Trong bối cảnh thương mại toàn cầu đang dịch chuyển mạnh mẽ sang nền tảng số, xúc tiến thương mại truyền thống dần trở nên lỗi nhịp. Với Việt Nam – nền kinh tế có kim ngạch xuất nhập khẩu đạt hơn 530 tỷ USD trong 9 tháng năm 2025, các chuyên gia và nhà quản lý đều cho rằng, xúc tiến thương mại số chính là chìa khóa để hàng Việt mở rộng thị trường, xây dựng thương hiệu và khẳng định vị thế quốc gia.
Xu thế tất yếu
Theo các tổ chức nghiên cứu quốc tế, TMĐT xuyên biên giới đang tăng trưởng với tốc độ trung bình 20%/năm, đóng góp hàng nghìn tỷ USD cho nền kinh tế toàn cầu. Đặc biệt, sau đại dịch COVID-19, xu hướng này càng bùng nổ mạnh mẽ, khi hành vi tiêu dùng và cách thức giao dịch của doanh nghiệp thay đổi vĩnh viễn.
Đối với Việt Nam, quốc gia có kim ngạch xuất nhập khẩu đứng trong nhóm 20 nền kinh tế lớn nhất thế giới, TMĐT xuyên biên giới không chỉ là xu hướng, mà là động lực bắt buộc. Tuy nhiên, thực tế thống kê cho thấy, chỉ khoảng 30% doanh nghiệp Việt có năng lực quản trị dữ liệu và vận hành đạt chuẩn để tham gia sàn TMĐT quốc tế. Điều này cho thấy khoảng cách lớn giữa tiềm năng và thực tế, đồng thời đặt ra yêu cầu cấp bách phải đẩy mạnh xúc tiến thương mại số.
Theo ông Lại Việt Anh, Phó Cục trưởng Cục TMĐT và Kinh tế số (Bộ Công Thương), xúc tiến thương mại số không chỉ là một công cụ, mà phải được nhìn nhận như một chiến lược quốc gia. Cơ quan quản lý đã và đang triển khai nhiều chương trình nhằm hỗ trợ doanh nghiệp, từ việc thiết lập sàn TMĐT quốc gia, tổ chức hội chợ trực tuyến, đến kết nối dữ liệu với các thương vụ tại nước ngoài.
Ông cho biết, Luật TMĐT sửa đổi đang được thiết kế để tiệm cận chuẩn mực quốc tế, bổ sung các quy định về giao dịch điện tử, hợp đồng số, giải quyết tranh chấp trực tuyến và bảo vệ người tiêu dùng. Đây sẽ là nền tảng pháp lý quan trọng để doanh nghiệp Việt tự tin tham gia TMĐT xuyên biên giới.
 |
| Xúc tiến thương mại phải được nhìn nhận như một chiến lược quốc gia |
Rào cản, cơ hội và giải pháp cho hàng Việt trên nền tảng số
Ở góc độ quốc tế, Thương vụ Việt Nam tại EU cho rằng, châu Âu là thị trường lớn và tiềm năng, nhưng cũng đặt ra nhiều rào cản đối với xúc tiến thương mại số. Người tiêu dùng EU vốn đề cao minh bạch và an toàn, vì vậy mọi hoạt động TMĐT đều phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về bảo vệ dữ liệu, quyền lợi người tiêu dùng và truy xuất nguồn gốc sản phẩm.
Đã có không ít doanh nghiệp Việt phải rút lui khỏi sàn TMĐT châu Âu chỉ vì không đáp ứng được các quy định về bảo mật dữ liệu cá nhân. Trong khi đó, một số khác gặp khó khăn vì thiếu chứng nhận quốc tế hoặc chưa có hệ thống truy xuất nguồn gốc minh bạch. Đây là những thách thức không nhỏ, nhưng đồng thời cũng là cơ hội để doanh nghiệp Việt nâng cấp toàn diện, đáp ứng chuẩn mực quốc tế và xây dựng uy tín thương hiệu.
Chính vì vậy, nếu biết tận dụng nền tảng số, hàng Việt hoàn toàn có thể tạo dấu ấn khác biệt. Chẳng hạn, việc xây dựng gian hàng số quốc gia, tổ chức “Tuần hàng Việt Nam trực tuyến” hay kết nối với các nền tảng lớn tại EU có thể giúp hàng hóa tiếp cận trực tiếp người tiêu dùng, thay vì qua nhiều tầng nấc trung gian. Khi đó, giá trị gia tăng sẽ cao hơn và thương hiệu quốc gia được quảng bá mạnh mẽ hơn.
Từ phía doanh nghiệp công nghệ, đại diện một nền tảng TMĐT xuyên biên giới khẳng định, hạ tầng công nghệ chính là “cầu nối” để hàng Việt vươn ra thế giới. Ông phân tích, trong TMĐT xuyên biên giới, 3 yếu tố đồng bộ quan trọng nhất là: dữ liệu, thanh toán và logistics. Thế nhưng hiện nay, nhiều doanh nghiệp Việt chưa sẵn sàng về quản trị dữ liệu. Họ chưa biết cách số hóa thông tin sản phẩm, chưa chuẩn hóa quy trình thanh toán quốc tế và chưa tích hợp giải pháp logistics toàn diện. Đây là nguyên nhân khiến tỷ lệ thành công khi tiếp cận thị trường số còn thấp.
Tuy nhiên, các nền tảng TMĐT đang sẵn sàng mở rộng hợp tác với doanh nghiệp Việt, cung cấp công cụ quản lý dữ liệu, thanh toán an toàn và giải pháp logistics thông minh. Điều quan trọng là doanh nghiệp phải chủ động học hỏi, đầu tư và thay đổi tư duy, coi nền tảng số không chỉ là kênh bán hàng, mà là chiến lược dài hạn để xây dựng thương hiệu.
Xúc tiến thương mại số là cơ hội nhưng cũng là thách thức. Để biến cơ hội thành hiện thực, cần sự chung tay từ nhiều phía. Trước hết, nhà nước cần hoàn thiện khung pháp lý, bảo vệ doanh nghiệp và người tiêu dùng trong giao dịch điện tử. Luật TMĐT sửa đổi phải thực sự trở thành “lá chắn” pháp lý cho mọi hoạt động xúc tiến số.
Thứ hai, cơ quan xúc tiến thương mại cần đẩy mạnh kết nối với thương vụ tại nước ngoài, tổ chức nhiều hơn nữa các hội chợ trực tuyến, tuần hàng số và gian hàng quốc gia trên sàn TMĐT lớn. Đây là cách nhanh nhất để quảng bá sản phẩm và thương hiệu Việt. Thứ ba, doanh nghiệp công nghệ phải phát huy vai trò cầu nối, cung cấp nền tảng và công cụ để doanh nghiệp vừa và nhỏ có thể dễ dàng tham gia thị trường số. Việc đào tạo kỹ năng số, quản lý dữ liệu và vận hành gian hàng trực tuyến cần được triển khai đồng bộ.
Ngoài ra, bản thân doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu cũng cần coi TMĐT không chỉ là kênh bán hàng ngắn hạn, mà là chiến lược dài hạn để xây dựng thương hiệu và khẳng định vị thế quốc tế.
