Trong những năm gần đây, thuốc lá điện tử đã trở thành trend mới phổ biến trên toàn thế giới, đặc biệt là ở giới trẻ. Dù được quảng bá như một giải pháp thay thế ít độc hại hơn thuốc lá truyền thống, thực tế cho thấy thuốc lá điện tử đang đặt ra nhiều nguy cơ nghiêm trọng đối với sức khỏe cộng đồng, đặc biệt là sức khỏe của thanh thiếu niên. Do đó, việc cấm thuốc lá điện tử là một biện pháp cấp thiết để bảo vệ sức khỏe và tương lai của thế hệ trẻ.
Cấm thuốc lá điện tử là cần thiết
Ngày 30/11, tại kỳ họp thứ 8, Quốc hội đã chính thức thông qua Nghị quyết về việc cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, chứa chấp, vận chuyển và sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng từ năm 2025. Quyết định này được đưa ra nhằm bảo vệ sức khỏe cộng đồng.
Quốc hội cũng yêu cầu Chính phủ triển khai mạnh mẽ các biện pháp để thực hiện quy định này, đặc biệt là việc nâng cao nhận thức của người dân, đặc biệt là thanh thiếu niên về tác hại của thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng.
Mặc dù cơ quan chức năng, các chuyên gia y tế đã nhiều lần đưa ra cảnh báo về sự nguy hiểm, độc hại của thuốc lá điện tử nhưng trên thị trường hiện nay vẫn bán tràn lan. Qua tìm hiểu của phóng viên, thị trường thuốc lá điện tử ở Việt Nam có hàng nghìn cơ sở kinh doanh đặc biệt là trên mạng xã hội. Các cửa hàng bán đủ chủng loại thuốc lá, tinh dầu chứa nicotne. Trong đó, có thể kể đến những loại thuốc lá điện tử dùng một lần, cũng có loại có thể tái sử dụng bằng cách sạc pin và mua riêng tinh dầu bên ngoài để sử dụng. Có thể hiểu, thuốc lá điện tử là một thiết bị giúp nung nóng tinh dầu, từ đó tạo ra khói tương tự thuốc lá truyền thống nhưng có nhiều hương vị và chủng loại.
Chính vì có nhiều điểm tương tự và có thể thay thế, trong một thời gian dài, thuốc lá điện tử được mô tả như một phương pháp hoàn hảo để giúp cai nghiện thuốc lá truyền thống. Bên cạnh đó, việc hạn chế mùi thuốc lá, nhiều hương vị... khiến thuốc lá điện tử dần trở thành sản phẩm được ưa chuộng trong giới trẻ, đôi khi cả người vị thành niên khi hoàn toàn không bị kiểm soát. Từ đó, giới trẻ bắt đầu sử dụng thuốc lá điện tử và biến sản phẩm này thành xu hướng thời thượng... Chỉ cần lên mạng xã hội hay Google gõ từ khóa “vape pod” đã cho ra hàng loạt những kết quả. Rất nhiều webisite, trang mạng xã hội kinh doanh loại hàng này hiện ra.
Tại một fanpage có tên “Bán thuốc lá điện tử”, với hơn 10 nghìn thành viên, phóng viên nhận thấy có rất nhiều thành viên liên tục đăng bán thuốc lá điện tử với đủ chủng loại. Liên hệ với số điện thoại, đăng tải trạng thái bán thuốc lá trên địa bàn Hà Nội, người này tư vấn rất nhiệt tình về các loại thuốc lá điện tử, từ giá cả cho đến chất lượng, mùi vị khác nhau. Trong đó, các sản phẩm thuốc lá điện tử dùng 1 lần, hút được 6.000 - 8.000 hơi đang được ưa chuộng với giá từ 100 - 300 ngàn đồng.
“Bên em có những loại như Relx, Oxva, Khan.... đang bán chạy, giá tương đối rẻ phù hợp với những người mới chơi lần đầu. Relx thì hương vị lên rất ngon, giá từ 180 ngàn đồng, hút được khoảng 8.000 hơi/ lần. Ngoài các loại vape dùng 1 lần, chúng em còn có các loại tinh dầu vape, các máy dùng vape kiểu truyền thống (phải tự lắp và thay thế bông, dây dẫn nhiệt)", người bán hàng cho biết.
