Với khả năng cơ động cực cao, hoạt động tốt trong điều kiện giá lạnh và bùn lầy, dòng xe tăng T-80 đang chứng minh giá trị vượt trội trên chiến trường Ukraine.
Quân đội Nga đang tăng cường số lượng xe tăng chủ lực T-80 trong biên chế, khi những thử nghiệm chiến đấu thực tế cho thấy dòng tăng này sở hữu độ cơ động hiếm có.
Từ “lỗi thời” thành át chủ bài
Trong thập niên 2010, số T-80 hoạt động từng bị cắt giảm mạnh để nhường chỗ cho T-72, loại có chi phí vận hành rẻ hơn. Tuy nhiên, sau khi chiến sự Ukraine bùng phát, khả năng cơ động của T-80 trong môi trường chiến đấu khốc liệt đã khiến Moskva thay đổi hoàn toàn cách nhìn.
Hiện nay, biến thể hiện đại nhất - T-80BVM, đang phục vụ tại 23 đơn vị chiến đấu, tăng gấp gần 6 lần so với trước năm 2022. Đây được xem là minh chứng rõ rệt cho sự “tái sinh” của dòng xe tăng từng được Liên Xô phát triển ở đỉnh cao Chiến tranh Lạnh.
Xe tăng chiến đấu chủ lực T-80. Ảnh Military Watch
Điểm khiến T-80 khác biệt chính là động cơ tua-bin khí - loại tương tự như trên máy bay phản lực. Nhờ đó, T-80 không chỉ tăng tốc nhanh, mà còn có khả năng lùi với tốc độ cao, tiếng động cơ êm và đặc biệt dễ khởi động trong điều kiện lạnh giá, điều mà T-72 hay T-90 không thể sánh kịp.
Dù được sản xuất tại hai trong ba nhà máy tăng lớn nhất Liên Xô thập niên 1980, nhưng dòng T-80 vẫn bị “thất sủng” sau khi Liên Xô tan rã, khi Nga ưu tiên cắt giảm chi phí hơn là hiệu suất. Việc sản xuất gần như ngừng hẳn từ năm 2001, chỉ duy trì ở mức tượng trưng để tránh thất nghiệp hàng loạt.
Thế nhưng, hiệu quả vượt trội của T-80BVM trên chiến trường Ukraine đã khiến Bộ Quốc phòng Nga tuyên bố vào tháng 9/2023 rằng, dây chuyền sản xuất T-80 sẽ được khởi động lại vào cuối thập kỷ này.
Xe tăng T-80BVM. Ảnh Military Watch
Hiện đại hóa
Mặc dù không sản xuất mới trong gần 25 năm, nhưng ngành công nghiệp quốc phòng Nga vẫn liên tục nâng cấp các khung tăng T-80B và T-80BV thời Liên Xô để đưa chúng trở lại chiến tuyến. Phiên bản T-80BVM được trang bị pháo nòng trơn 2A46M-4, động cơ 1.250 mã lực (mạnh hơn 25%), giáp phản ứng nổ Relikt, hệ thống ngắm ảnh nhiệt, cùng khả năng bắn nhiều loại đạn mới.
Đáng chú ý, T-80 chỉ nặng khoảng 45 tấn, nhẹ hơn đáng kể so với M1 Abrams của Mỹ (gần 80 tấn), dù có mức bảo vệ tương đương và mang pháo chính lớn hơn. Tỷ lệ công suất/trọng lượng vượt trội giúp T-80 dễ dàng “bay” qua những địa hình trong khi những dòng xe tăng đối thủ rất dễ sa lầy.
Xe tăng T-80BVM của Quân đội Nga. Ảnh Military Watch
Trong chiến đấu, binh sĩ Nga không tiếc lời ca ngợi khả năng cơ động của T-80. Một chỉ huy xe tăng Nga từng kể lại với báo chí vào cuối năm 2023:
“Những chiếc Leopard (Đức) sa lầy trong bùn, chúng tôi quan sát từ UAV thấy họ phải kéo từng xe ra. Còn T-80 của chúng tôi thì bay qua bùn, vượt hố và hỗ trợ bộ binh ngay cả trong mưa hay tuyết. Động cơ tua-bin khiến nó không sợ bùn, không sợ lạnh”.
Khả năng “tác chiến mọi địa hình” giúp T-80 trở thành vũ khí lý tưởng trên chiến trường miền Đông Ukraine, nơi bùn lầy và tuyết dày là ác mộng của các phương tiện bọc thép phương Tây.
Dù có chi phí sản xuất và bảo dưỡng cao hơn T-90M, Moskva vẫn quyết tâm duy trì sản xuất T-80BVM trong giai đoạn tới. Lý do đơn giản là hiệu suất chiến đấu vượt trội khiến dòng xe này trở thành lực lượng đột kích tinh nhuệ, đóng vai trò mở đường trong các chiến dịch tấn công hoặc phản công nhanh.
Sự trở lại của T-80 thể hiện rõ chiến lược mới của Nga - ưu tiên chất lượng, tính cơ động và khả năng thích nghi địa hình, thay vì chỉ chạy theo số lượng.
