'Cha đẻ' vaccine HPV muốn hỗ trợ Việt Nam tự chủ sản xuất vaccine

Tiến sĩ Aimee R. Kreimer, Tiến sĩ John T. Schiller và Giáo sư Maura L. Gillison – ba nhà khoa học đặt nền móng cho chiến lược phòng chống HPV (tác nhân gây ung thư cổ tử cung) trên toàn cầu – đang có mặt tại Việt Nam trong khuôn khổ Tuần lễ VinFuture 2025.

Giáo sư Maura L. Gillison, Tiến sĩ John T. Schiller và Tiến sĩ Aimee R. Kreimer (từ trái sang phải).

Chia sẻ về hành trình nghiên cứu, Tiến sĩ John T. Schiller (Viện Ung thư Quốc gia Hoa Kỳ) cho biết vào thập niên 1980, giới khoa học đã xác định một chân lý: không nhiễm HPV thì sẽ không mắc ung thư cổ tử cung. Tuy nhiên, việc biến hiểu biết này thành vaccine hiệu quả là hành trình kéo dài cả thập kỷ với nhiều thất bại.

Ông nhớ lại thời điểm liên tục thử nghiệm trên động vật nhưng không đạt kết quả như mong muốn. Bước ngoặt chỉ đến khi nhóm đưa ra một ý tưởng táo bạo: thay vì sử dụng những đoạn protein nhỏ như truyền thống, họ lấy toàn bộ một loại protein của virus và để nó tự lắp thành cấu trúc giống virus (VLP).

"Cấu trúc 'giả lập' này đánh lừa hệ miễn dịch, khiến cơ thể tạo lượng kháng thể lớn đủ sức ngăn chặn virus thật”, ông Schiller nói.

Trong khi vaccine HPV thường được nhắc đến chủ yếu ở phái nữ, Giáo sư Maura L. Gillison - Trung tâm Ung thư MD Anderson (Đại học Texas) đã dành cả sự nghiệp để làm rõ một thực tế khác: HPV cũng là mối đe dọa đáng kể đối với nam giới.

Trong quá trình nghiên cứu, bà L.Gillison nhận thấy, HPV không chỉ gây ung thư cổ tử cung ở phụ nữ, mà còn gây ra các bệnh nguy hiểm khác như ung thư vòm họng, ung thư hậu môn và dương vật... Tại Hoa Kỳ, ung thư vòm họng do HPV đang trở thành loại ung thư tăng nhanh nhất ở nam giới.

"Đưa nam giới vào chương trình tiêm chủng giúp chiến lược phòng bệnh trở nên trung lập về giới. Đây là vấn đề của toàn nhân loại, không chỉ của phụ nữ", bà L.Gillison nói.

Theo bà, mục tiêu lớn nhất của tiêm chủng HPV là tạo "miễn dịch cộng đồng". Khi đủ số người - bao gồm cả nam giới - được tiêm, cộng đồng sẽ hình thành lớp bảo vệ cho cả những người chưa được tiếp cận vaccine.

Cuộc cách mạng "1 liều duy nhất"

Một trong những thông tin quan trọng nhất được Tiến sĩ Aimee R. Kreimer (Viện Ung thư Quốc gia Hoa Kỳ) đưa ra là hiệu quả của phác đồ tiêm một liều vaccine HPV.

"Chúng tôi đã nỗ lực chứng minh rằng chỉ cần một liều duy nhất là có thể bảo vệ gần như hoàn toàn phụ nữ khỏi nhiễm HPV cổ tử cung", bà R. Kreimer nói và cho rằng, phát hiện này có ý nghĩa to lớn đối với các quốc gia đang phát triển, giúp giảm gánh nặng chi phí và nhân lực y tế.

Về chiến lược tiêm chủng theo độ tuổi, các chuyên gia khuyến cáo nên ưu tiên nguồn lực cho các bé gái 11-15 tuổi, lứa tuổi chưa quan hệ tình dục và đáp ứng miễn dịch tốt nhất.

Với phụ nữ lớn tuổi, bà R. Kreimer nêu rõ: "Phụ nữ ở độ tuổi 26, 27 hoặc 35 thường đã bị nhiễm bệnh. Vaccine ngăn chặn xâm nhập chứ không chữa trị khi virus đã vào tế bào. Do đó, với nhóm này, sàng lọc ung thư cổ tử cung sẽ hiệu quả hơn là tiêm vaccine".

Trong khi đó Tiến sĩ John T.Schiller nêu thực tế, rào cản lớn nhất để vaccine HPV đến được với mọi người dân là chi phí, do phần lớn vaccine hiện nay được nhập khẩu từ các nước phát triển.

Để giảm chi phí, một trong những giải pháp mà 'cha đẻ' vaccine HPV đang thực hiện là vận động sản xuất vaccine ngay tại các nước có thu nhập trung bình. Ông dẫn chứng việc Trung Quốc và Ấn Độ đã sản xuất được vaccine đạt chuẩn Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), giúp giảm giá thành đáng kể.

"Chúng tôi sẵn lòng giúp đỡ các đơn vị hay công ty sản xuất nào có mong muốn xây dựng nhà máy hay là cơ sở sản xuất vaccine HPV ở Việt Nam", vị chuyên gia từ Viện Ung thư Quốc gia Hoa Kỳ cam kết.

Đồng quan điểm, Tiến sĩ Aimee R. Kreimer cho biết bà sẵn sàng hợp tác với Bộ Y tế và các cơ quan chức năng Việt Nam trong việc cung cấp dữ liệu khoa học, hỗ trợ quá trình hoạch định chính sách nhằm đưa vaccine HPV vào Chương trình Tiêm chủng Quốc gia.