Thêm \'kênh\' chứng khoán phái sinh

Đây là sản phẩm hoàn toàn mới lạ đối với các nhà đầu tư cá nhân nên các chuyên gia cho rằng cần thận trọng trước khi giao dịch để tránh rủi ro.

Theo cơ quan quản lý nhà nước, đây là thị trường mới cần có bước thử nghiệm nên thị trường chứng khoán (TTCK) phái sinh của VN hiện nay chỉ áp dụng Hợp đồng tương lai chỉ số VN30. Sau đó sẽ tiến tới áp dụng đối với chỉ số HNX30 và tiếp theo mới là Hợp đồng tương lai trái phiếu.

Chuyên gia khuyến cáo nhà đầu tư cần thận trọng khi tham gia chứng khoán phái sinh (Ảnh Ngọc Dương)

Ký quỹ 10%

Để giao dịch được sản phẩm mới này, nhà đầu tư (NĐT) phải mở tài khoản giao dịch (khác với tài khoản chứng khoán thông thường) tại các công ty chứng khoán (CTCK) là thành viên giao dịch TTCK phái sinh. Hiện chỉ có 7 CTCK được chấp thuận làm thành viên của TTCK phái sinh là HSC, SSI, VPBS, BSC, VCSC, VNDIRECT và MBS. Bên cạnh đó, trước khi bắt đầu giao dịch, NĐT cần nộp tiền ký quỹ vào tài khoản. Theo quy định hiện tại, tỷ lệ ký quỹ bắt buộc là 10% bằng tiền mặt trên tổng giá trị giao dịch. Ví dụ NĐT muốn mua 100 triệu đồng trị giá các Hợp đồng tương lai chỉ số VN30 thì phải nộp tối thiểu 10 triệu đồng vào tài khoản phái sinh (không áp dụng ký quỹ bằng cổ phiếu như giao dịch thông thường). Việc giao dịch tương tự so với giao dịch cổ phiếu thông qua khớp lệnh hoặc thỏa thuận trên bảng giá điện tử riêng biệt. Bước giá giao dịch là 0,1 điểm chỉ số và biên độ giao dịch là 7%, bằng biên độ giao dịch cổ phiếu trên sàn TP.HCM. Nếu kỳ vọng và dự báo chỉ số VN30 tăng giá trong thời gian tới, NĐT sẽ mua hợp đồng tương lai và ngược lại nếu dự báo chỉ số VN30 sẽ giảm thì NĐT sẽ bán ra.

Tuy nhiên, một điểm khác biệt là các hợp đồng tương lai sẽ có thời gian đáo hạn (gồm tháng hiện tại, tháng kế tiếp và 2 tháng cuối 2 quý tiếp theo), do đó NĐT khi tham gia giao dịch cần lưu ý chọn hợp đồng có tháng đáo hạn phù hợp (tương ứng với các tháng đáo hạn là tháng 8, tháng 9, tháng 12 và tháng 3.2018, tương tự với 4 mã hợp đồng tương lai được giao dịch trên thị trường hiện nay là VN30F1708, VN30F1709, VN30F1712, VN30F1803). Thông thường giao dịch sẽ tập trung vào hợp đồng có kỳ hạn ngắn nhất (kỳ hạn tháng 8) và ngày kết thúc hợp đồng sẽ là ngày thứ năm thứ 3 của tháng đáo hạn.

Cần thận trọng

TTCK phái sinh được đánh giá là công cụ phòng ngừa rủi ro và gia tăng việc tìm kiếm lợi nhuận cho các NĐT. Thế nhưng, theo chuyên gia chứng khoán Phan Dũng Khánh, sản phẩm này cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro với NĐT tại VN vì hoàn toàn mới. Vì vậy, các NĐT nên chú ý vào một số điểm nếu muốn tham gia.

Trước hết, tính thanh khoản của các Hợp đồng tương lai chỉ số VN30 còn rất thấp. Theo ước tính hiện nay, có khoảng 2.500 NĐT đã mở tài khoản phái sinh ở 7 CTCK; cộng với quy định mỗi NĐT cá nhân chỉ tối đa được nắm giữ 5.000 hợp đồng, sẽ khiến thanh khoản của sản phẩm trong thời điểm hiện tại còn hạn chế.

Thứ hai, các công ty chứng khoán đa số đang nhấn mạnh đến lợi thế của mức ký quỹ thấp nên tỷ lệ lợi nhuận của NĐT càng cao khi TTCK diễn biến đúng xu hướng dự báo. Ví dụ NĐT chỉ bỏ ra 10 triệu đồng để giao dịch các hợp đồng tương lai có trị giá 100 triệu đồng. Nếu giá các hợp đồng tương lai tăng lên 100%, NĐT có mức lãi gấp 10 lần so với tiền vốn. Trong khi đó, với đầu tư chứng khoán thông thường, NĐT chỉ có thể đạt mức lãi gấp 2 lần tiền vốn hoặc gấp 4 lần nếu có sử dụng ký quỹ (chứng khoán thông thường chỉ cho tỷ lệ ký quỹ 1:1, nghĩa là muốn giao dịch 100 triệu đồng phải ký quỹ 50 triệu đồng). Tuy nhiên, cần nhớ là tỷ lệ ký quỹ càng thấp, lợi nhuận càng lớn thì rủi ro cũng càng cao. Bởi khi thị trường đi ngược với dự báo của NĐT, giá hợp đồng tương lai chỉ cần giảm 10% thì NĐT đã bị mất hết vốn.

“Sản phẩm phái sinh của TTCK VN chỉ mới ra đời chưa được 1 tuần nên đây còn là ẩn số, các NĐT cần thận trọng, tìm hiểu kỹ và có thể quan sát thêm trước khi tham gia để hạn chế các rủi ro chưa lường hết”, chuyên gia Phan Dũng Khánh khuyên.