo được công bố hồi tháng 3, có thêm thông tin mới được thu thập. Tuy nhiên, nguồn tin nhấn mạnh đó không phải thông tin mới về ý định chế tạo bom của Iran, mà chỉ là kết quả phân tích mới trên dữ liệu sẵn có.
