"Xù" bán gạo cho dự trữ nhà nước, tranh nhau xuất đi nước ngoài

“Bùng” cung cấp gạo dự trữ, nhưng nhanh tay đăng ký xuất khẩu

Ngày 14/4, ông Âu Anh Tuấn, Cục trưởng Cục Giám sát quản lý về hải quan cho biết qua rà soát các doanh nghiệp đăng ký tờ khai xuất khẩu từ 0 giờ ngày 12/4 có 39 doanh nghiệp đăng ký tờ khai xuất khẩu gạo, số lượng hạn ngạch đạt mốc 400.000 tấn theo Quyết định của Bộ Công Thương.

Cũng từ việc rà soát số lượng doanh nghiệp đăng ký các tờ khai xuất khẩu, Tổng cục Hải quan nhận thấy có dấu hiệu khá bất thường.

400 nghìn tấn gạo được xuất khẩu trong tháng 4 đã hết.

Cụ thể, trong danh sách đăng ký tờ khai xuất khẩu xuất hiện những doanh nghiệp đã trúng thầu dự trữ quốc gia mặt hàng gạo theo đấu thầu của Tổng cục dự trữ nhà nước. Tuy nhiên theo báo cáo của Tổng cục dự trữ, những doanh nghiệp này lại không đến ký hợp đồng hoặc từ chối ký hợp đồng cung cấp gạo dự trữ quốc gia. Khi hệ thống hải quan cho đăng ký tờ khai xuất khẩu, các doanh nghiệp này lại đăng ký tờ khai xuất khẩu lên tới hàng ngàn tấn gạo.

Theo đó, cơ quan Hải quan thống kê có 4 doanh nghiệp nằm trong danh sách nhà thầu trúng thầu cung cấp gạo dự trữ quốc gia năm 2020. Ví dụ như Tổng Công ty lương thực miền Bắc trúng thầu 4.500 tấn, đến thời điểm hiện nay chưa ký hợp đồng, tuy nhiên doanh nghiệp này lại đăng ký xuất khẩu 8 tờ khai với số lượng 7.200 tấn. Hay Công ty TNHH Phát Tài trúng thầu 17.940 tấn, doanh nghiệp này cũng đăng ký 5 tờ khai xuất khẩu, tổng khối lượng hơn 13.000 tấn.

Hai doanh nghiệp khác gồm Công ty cổ phần Vĩnh Tường và Công ty CP XNK Thuận Ninh cũng nằm trong danh sách trúng thầu nhưng chưa ký hợp đồng với Cục dự trữ Quốc gia khu vực, tuy nhiên hai doanh nghiệp này cũng đăng ký tờ khai xuất khẩu trên 10.000 tấn.

Như vậy các doanh nghiệp này chưa thực hiện quy định cung cấp gạo cho dự trữ quốc gia. Cơ quan Hải quan cho rằng hiện tượng này làm phát sinh nguy cơ không đảm bảo an ninh lương thực quốc gia, đảm bảo dự trữ quốc gia.

Song, trên thực tế, hiện nay chưa có chế tài buộc doanh nghiệp phải ký hợp đồng đối với lượng gạo đã trúng thầu khi đấu thầu lượng gạo dự trữ quốc gia thì mới được xuất khẩu.

Thông báo hủy kết quả trúng thầu của Cục dự trữ nhà nước khu vực TP.HCM

Doanh nghiệp nhanh chân chiếm 1/4 lượng gạo được xuất khẩu

Việc cấp hạn ngạch 400 nghìn tấn gạo theo phương án Bộ Công Thương đề xuất đã dẫn đến tình trạng những doanh nghiệp nào đăng ký tờ khai trước sẽ chiếm hết hạn ngạch của doanh nghiệp đăng ký tờ khai sau.

Cụ thể, tại Quyết định về hạn ngạch xuất khẩu gạo ngày 10/4, Bộ Công Thương đưa ra nguyên tắc thương nhân đăng ký tờ khai hải quan trước sẽ được trừ vào hạn ngạch xuất khẩu trước.

