Bác sĩ chỉ rõ 'thủ phạm' không ngờ đằng sau chứng béo phì và các bệnh mãn tính

Bác sĩ Dong Xiaosong, Trưởng khoa Y học Giấc ngủ (Hô hấp), Bệnh viện Nhân dân Đại học Bắc Kinh, Trung Quốc chia sẻ trên tờ Nhật báo Khoa học và Công nghệ về tác hại của giấc ngủ kém chất lượng gây ra những hậu quả nặng nề cho sức khỏe.

Giấc ngủ kém ảnh hưởng đến hormone

"Thông thường hormone cortisol được tiết ra nhiều nhất từ ​​6 giờ sáng đến 8 giờ tối, và lượng tiết ra sẽ giảm vào ban đêm, khiến con người dễ đi vào giấc ngủ. Chúng ta thức khuya, cortisol sẽ duy trì ở mức cao, sự bài tiết bất thường này có thể dẫn đến tình trạng thèm ăn và ăn quá nhiều" - bác sĩ Dong Xiaosong nói.

Giấc ngủ kém cũng có thể ảnh hưởng đến việc tiết ra các peptide điều chỉnh sự thèm ăn. Các peptide điều chỉnh sự thèm ăn là những chất có thể điều chỉnh sự thèm ăn và được phân bố rộng rãi trong các mô ngoại vi, và hệ thống thần kinh trung ương. Các peptide điều chỉnh sự thèm ăn phổ biến bao gồm neuropeptide Y, peptide YY, ghrelin, leptin,...

Theo các cơ chế hoạt động khác nhau, các peptide điều chỉnh sự thèm ăn có thể khiến cho bạn thèm ăn nhiều hơn. “Các nghiên cứu phát hiện ra rằng thiếu ngủ dẫn đến thừa cân và béo phì, có thể liên quan đến sự phá vỡ sự cân bằng giữa leptin và ghrelin (là hai trong số nhiều hormone kiểm soát sự thèm ăn, giúp điều chỉnh sự sao đổi chất và cân nặng)”, bác sĩ Dong Xiaosong giới thiệu.

Leptin là loại hormone protein được tiết ra bởi mô mỡ. Bác sĩ Dong Xiaosong giải thích: "Các nghiên cứu hiện nay cho rằng sau khi leptin đi vào tuần hoàn máu, nó sẽ tham gia vào quá trình điều tiết chuyển hóa đường, chất béo và năng lượng, khiến cơ thể giảm lượng thức ăn nạp vào, tăng cường giải phóng năng lượng, ức chế quá trình tổng hợp tế bào mỡ, giúp giảm cân".

Ghrelin, còn được gọi là peptide giải phóng hormone tăng trưởng, có thể thúc đẩy quá trình giải phóng hormone tăng trưởng từ tuyến yên, đồng thời đóng vai trò thúc đẩy lượng thức ăn ăn vào, cải thiện chức năng đường tiêu hóa, điều hòa chuyển hóa lipid và cân bằng năng lượng.

Các nghiên cứu phát hiện ra rằng sau khi ghrelin liên kết với thụ thể GHSR-la của nó, GHSR-la sẽ giải phóng neuropeptide Y và các protein liên quan, ảnh hưởng đến tế bào thần kinh trong nhân vòng cung của vùng dưới đồi để thúc đẩy cảm giác đói và sau đó thúc đẩy lượng thức ăn nạp vào.

Một "Nghiên cứu triển vọng về ảnh hưởng của giấc ngủ đối với nồng độ Leptin, Ghrelin và Lipid trong máu ở trẻ em" được công bố vào tháng 5/2020 cho thấy, thời gian ngủ không đủ/thiếu ngủ sẽ làm giảm nồng độ leptin trong huyết thanh, tăng nồng độ ghrelin, tăng cảm giác đói và thèm ăn, tăng lượng hấp thu cholesterol và axit béo no.

Ngủ kém đôi khi kèm theo chán ăn

Tuy nhiên, không phải tất cả tình trạng thiếu ngủ đều dẫn đến tăng cảm giác thèm ăn. Có người cho biết, ngủ không ngon đôi khi còn kèm theo hiện tượng chán ăn.

Bác sĩ Dong Xiaosong giải thích rằng hiện tượng này cũng rất phổ biến. Ví dụ, nếu bạn thức khuya vì có việc phải làm nên sẽ ngủ không ngon, thì hôm sau bạn sẽ ngủ bù, rồi lại không ăn hoặc ăn không ngon. Ví dụ khác, nếu bạn ngủ không ngon vì những cảm xúc như lo lắng và trầm cảm, thì chính những cảm xúc này sẽ gây ra chán ăn và ăn không ngon miệng.

Bác sĩ Dong Xiaosong chỉ ra rằng, mối quan hệ giữa giấc ngủ và chế độ ăn uống nên được xem xét một cách khoa học và toàn diện. “Ăn ngủ là chức năng sinh lý cơ bản của con người, đều có quy luật về giờ giấc, nhất định phải tuân theo quy luật đó bằng cách ăn ngủ đúng giờ, giữ cho đồng hồ sinh học ở trạng thái tương đối ổn định. Bởi khi bị rối loạn, nó sẽ ảnh hưởng đến các yếu tố khác. Khi nhịp điệu giấc ngủ bị rối loạn sẽ ảnh hưởng đến chế độ ăn uống, và nhịp điệu ăn uống không điều độ cũng sẽ ảnh hưởng đến giấc ngủ".

"Vì vậy, chúng ta nên cố gắng hết sức để duy trì thói quen sinh hoạt phù hợp với nhịp điệu của chu kỳ sinh học" – Bác sĩ Dong Xiaosong nói thêm.

Trong xã hội đương đại, nhiều người trẻ đã quen với việc thức khuya và tình trạng thiếu ngủ là phổ biến. “Nên thay đổi những thói quen xấu như xem các sản chương trình trên thiết bị điện tử trước khi đi ngủ, uống cà phê đặc hoặc trà đặc trước khi đi ngủ, thay vào đó, bạn nên tạo môi trường yên tĩnh, không gian tối để có thể ngủ ngon”, ông nói.

Nếu bạn có vấn đề về sức khỏe tâm thần như lo lắng và trầm cảm, cũng như các bệnh về giấc ngủ như ngưng thở khi ngủ hay các vấn đề khác, bạn phải tích cực điều trị, nếu không sẽ ảnh hưởng đến giấc ngủ, thậm chí ảnh hưởng đến tuổi thọ lâu dài của bạn.

Bác sĩ Dong Xiaosong cho biết: “Các vấn đề về giấc ngủ xảy ra trong thời gian dài sẽ dẫn đến tình trạng mất tập trung, suy giảm trí nhớ và tăng khả năng mắc các bệnh về tim mạch và mạch máu não, chẳng hạn như huyết áp cao, tiểu đường và các bệnh khác”.

Đó là lý do bạn nên duy trì việc ngủ đúng giấc ngay từ hôm nay.