Tương tự tại một website có tên “vape - Thuốc lá điện tử” cũng bày bán rất nhiều loại, giá cả cũng rất đa dạng. Gọi ttheo số điện thoại tư vấn, nhân viên tư vấn cho biết tại đây có tất cả các loại thuốc lá điện tử, chế độ bảo hành 1 đổi 1, hiện giảm giá cuối năm đến 30% và các chương trình khác như mua 5 tặng 1… Khi phóng viên ngỏ ý muốn hỏi địa chỉ cửa hàng để đến mua trực tiếp, nhân viên này cho biết: “Bây giờ hầu hết các cửa hàng đều chuyển sang bán online rồi. Phần vì bị cơ quan chức năng kiểm tra, phần vì để giảm chi phí. Chị cứ an tâm, vì bên em làm ăn uy tín, bảo hành rõ ràng nên khách rất tin tưởng”.
Qua khảo sát của phóng viên, tất cả những cửa hàng bán thuốc lá điện tử đều có những lời quảng cáo có cánh và đánh vài thị hiếu, tâm lý muốn khẳng định bản thân của giới trẻ. Tuy nhiên, những loại thuốc lá điện tử trên thị trường hiện nay đang là một trong những ẩn họa khó lường khi mà hầu hết các sản phẩm, tinh dầu đều không rõ nguồn gốc, hoàn toàn không thể biết được tác lại của nó mang lại.
Thực tế thời gian vừa qua, các bệnh viện liên tục có các bệnh nhân cấp cứu vì sử dụng thuốc lá điện tử. TS.BS Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội) cho biết, mới đây Trung tâm nhận được một bệnh nhân là sinh viên của một trường đại học tại Hà Nội. Theo lời kể của gia đình, buổi sáng ngày trước khi nhập viện, gia đình thấy tiếng động lạ, sau đó phát hiện bệnh nhân đang co giật, bất tỉnh. Bệnh nhân được đưa đến bệnh viện gần nhà, sau đó được chuyển tới Trung tâm Chống độc. Bệnh nhân nhập viện trong tình trạng hôn mê, suy hô hấp, tổn thương đa cơ quan, có tổn thương não, tim, nhiễm toan chuyển hóa nặng, suy thận.
Đáng lo ngại, khi lấy mẫu thuốc lá điện tử mà bệnh nhân sử dụng đi xét nghiệm cho thấy trong mẫu này có chứa cần sa tổng hợp. Trước đó, thanh niên này đã có tiền sử sử dụng thuốc lá điện tử từ nhiều năm. Điều đáng nói trước đó, năm 2023, bệnh nhân này cũng đã từng nhập viện điều trị tại Trung tâm Chống độc vì ngộ độc thuốc lá điện tử. Tuy nhiên, sau khi được điều trị khỏi, thanh niên này vẫn tiếp tục sử dụng thuốc lá điện tử.
Trước đó, Bệnh viện Bạch Mai cũng tiếp nhận điều trị một bệnh nhân nam 19 tuổi nhập viện trong tình trạng xuất hiện cơn đau tức ngực. Theo lời kể của bệnh nhân, khoảng hơn một tháng trước, bệnh nhân có sử dụng thuốc lá điện tử. Trước khi vào viện 2 ngày, bệnh nhân xuất hiện đau ngực sau xương ức, thành cơn, mỗi cơn kéo dài 15-20 phút, trong cơn kèm khó thở, ho khan mệt mỏi nhiều.
Bệnh nhân được đưa vào bệnh viện tuyến tỉnh, sau đó được chuyển đến Viện Tim mạch Việt Nam, Bệnh viện Bạch Mai làm xét nghiệm, chụp chiếu và được chuyển sang Trung tâm Hô hấp điều trị. Các bác sĩ chẩn đoán bệnh nhân viêm màng ngoài tim và viêm phổi.
