- Bộ Công Thương đề xuất quản lý “siêu ứng dụng” thương mại điện tử
- Thương mại điện tử: Tăng trưởng đang đối mặt với vấn nạn hàng giả
Sau nhiều năm tăng trưởng nóng, thương mại điện tử (TMĐT) Việt Nam đang bước vào giai đoạn chuyển mình. Không còn là cuộc chơi dễ dàng, TMĐT giờ đây trở thành “chiến trường” khốc liệt khi hàng loạt gian hàng nhỏ lẻ, thậm chí cả doanh nghiệp vừa và nhỏ, lặng lẽ rút lui khỏi các sàn. Quá trình sàng lọc tự nhiên đang diễn ra nhanh chóng, đẩy thị trường tới một giai đoạn phát triển mới, nơi chất lượng sản phẩm, dịch vụ và uy tín thương hiệu là yếu tố sống còn.
Hệ quả từ cuộc đua khắc nghiệt
Theo báo cáo từ Hiệp hội TMĐT Việt Nam (VECOM), trong những tháng đầu năm 2025, số lượng gian hàng ngừng hoạt động trên các sàn TMĐT lớn như Shopee, Tiki, Lazada đã tăng gần 20% so với cùng kỳ năm 2024. Đáng chú ý, số lượng gian hàng mới đăng ký mở lại có xu hướng giảm, cho thấy sự cẩn trọng rõ rệt từ phía người bán.
 |
| Số lượng gian hàng ngừng hoạt động trên các sàn TMĐT lớn như Shopee, Tiki, Lazada đã tăng gần 20% so với cùng kỳ năm 2024 |
Bà Nguyễn Thị Nhung, chủ một gian hàng mỹ phẩm trên sàn Shopee từng đạt doanh thu vài trăm triệu đồng mỗi tháng chia sẻ, giai đoạn 2020-2022 đúng là thời hoàng kim. Nhưng giờ đây, chi phí vận hành đội lên rất cao, chiết khấu cho sàn, phí kho vận, quảng cáo tăng mạnh trong khi đơn hàng ngày càng ít do cạnh tranh khốc liệt. Tôi đành rút lui để chuyển hướng sang mô hình bán hàng qua mạng xã hội và cửa hàng riêng.
Không riêng gì chị Nhung, nhiều chủ shop online cũng đang “thấm đòn” trước yêu cầu ngày càng cao từ người tiêu dùng và sự thay đổi thuật toán phân phối sản phẩm của các sàn. Theo phản ánh, việc không chi tiền cho quảng cáo đồng nghĩa với việc sản phẩm “chìm nghỉm” trong hàng nghìn kết quả tìm kiếm.
Ông Nguyễn Ngọc Dũng, Chủ tịch VECOM cho biết, việc nhiều gian hàng rút lui không có gì đáng lo nếu đặt trong bối cảnh phát triển bền vững. Thị trường TMĐT đang bước vào giai đoạn trưởng thành và đây là giai đoạn sàng lọc tất yếu. Ai không có năng lực, không chuyên nghiệp, không đầu tư cho sản phẩm và dịch vụ sẽ bị đào thải.
Hiện tại, có ba lớp sàng lọc đang diễn ra song song đó là: Sàng lọc người bán hàng. Gian hàng thiếu năng lực vận hành, không có chiến lược rõ ràng, thiếu cam kết lâu dài dần bị loại bỏ; Sàng lọc về sản phẩm. Hàng nhái, hàng kém chất lượng, không có nguồn gốc rõ ràng không còn đất sống khi người tiêu dùng ngày càng khắt khe; Sàng lọc nền tảng. Ngay cả các sàn TMĐT cũng đang tự cạnh tranh gay gắt để giữ chân cả người bán và người mua.
“Chỉ những người bán có năng lực vận hành tốt, đầu tư vào hình ảnh, thương hiệu và chất lượng sản phẩm mới có thể tồn tại lâu dài”, ông Nguyễn Ngọc Dũng cho biết thêm.
