Thỏa thuận ngừng bắn giữa Israel và Hamas mang đến tia hy vọng chấm dứt bạo lực, song tương lai khu vực vẫn phủ bóng bất ổn với nhiều thách thức.
Sau hơn hai năm giao tranh khốc liệt, ngày 8/10/2025, Tổng thống Mỹ Donald Trump thông báo Israel và Hamas đã đạt được giai đoạn đầu tiên của thỏa thuận hòa bình cho dải Gaza.
Đây là kết quả của kế hoạch 20 điểm do Nhà Trắng đề xuất, với mục tiêu chấm dứt chiến tranh và mở đường cho tiến trình tái thiết khu vực bị tàn phá nặng nề.
Theo thỏa thuận, Israel sẽ tạm ngừng chiến sự, rút một phần quân khỏi Gaza, đồng thời thực hiện trao đổi con tin và tù nhân giữa hai bên. Viện trợ nhân đạo quy mô lớn sẽ được chuyển vào vùng lãnh thổ này. Dù được xem là “bước ngoặt” sau hai năm xung đột, giới quan sát cảnh báo rằng hòa bình vẫn mong manh, bởi nhiều điều khoản cốt lõi chưa được làm rõ và niềm tin giữa các bên gần như cạn kiệt.
Sau hơn hai năm giao tranh khốc liệt, ngày 8/10/2025, Israel và Hamas đã đạt được giai đoạn đầu tiên của thỏa thuận hòa bình cho Dải Gaza. (Ảnh: Reutes)
Áp lực buộc hai bên đàm phán
Thỏa thuận được ký gần hai năm sau cuộc tấn công ngày 7/10/2023 của Hamas vào lãnh thổ Israel – sự kiện đã khơi mào cho một trong những cuộc chiến đẫm máu nhất trong lịch sử Trung Đông đương đại.
Sau hai năm, Gaza gần như bị san phẳng, hơn 40.000 người thiệt mạng, hàng triệu người mất nhà cửa; trong khi đó, Israel cũng đối mặt với khủng hoảng kinh tế, chính trị và uy tín quốc tế.
Khi xung đột kéo dài, áp lực từ bên ngoài đối với Thủ tướng Benjamin Netanyahu ngày càng tăng. Hàng loạt đồng minh thân cận như Tây Ban Nha, Na Uy, Ireland và một số nước Nam bán cầu đã công nhận Nhà nước Palestine, tạo nên cú hích ngoại giao lớn.
Làn sóng phản đối Israel lan rộng tại Liên hợp quốc và trên các đường phố phương Tây, khiến Tel Aviv khó duy trì chiến dịch quân sự kéo dài.
Đám tang một binh sỹ Israel thiệt mạng trong xung đột với Hamas. (Ảnh: Reuters)
Bên trong Israel, dư luận cũng thay đổi rõ rệt. Khảo sát của Viện Israel Democracy Institute cho thấy hơn 65% người dân - bao gồm phần lớn người Do Thái Israel - mong muốn chính phủ chấm dứt xung đột. Các gia đình con tin bị Hamas bắt giữ liên tục biểu tình, kêu gọi thỏa thuận trao đổi. Sự kết hợp của áp lực quốc tế và nội địa đã buộc ông Netanyahu phải lựa chọn giải pháp ngoại giao thay vì quân sự.
Ở chiều ngược lại, Hamas cũng đối mặt với tình thế sinh tử. Các nước Ả Rập trong khu vực, vốn lo ngại làn sóng phản đối lan sang trong nước, đã tăng cường gây sức ép buộc Hamas chấp nhận thỏa hiệp. 8 ngoại trưởng các nước Hồi giáo cùng ra tuyên bố ủng hộ kế hoạch hòa bình của ông Trump, coi đây là “lối thoát cần thiết” để tránh Gaza sụp đổ hoàn toàn.
Đặc biệt, chiến dịch tấn công trên bộ của Israel vào Gaza City hồi tháng 9 khiến Hamas rơi vào thế bất lợi. Nếu chiến dịch tiếp tục, lực lượng này có thể mất sạch căn cứ và con bài con tin - đòn bẩy cuối cùng trong đàm phán. Việc ký thỏa thuận giúp Hamas giữ lại ảnh hưởng chính trị, đồng thời mở đường cho các cuộc thương lượng tiếp theo với sự bảo trợ của khu vực.
Trong bối cảnh này, thỏa thuận ngừng bắn đến với dấu ấn của Tổng thống Donald Trump - người đã quay trở lại Nhà Trắng đầu năm 2025 và nhanh chóng thể hiện tham vọng định hình lại trật tự Trung Đông.
Trước khi ông Trump nhậm chức, nhóm cố vấn của ông đã bí mật tham gia các cuộc thương lượng với các bên, dẫn đến thỏa thuận trao đổi con tin tạm thời. Sau đó, Đặc phái viên Trung Đông Steve Witkoff nhiều lần đến Gaza và các thủ đô khu vực để vận động, kể cả khi tình hình leo thang bởi vụ không kích Doha - nơi các thủ lĩnh Hamas đang xem xét đề xuất ngừng bắn do Mỹ bảo trợ.
Vụ việc khiến Qatar - nhà trung gian chủ chốt - tức giận và rút khỏi vai trò hòa giải, làm tiến trình rơi vào bế tắc. Tuy nhiên, chính điều đó lại trở thành đòn bẩy ngoại giao để ông Trump gây sức ép ngược lên Israel. Washington buộc ông Netanyahu công khai xin lỗi Doha, đồng thời khôi phục vai trò trung gian của Qatar.