Bệnh viện Bạch Mai thời gian qua liên tục tiếp nhận và điều trị những bệnh nhân có liên quan đến thuốc lá điện tử. Không ít trường hợp đến viện trong tình trạng hôn mê sâu, suy tim, tổn thương não lan tỏa tất cả các vị trí, tổn thương gan… Nguyên nhân được xác định do bệnh nhân ngộ độc một chất ma túy thế hệ mới có trong thuốc lá điện tử. Nhiều trường hợp bị ngộ độc khác sau khi sử dụng thuốc lá điện tử như kích thích tăng cường ảo giác, tăng huyết áp, tụt huyết áp, yếu cơ, suy tim, suy thận,…
"Chỉ trong 6 tháng đầu năm 2024, tại Trung tâm đã tiếp nhận khoảng 100 ca ngộ độc thuốc lá điện tử. Trong khi 2 năm 2022 và 2023, chúng tôi tiếp nhận gần 130 ca nhập viện cũng với lý do này. Trong đó, xét nghiệm nhiều mẫu thuốc lá điện tử của bệnh nhân cho kết quả dương tính với ma túy"- TS.BS Nguyễn Trung Nguyên thông tin.
Theo báo cáo tổng hợp từ gần 700 cơ sở khám bệnh, chữa bệnh, bao gồm các bệnh viện trực thuộc Bộ Y tế, bệnh viện thuộc Sở Y tế và trung tâm y tế huyện: Chỉ tính riêng năm 2023, có 1.224 ca nhập viện do sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng. Trong đó, số người nhập viện do sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng tập trung nhiều nhất ở lứa tuổi từ 65 tuổi trở lên với 580 ca nhập viện, lứa tuổi từ 45-64 có 377 ca nhập viện, lứa tuổi từ 25-44 có 138 ca nhập viện, lứa tuổi từ 19-24 có 58 ca nhập viện, lứa tuổi từ 16-18 có 44 ca nhập viện và lứa tuổi dưới 16 tuổi có 27 ca nhập viện.
Ngăn chặn toàn diện
Mới đây Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã có Công điện yêu cầu các bộ ngành, địa phương áp dụng nhiều biện pháp tăng cường kiểm soát, ngăn chặn tác hại của thuốc lá điện tử, nung nóng. Thủ tướng đánh giá tỷ lệ hút thuốc lá điếu giảm trung bình 0,5% mỗi năm trong nam giới, song gần đây lại xuất hiện tràn lan thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng. Loại mới này có xu hướng tăng nhanh, ảnh hưởng xấu đến sức khỏe người dùng.
Trước thực trạng trên, Thủ tướng yêu cầu Bộ Y tế tăng cường truyền thông về tác hại thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng; nghiên cứu, đề xuất giải pháp quản lý. Bộ Tài chính chỉ đạo Hải quan kiểm soát chặt việc vận chuyển thuốc lá điện tử qua cửa khẩu, xác lập chuyên án đấu tranh với các ổ nhóm buôn lậu.
Bộ Quốc phòng, Công an được giao tăng cường tuần tra, kiểm soát ở khu vực biên giới và xác lập chuyên án điều tra, triệt phá các đầu nậu cung cấp thuốc lá điện tử để truy tố trước pháp luật. Trong khi đó, Bộ Công Thương cần quản lý thị trường nội địa, xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân buôn bán loại thuốc lá này.
Tăng cường tuyên truyền tác hại là yêu cầu của Thủ tướng với Bộ Thông tin và Truyền thông, Giáo dục và Đào tạo, các cơ quan báo chí.