Chất lượng sản phẩm - tấm vé để ở lại cuộc chơi
Đại diện nhiều doanh nghiệp cũng thừa nhận rằng, nếu như giai đoạn trước ưu tiên giá rẻ và khuyến mãi thì hiện nay, khách hàng quan tâm nhiều hơn đến chất lượng sản phẩm, nguồn gốc xuất xứ và dịch vụ hậu mãi. Điều này buộc các doanh nghiệp phải điều chỉnh chiến lược, không thể bán hàng theo kiểu “ăn xổi” như trước.
 |
| Khách hàng quan tâm nhiều hơn đến chất lượng sản phẩm, nguồn gốc xuất xứ và dịch vụ hậu mãi của các sàn TMĐT |
Ông Trần Minh Quang, Giám đốc Công ty TNHH Thiên Hương Organic (kinh doanh thực phẩm sạch) chia sẻ: “Doanh nghiệp của chúng tôi từng bán song song trên ba sàn TMĐT. Nhưng hiện nay chỉ còn duy trì trên Shopee và phát triển mạnh kênh bán hàng riêng. Trên sàn, chúng tôi đầu tư kỹ vào hình ảnh, đóng gói chỉn chu, có tem truy xuất nguồn gốc rõ ràng. Nhờ vậy, tỷ lệ đơn hàng hoàn và đánh giá xấu giảm hẳn, lượng khách quay lại tăng”.
Câu chuyện của Thiên Hương Organic không phải là cá biệt. Nhiều doanh nghiệp đã và đang chuyển từ mô hình bán hàng đại trà sang tối ưu hóa trải nghiệm khách hàng, xây dựng thương hiệu riêng, đồng thời kết hợp đa kênh để giảm phụ thuộc vào sàn TMĐT.
Ở chiều ngược lại, các sàn TMĐT cũng không thể đứng ngoài quá trình chuyển đổi này. Nếu tiếp tục chạy theo tăng trưởng số lượng gian hàng mà không tạo môi trường bền vững, các nền tảng sẽ đối mặt với làn sóng “tháo chạy” ngày càng lớn.
Ông Trần Quốc Bảo, chuyên gia về TMĐT từ Đại học Kinh tế TP. Hồ Chí Minh cho rằng, các sàn cần xem lại chính sách phí, tỷ lệ chiết khấu, hỗ trợ truyền thông cho sản phẩm nội địa chất lượng. Ngoài ra, nên có cơ chế đào tạo cho người bán, minh bạch trong cách phân phối hiển thị sản phẩm để tránh tình trạng “nhiều tiền thì lên top”.
Một số nền tảng đã có động thái tích cực. Shopee và Tiki triển khai các chương trình hỗ trợ gian hàng chất lượng, thúc đẩy gian hàng “Made in Vietnam” và ưu tiên các sản phẩm có chứng nhận rõ ràng. Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng cần có chính sách rộng rãi hơn và đồng bộ để tạo ra sự thay đổi thực chất.
Cuối cùng, người tiêu dùng chính là bên hưởng lợi từ quá trình sàng lọc này. Khi thị trường TMĐT phát triển theo hướng chất lượng, người mua có cơ hội tiếp cận sản phẩm tốt hơn, rõ ràng nguồn gốc, giá cả minh bạch và dịch vụ hậu mãi tốt hơn.
Dù vậy, để đảm bảo tính minh bạch và công bằng trong môi trường TMĐT, vai trò của cơ quan quản lý nhà nước cũng rất quan trọng. Cần tăng cường kiểm tra, xử lý gian hàng bán hàng giả, hàng nhái, bảo vệ người tiêu dùng cũng như các đơn vị kinh doanh chân chính.
 |
| Sự sàng lọc mạnh mẽ trên các sàn thương mại điện tử là bước chuyển mình tất yếu của thị trường |
Sự sàng lọc mạnh mẽ trên các sàn thương mại điện tử là bước chuyển mình tất yếu của thị trường. Dù khốc liệt, nhưng đây cũng là cơ hội để TMĐT Việt Nam tái cấu trúc theo hướng bền vững hơn. Những người bán hàng thực sự đầu tư vào chất lượng, dịch vụ và thương hiệu sẽ trụ lại và phát triển. Còn lại, sẽ bị đào thải như một hệ quả tất yếu trong một thị trường ngày càng chuyên nghiệp hóa.
TMĐT không còn là “cuộc chơi dễ thở”, nhưng là “sân chơi tiềm năng” cho những ai nghiêm túc, có chiến lược dài hạn và biết đặt người tiêu dùng làm trung tâm.
