Đường dây bắt cóc trẻ em núp dưới danh nghĩa tuyển diễn viên ở Nigeria

Một ngày mùa hè năm 2019 tại khu định cư tị nạn Adagom ở Ogoja (bang Cross River, Đông Nam Nigeria), một người đàn ông có nước da sáng, mái tóc tết gọn gàng, thân hình vạm vỡ giống như một nghệ sĩ giàu có của Nigeria xuất hiện. Người này tự xưng là diễn viên đến tìm kiếm những đứa trẻ tham gia một bộ phim sắp tới. Anh ta cho biết đến từ thành phố Calabar và người đi cùng là cảnh sát có nhiệm vụ bảo vệ mình. Nhưng không ai ngờ rằng, đó chỉ là một thành viên của một băng nhóm buôn người tị nạn.

Trẻ em ở khu định cư người tị nạn Adagom là một trong những mục tiêu hàng đầu của những kẻ buôn người Nigeria

Vụ bắt cóc trắng trợn

Hôm đó, “diễn viên đến từ Calabar” này tới nhà của Claudia Amikwa, cư dân của khu tị nạn Adagom. Anh ta đã đề nghị cô cho xem cậu con trai 10 tháng tuổi để chuẩn bị cho một bộ phim sắp tới. Amikwa rất phấn khích trước viễn cảnh có thể kiếm được tiền trong hoàn cảnh khốn khó này. Amikwa đến khu định cư này vào tháng 10-2018, sau khi trốn chạy khỏi cuộc giao tranh giữa lực lượng Chính phủ Cameroon và phe ly khai ở thị trấn Akwaya. Khi đó, cô đang mang thai tháng cuối và đã nhiều ngày trốn trong bụi rậm để tránh mất mạng trong cuộc xung đột. Bỏ lại gia đình, cô gái trẻ một mình sinh con trai chỉ vài tuần sau khi đến khu tị nạn. “Người ấy đã chụp ảnh con trai tôi và tặng cho tôi 1.000 naira (khoảng 2 USD). Sau đó, anh ta lấy số điện thoại của tôi và hứa sẽ gọi khi cần” - Amikwa nói.

Khoảng 1 tuần sau lần gặp đầu tiên, ngày 12-8-2019, “nam diễn viên” trở lại Ogoja và trú tại khách sạn Origin nổi tiếng, nơi cách khu định cư tị nạn không xa. Anh ta gọi điện thoại và mời Amikwa đến gặp mặt vào ngày hôm sau. Amikwa cho biết, người đó khăng khăng đòi cô đi cùng đứa con trai mới sinh để có thể đánh giá chính xác việc đứa bé có thể đóng phim hay không.

Khi đến khách sạn vào khoảng 19h ngày 13-8, Amikwa đã bị đánh thuốc mê rồi người đàn ông mang con cô đi, để lại 70.000 naira (169 USD) bên cạnh. Ngay sau đó, Amikwa đã đến trình báo cảnh sát, nhưng họ lại cho rằng cô đã bán con của mình. Người mẹ trẻ còn bị giam 8 tháng trước khi được trả tự do, còn cảnh sát thì không tìm được manh mối nào về đứa trẻ bị bắt cóc. Trong khu định cư một ngày tháng 12-2022, Amikwa nói về con trai mình trong nước mắt. Trong lòng bàn tay cô là một tờ giấy ghi thông tin tên con là Eric, sinh ngày 19-9-2018. “Tôi không có ảnh con trai mình, đây là tất cả những gì khiến tôi nhớ đến nó. Nếu họ có thể tìm thấy đứa trẻ, tôi có thể hy vọng rằng nạn buôn người đã được giải quyết. Khi con trai tôi bị bắt cóc, tôi mất hết hy vọng vào mọi thứ” - Amikwa nói.

Đồng bọn đáng ngờ

Qua điều tra của tờ The Daily Beast, kẻ tự xưng là diễn viên có thể có quan hệ với Stan Wantama - một người hay xuất hiện ở khu tị nạn Adagom để tuyển mộ phụ nữ tị nạn làm giúp việc. Một số người đã nhìn thấy “gã diễn viên” gặp Wantama vài tháng trước khi hắn gặp Amikwa. Vào đầu tháng 6-2019, cả 2 người đàn ông này đã thầm thì to nhỏ ở gốc cây cách sân bóng của khu định cư vài mét, và họ im lặng khi người tới gần. “Nhìn cách 2 người này thân mật với nhau, rõ ràng là họ không chỉ gặp mặt mà đã biết nhau trước đó. Chắc chắn họ có âm mưu gì đó vì họ rất cẩn thận không để bất cứ ai nghe thấy cuộc trò chuyện” - Stephen Agi, một lái xe ôm kể.

Vài giờ sau khi người ta nhìn thấy 2 người trò chuyện, “gã diễn viên” đã đến thăm nhà của Shepheline Achuo (19 tuổi), một cô gái tị nạn khác đã sinh con gái vào ngày 6-6 để đề nghị đưa bé gái vào bộ phim sắp tới của anh ta. Không giống như Amikwa, Achuo nói thẳng là không quan tâm và đuổi anh ta ra khỏi nhà, thậm chí cô còn dọa sẽ hét lên nếu anh ta không đi. “Anh ta đã thuyết phục, đề nghị trả rất nhiều tiền nhưng tôi từ chối. Tôi không bao giờ giao con mình cho bất kỳ người lạ nào” - Achuo chia sẻ. Rất có thể, kẻ tự xưng là diễn viên kia và Wantama cùng một đường dây buôn người và được giao nhiệm vụ riêng biệt ở khu định cư Adagom.