Ông Trump ghi dấu ấn với thỏa thuận ngừng bắn Israel - Hamas. (Ảnh: Reuters)
Nhà Trắng sau đó phối hợp chặt chẽ với các nước Ả Rập vùng Vịnh, xây dựng mặt trận ngoại giao thống nhất ủng hộ kế hoạch hòa bình.
Đặc biệt, Jared Kushner - con rể Tổng thống, từng là kiến trúc sư của Hiệp định Abraham 2020 - đã trực tiếp tham gia vòng đàm phán cuối cùng, giúp tháo gỡ bế tắc và đạt đột phá vào ngày 8/10.
Theo giới phân tích, thành công này là minh chứng cho phong cách ngoại giao “giao dịch” của ông Trump: Kết hợp sức ép, lời hứa, và các “món quà ngoại giao” để buộc các bên hành động theo lợi ích của Mỹ.
Tuy nhiên, họ cũng cảnh báo rằng sự phụ thuộc quá lớn vào vai trò cá nhân của Trump khiến tiến trình hòa bình dễ bị đảo ngược nếu thay đổi chính quyền.
Những rào cản trước mắt
Dù thỏa thuận được ca ngợi là “bước ngoặt lịch sử”, song vẫn còn nhiều điểm mù và rủi ro cao có thể khiến tiến trình đổ vỡ.
Đoàn xe của Hội Chữ thập đỏ chở thi thể những người Palestine chết trong khi bị Israel giam giữ. (Ảnh: Reuters)
Thứ nhất, vấn đề giải giáp Hamas. Văn bản thỏa thuận chỉ nêu mục tiêu “phi quân sự hóa Gaza dưới sự giám sát của lực lượng quốc tế độc lập”, nhưng không có cơ chế hay thời hạn cụ thể. Trong khi đó, mạng lưới đường hầm ngầm của Hamas dài tới 400 dặm, chứa vũ khí và kho đạn khổng lồ. Việc triệt phá hoàn toàn hệ thống này gần như bất khả thi nếu không có sự phối hợp của chính Hamas - điều mà giới chức Israel không tin tưởng.
Thứ hai, lộ trình rút quân của Israel. Tel Aviv tuyên bố sẽ rút dần lực lượng về “ranh giới được thống nhất”, nhưng chưa đưa ra thời gian và các giai đoạn cụ thể. Hamas yêu cầu rút toàn bộ quân khỏi lãnh thổ Gaza, trong khi Israel muốn duy trì vùng đệm an ninh ở biên giới. Những khác biệt này có thể thổi bùng chiến sự trở lại nếu không đạt đồng thuận.
Thứ ba, câu hỏi về “ngày hậu Gaza”. Thỏa thuận đề cập việc thành lập chính quyền lâm thời gồm các chuyên gia Palestine, song chưa rõ thành phần và thẩm quyền. Cựu Thủ tướng Anh Tony Blair và Tổng thống Trump sẽ giữ vai trò giám sát và điều phối trong “Hội đồng Hòa bình”, nhưng chi tiết chưa được công bố. Kế hoạch thành lập Lực lượng Ổn định Quốc tế do các đối tác Ả Rập dẫn đầu cũng vấp phải hoài nghi, khi hầu hết các nước Ả Rập ngần ngại triển khai binh sĩ nếu Hamas không đồng ý.
Ngoài ra, việc hướng tới “lộ trình khả thi cho Nhà nước Palestine” chắc chắn sẽ gặp phản đối gay gắt từ giới cứng rắn Israel, những người lo ngại điều này đe dọa an ninh quốc gia. Trong khi đó, các nước vùng Vịnh dù cam kết ủng hộ hòa bình, vẫn chưa sẵn sàng tài trợ tái thiết Gaza, ước tính cần tới 50 tỷ USD, nếu không thấy được cam kết lâu dài từ cả hai phía.
Thỏa thuận ngừng bắn với Hamas có thể là cơ hội để Israel chuyển hướng từ chiến tranh sang hòa giải, mở ra khả năng hạ nhiệt căng thẳng và hội nhập khu vực - mục tiêu mà nhiều quốc gia Ả Rập theo đuổi. Ngược lại, nếu Tel Aviv vẫn chọn chiến lược sức mạnh quân sự, Trung Đông sẽ tiếp tục rơi vào vòng xoáy bạo lực và bất ổn kéo dài.
Một góc thành phố Gaza hoang tàn sau cuộc xung đột dai dẳng.
Các chuyên gia cho rằng, vai trò của Mỹ sẽ mang tính quyết định trong giai đoạn hậu chiến sự tại đây. Nếu Tổng thống Trump tiếp tục duy trì sức ép ngoại giao lên cả hai bên, ông có thể định hình giai đoạn ổn định hiếm hoi cho khu vực. Ngược lại, nếu tiến trình này bị chính trị nội bộ Mỹ chi phối, thỏa thuận có nguy cơ trở thành “khoảng lặng tạm thời” trước khi chiến sự tái diễn.
Thỏa thuận Israel - Hamas tháng 10/2025 không chỉ là bước đi chiến thuật, mà còn là phép thử cho ý chí chính trị của khu vực. Sau hai năm đổ máu, cả hai bên đều kiệt sức, còn người dân Gaza thì phải đối mặt với thảm họa nhân đạo chưa từng có.
Hòa bình, nếu thành công, sẽ rất mong manh; nhưng dù chỉ là một khoảng lặng ngắn, nó vẫn mở ra cơ hội cho đối thoại và tái thiết, thứ mà Trung Đông đã quá lâu không có.
https://vtcnews.vn/xung-dot-israel-hamas-ra-sao-sau-thoa-thuan-ngung-ban-ar971432.html
