Con người đang tạo ra mùa mới trên Trái Đất?

Xuyên suốt lịch sử, con người đã coi các mùa là những khoảng thời gian ổn định, lặp đi lặp lại, giúp họ tổ chức canh tác, lễ hội văn hóa, cũng như thói quen ăn uống phù hợp với chu kỳ của tự nhiên. Tuy nhiên, các mùa như chúng ta biết đang dần thay đổi.

Hoạt động của con người đang tác động mạnh mẽ và nhanh chóng làm biến đổi Trái Đất, khiến những mô hình mùa vụ trước đây trở nên xa lạ và không còn phù hợp nữa.

Một nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng các mùa mới đang hình thành, hoàn toàn khác biệt và do con người tạo ra. Những mùa này không giống bất kỳ điều gì chúng ta từng chứng kiến trước đây, một phần do các hoạt động con người như đốt rừng, xả rác thải hay thay đổi thói quen canh tác.

Các khu nghỉ dưỡng trượt tuyết ngày càng phụ thuộc vào tuyết nhân tạo để duy trì hoạt động.(Ảnh: EPA)

Mùa mới

Ở một số các quốc gia phía Bắc và các khu vực xích đạo Đông Nam Á, chúng ta có thể chứng kiến "mùa sương mù", trong đó bầu trời bị bao phủ bởi khói trong nhiều tuần liền. Nguyên nhân của hiện tượng này là do nạn đốt rừng và phá rừng để dọn đất canh tác, đặc biệt vào những thời điểm khô hạn trong năm.

Mùa sương mù này không chỉ gây ô nhiễm không khí nghiêm trọng, mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của cộng đồng và làm tổn hại hệ sinh thái.

Một ví dụ khác là “mùa rác thải” hàng năm tại Bali, Indonesia, khi thủy triều mang theo lượng lớn rác thải nhựa vào bờ biển từ tháng 11 đến tháng 3, tạo ra một mùa rác thải nhân tạo mà trước đây chưa từng tồn tại.

Bên cạnh đó, một số mùa lại đang dần biến mất, gây ảnh hưởng sâu sắc đến các hệ sinh thái và văn hóa. Một ví dụ điển hình là sự suy giảm mùa sinh sản của chim biển ở miền bắc nước Anh. Biến đổi khí hậu đang hủy hoại các mùa thể thao mùa đông truyền thống bằng cách khiến tuyết trở nên khan hiếm ở các vùng núi cao.

Sự biến mất của các mùa truyền thống

Những mùa đang biến mất không chỉ gây ra sự thay đổi trong hành vi của động vật mà còn phá vỡ những chu kỳ tự nhiên đã tồn tại hàng nghìn năm. Chẳng hạn, mùa sinh sản của một số loài chim biển ở Anh không còn đúng như thời gian trước đây. Điều này gây khó khăn cho các loài này trong việc duy trì số lượng và ảnh hưởng đến toàn bộ hệ sinh thái nơi chúng sống.

Biến đổi khí hậu cũng đang tác động mạnh mẽ đến các hoạt động nông nghiệp và đánh bắt cá. Ở miền bắc Thái Lan, sự thay đổi nhịp điệu của thiên nhiên đã ảnh hưởng đến các cộng đồng sống dọc theo các nhánh sông Mekong, vốn đã dựa vào dòng chảy theo mùa của sông để đánh bắt cá và canh tác qua nhiều thế hệ. Các đập thượng nguồn đã phá vỡ chu trình này, ngăn cản sự di cư của cá và làm giảm chất lượng đất trồng.

Lễ hội Nước thường niên tại Phnom Penh, Campuchia. (Ảnh: EPA)

Một trong những thay đổi nổi bật là sự xuất hiện của “mùa loạn nhịp”. Khái niệm này được mượn từ khoa học tim mạch để miêu tả những nhịp điệu bất thường trong mùa vụ, chẳng hạn như mùa xuân đến sớm hơn, mùa hè kéo dài hơn, hoặc mùa đông ngắn hơn. Những thay đổi này khiến chu kỳ sống của động thực vật không còn đồng bộ với nhau, gây ra sự xáo trộn trong các cộng đồng phụ thuộc vào các mùa để tồn tại.

Ở các khu vực ôn đới, mùa hè trở nên nóng hơn, trong khi mùa đông lại trở nên ôn hòa hơn. Thời tiết khắc nghiệt, đặc biệt là những đợt sóng nhiệt hay đợt lạnh bất ngờ, ngày càng trở nên phổ biến hơn, khiến con người và các hệ sinh thái phải chịu áp lực lớn hơn bao giờ hết.

Những giải pháp thích ứng

Biến đổi khí hậu đã và đang làm thay đổi hoàn toàn cách chúng ta hiểu về thời gian và các mùa. Việc phản ứng với những thay đổi này có thể làm trầm trọng thêm tình trạng môi trường hoặc giúp cải thiện điều kiện sống. Ở Đông Nam Á, nhận thức của cộng đồng về “mùa khói mù” đã dẫn đến các biện pháp như lắp đặt máy lọc không khí trong nhà và thiết lập các sáng kiến y tế công cộng để giảm thiểu tác động của khói.

Tuy nhiên, nếu chỉ áp dụng các giải pháp thích ứng như vậy mà không giải quyết tận gốc nguyên nhân của hiện tượng này, tình trạng khói mù sẽ càng ngày càng trở nên trầm trọng hơn. Việc nhận thức về các mùa mới này có thể giúp xã hội chấm dứt tình trạng bình thường hóa khói mù tái diễn và yêu cầu chính phủ, doanh nghiệp phải có trách nhiệm trong việc giải quyết vấn đề phá rừng và đốt rừng.

https://vtcnews.vn/con-nguoi-dang-tao-ra-mua-moi-tren-trai-dat-ar958197.html