Claudia Amikwa, 20 tuổi, cầm mảnh giấy có thông tin về cậu con trai bị bắt cóc

Joseph Dominic - một kế toán viên ở Calabar cho biết đã thấy bài đăng của Wantama trên Facebook hôm 30-12-2019 và ngay lập tức liên hệ với người này để nhờ tìm người giúp việc. Sau đó, Wantama đã gửi 2 bức ảnh, 1 là ảnh của Amikwa và ảnh kia là của Achuo. Cả 2 đều không nhìn vào máy ảnh, dường như họ không hề biết có người đã chụp ảnh mình.

Khi Wantama thông báo với Dominic rằng, những cô gái trong ảnh là người nước ngoài đang tị nạn ở Nigeria thì Dominic không thương lượng thêm. “Wantama có vẻ không đáng tin khi nói rằng tôi không thể nói chuyện với các cô gái trước và tôi phải trả phí 30.000 naira (khoảng USD) trước khi hắn đưa bất kỳ ai đến” - Joseph Dominic kể lại. Khi phóng viên The Daily Beast cho Amikwa và Achuo xem những bức ảnh mà Wantama đã gửi cho Dominic, cả 2 đều xác nhận rằng họ không đồng ý cho chụp ảnh và chưa bao giờ gặp Wantama cũng như chưa từng có ai tiếp cận họ về việc tìm người giúp việc.

Những người tị nạn dễ tổn thương

Trên thực tế, chợ đen buôn bán trẻ em đang phát triển mạnh trên khắp miền Đông Nam Nigeria. Trong thập kỷ qua, chính quyền Nigeria đã giải cứu hàng trăm trẻ sơ sinh bị giam giữ trong các “nhà máy sản xuất trẻ em” (một cụm từ lóng phổ biến ở nước này chỉ những nơi phụ nữ bị giam giữ, tẩm bổ và buộc phải bán con cho các gia đình muốn nhận nuôi chúng).

Ở Calabar, 24 phụ nữ mang thai và 11 trẻ em từng được giải cứu khỏi một “nhà máy sản xuất trẻ em” vào tháng 2-2022. Lực lượng an ninh Nigeria cũng đã bắt giữ 2 phụ nữ đang cố đưa một bé gái 7 ngày tuổi từ thành phố ven biển này tới Cameroon vào năm 2014. Theo ông Comfort Agboko, một quan chức cấp cao của Cơ quan quốc gia về cấm buôn bán người (NAPTIP), thông thường, các bé trai có thể được bán với giá tới 1 triệu naira (khoảng 2.500 USD) trong khi giá của các bé gái là 700.000 naira (khoảng 1.700 USD).

Đây không phải là trường hợp duy nhất ở Nigeria, nơi có nhiều trại định cư của không chỉ người tị nạn ở nước láng giềng Cameroon mà cả người dân trong nước. Hai năm trước, dự án Đánh giá rủi ro buôn người trong các trại dành cho người di cư nội địa (IDP) ở Đông Bắc Nigeria cho thấy, hiện tượng bóc lột lao động và lạm dụng tình dục xảy ra ở tất cả 14 trại IDP thuộc Maiduguri, thành phố chính trong khu vực. Gần 3 triệu người Nigeria đã phải di tản sau nhiều năm nổi dậy của phiến quân Boko Haram.

Thông thường, những kẻ buôn người tiếp cận người di cư, hứa hẹn tìm cho họ những công việc tử tế nhưng thực tế là giam giữ họ trong điều kiện vô nhân đạo với mức lương rất thấp hoặc bán họ cho nhóm cộng đồng khác. Trong khi đó, ở Adagom, các báo cáo về trẻ em mất tích và trẻ em gái bị buôn bán khá thường xuyên kể từ năm 2019 (khi diễn viên lừa đảo và Wantama lần đầu tiên xuất hiện). Điển hình, một bé gái 6 tuổi đã mất tích từ tháng 11-2020, một bé gái 16 tuổi bị trục xuất sau khi bị bán sang Mali vào đầu năm 2020 và 4 bé gái vị thành niên bị ép làm gái mại dâm ở bang Akwa Ibom sau khi người phụ nữ tiếp cận, hứa cho họ công việc làm người giúp việc vào giữa năm 2020.

Khả năng bắt giữ bọn buôn người là rất mong manh vì cơ quan chống buôn người ở bang Cross River thiếu nguồn lực để ngăn chặn tình trạng này. Godwin Eyake - người đứng đầu NAPTIP của bang Cross River cho biết: “Hy vọng nguồn tài trợ cho tổ chức sẽ được cải thiện trong tương lai để chúng tôi có thể giải quyết nạn buôn người một cách hiệu quả ở khắp mọi nơi trong bang Cross River”.