Trước những chỉ đạo mạnh mẽ của Chính phủ, lực lượng quản lý thị trường đã xác định mặt hàng thuốc lá điện tử là một trong các mặt hàng trọng điểm sẽ được tăng cường kiểm tra, xử lý. Phó cục trưởng Cục Quản lý thị trường (QLTT) TP Hồ Chí Minh Nguyễn Quang Huy cho biết, từ đầu năm 2024 đến nay, Cục QLTT TP Hồ Chí Minh đã kiểm tra và xử lý 65 vụ vi phạm liên quan đến kinh doanh thuốc lá điện tử không rõ nguồn gốc, hàng nhập lậu và hoạt động kinh doanh không đăng ký theo quy định. Qua các đợt kiểm tra, cơ quan chức năng đã tạm giữ 16.185 đơn vị sản phẩm thuốc lá điện tử và phụ kiện, với tổng giá trị hơn 4,9 tỷ đồng. Đến nay, các quyết định xử phạt hành chính đã được ban hành, với số tiền lên đến hơn 1 tỷ đồng.
Trong khi đó, Cục QLTT Hà Nội cho biết, tiếp tục triển khai cao điểm cuối năm, lực lượng QLTT Hà Nội liên tiếp kiểm tra, xử lý các vụ việc kinh doanh mặt hàng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng có dấu hiệu nhập lậu. Từ đầu tháng 11 đến nay, chỉ riêng Đội QLTT số 17 cùng Đoàn kiểm tra liên ngành số 2 Ban chỉ đạo 389 thành phố Hà Nội đã kiểm tra, xử lý 7 vụ thuốc lá điện tử, phạt hành chính: 112.500.000 đồng, buộc tiêu hủy 606 sản phẩm thuốc lá điện tử dùng 1 lần, phụ kiện hút thuốc lá điện tử, tinh dầu thuốc lá điện tử, trị giá hàng hóa buộc tiêu hủy lên đến trên 166 triệu đồng. Trong thời gian tới QLTT Hà Nội sẽ tiếp tục tăng cường kiểm tra đối với mặt hàng là thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng
Để ngăn chặn tình trạng mua bán thuốc lá điện tử, ngành hải quan cũng đang triển khai đồng bộ, quyết liệt các biện pháp nghiệp vụ để đấu tranh chống buôn lậu thuốc lá điện tử ngay tại các cửa khẩu. Tổng cục Hải quan yêu cầu các đơn vị tăng cường các biện pháp nghiệp vụ nắm tình hình, quản lý chặt chẽ các hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu, tạm nhập tái xuất, kịp thời phát hiện, ngăn chặn việc vận chuyển thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng trái phép.
Trong đó, Tổng cục Hải quan yêu cầu các đơn vị giám sát chặt chẽ hàng hóa, hành lý, xuất, nhập qua các cửa khẩu các lô hàng có dấu hiệu vi phạm, tiến hành kiểm tra, xử lý theo đúng quy định của pháp luật. Tăng cường kiểm tra, kiểm soát có trọng tâm, trọng điểm tại các tuyến, địa bàn có nguy cơ, rủi ro buôn lậu, vận chuyển trái phép qua biên giới thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm.
Cùng với đó, cần chủ động tiến hành thu thập, xử lý thông tin trong và ngoài nước liên quan đến hoạt động buôn lậu thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng thông qua việc áp dụng các biện pháp nghiệp vụ kiểm soát hải quan và ứng dụng công nghệ thông tin.
Lãnh đạo Tổng cục Hải quan yêu cầu các đơn vị áp dụng các biện pháp nghiệp vụ kiểm soát hải quan, phương tiện, trang thiết bị kỹ thuật, phối hợp chặt chẽ với các lực lượng chức năng, để đấu tranh với đối tượng buôn lậu, vận chuyển trái phép có tổ chức, tính chất phức tạp.
Đáng chú ý, các đơn vị cần xem xét, đánh giá tình hình, xác lập các chuyên án đấu tranh đối với các cá nhân, đường dây, ổ nhóm buôn lậu thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng. Ngoài ra, lực lượng Hải quan phải tăng cường trao đổi, chia sẻ thông tin, phối hợp với các lực lượng chức năng như Công an, Bộ đội Biên phòng, Quản lý thị trường... để đấu tranh với các đường dây buôn lậu thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng...
https://antg.cand.com.vn/Khoa-hoc-Ky-thuat-hinh-su/thuoc-la-dien-tu-ke-sat-nhan-tham-lang-i752959/