Điều này dẫn đến trường hợp 1 doanh nghiệp “nhanh chân” hơn đăng ký lượng gạo xuất khẩu bằng hàng chục doanh nghiệp khác cộng lại.

Thực tế thống kê của Hải quan cho thấy, trong thời gian rất ngắn có DN đăng ký hơn 100 tờ khai với số lượng gần 100.000 tấn. Đó là Công ty CP tập đoàn Intimex đăng ký 102 tờ khai với khối lượng 96.234 tấn, chiếm ¼ lượng gạo được xuất khẩu. Như vậy những doanh nghiệp còn lại sẽ không còn hạn ngạch để đăng ký tờ khai.

“Đây là bất cập, không mang lại hiệu quả quản lý, gây ra sự hỗn loạn trong hoạt động xuất nhập khẩu chỉ trong mấy ngày, gây phản ứng của doanh nghiệp xuất khẩu, dẫn đến tình trạng doanh nghiệp bị ảnh hưởng bởi những hợp đồng đã ký trước đây nhưng không đăng ký được tờ khai xuất khẩu gạo”, lãnh đạo Cục giám sát quản lý hải quan bình luận.

Trước thực tế hiện nay, theo Tổng cục Hải quan, Bộ Công Thương cần xem xét lại quy định quản lý xuất khẩu gạo. Thay bằng phân bổ hạn ngạch tổng lượng hàng tháng, thì có thể đấu giá hạn ngạch như mặt hàng đường Bộ Công Thương đang thực hiện.

Tuy nhiên, đó cũng chỉ là giải pháp trước mắt trong bối cảnh dịch bệnh còn nghiêm trọng. Các nhà khoa học và doanh nghiệp lúa gạo cho rằng, về lâu dài cần trả lại việc xuất khẩu gạo về như bình thường khi dịch bệnh qua đi.

Theo chuyên gia nông nghiệp GS Võ Tòng Xuân, hiện nhu cầu gạo trên thị trường quốc tế rất lớn, đặc biệt là từ Philippines. “Nếu nhanh chóng quyết định cho tiếp tục xuất khẩu gạo thì Việt Nam có thể tận dụng được cơ hội. Nếu dùng dằng quá lâu thì chúng ta sẽ mất cơ hội bởi hiện nay Philippines đang khá nóng lòng. Họ chỉ còn vài tháng là hết gạo”, ông nói.

Còn TS Nguyễn Đức Thành, Liên minh Chính sách Nông nghiệp Việt Nam Việt Nam đề xuất nên áp thuế xuất khẩu với gạo trong giai đoạn này để doanh nghiệp chủ động việc xuất, còn nhà nước có thêm nguồn thu.

Đại diện Tổng cục Hải quan kiến nghị: Việc đấu giá trên nguyên tắc doanh nghiệp tham gia đấu giá đáp ứng điều kiện xuất khẩu theo quy định tại Nghị định 107, ngoài ra doanh nghiệp phải thực hiện hợp đồng cung ứng gạo cho dự trữ quốc gia và doanh nghiệp phải ký hợp đồng với một siêu thị liên quan đến cam kết đảm bảo dự trữ lưu thông tối thiểu 5% tổng lượng hàng hóa xuất khẩu của DN trong 6 tháng trước, để đảm bảo cung ứng ra thị trường khi Chính phủ và các bộ, ngành có yêu cầu. Những đối tượng đó mới được tham gia vào đấu giá hạn ngạch và như vậy doanh nghiệp sẽ chủ động hơn, khi có hạn ngạch rồi doanh nghiệp sẽ thực hiện ký hợp đồng và thực hiện đăng ký tờ khai xuất khẩu.

Bảo hộ sản xuất trong nước: Việc làm cấp bách lúc này.

Cuộc chiến khẩu trang giữa Nhà nước và địa phương tại Pháp

Sai phạm của BOT và BT: Kiểm toán kiến nghị xử lý hàng nghìn tỉ đồng