Biến thể Lambda (còn được gọi là biến thể C37) được phát hiện lần đầu tiên ở Peru vào tháng 8.2020 và kể từ đó, nó đã lan rộng ra 29 quốc gia, chủ yếu ở Nam Mỹ.
Biến thể mới Lambda là một chủng đột biến của virus gốc SARS-CoV-2. Từ ngày 14-6, biến thể này đã được Tổ chức Y tế thế giới (WHO) xếp vào danh mục biến thể cần chú ý (VOI), tức thấp hơn các biến thể cần quan tâm (VOC) như biến thể Delta.
Giống như biến thể Delta, Lambda có khả năng lây truyền cao và có thể né được vaccine dễ dàng hơn so với phiên bản gốc của virus. Theo Viện Y tế Quốc gia Peru, Lambda chiếm hơn 80% tổng số ca nhiễm COVID-19 ở nước này.
Tiến sĩ Pablo Tsukayama, một nhà vi sinh vật học phân tử tại Đại học Cayetano Heredia, Lima, nói rằng có những dấu hiệu cho thấy Lambda dễ lây nhiễm hơn.
"Khi chúng tôi tìm thấy Lambda, biến thể này không thu hút nhiều sự chú ý. Nhưng đến tháng 3, Lambda chiếm 50% số mẫu ở Lima. Đến tháng 4, con số này tăng vọt lên 80% số mẫu ở Peru. Sự tăng vọt là dấu hiệu ban đầu cho thấy đây là một biến thể dễ lây lan hơn" - ông Tsukayama nói với Al Jazeera.
 |
Cho đến nay, Lambda đã lan đến 29 quốc gia trên thế giới.
Cơ quan Y tế công cộng Pháp đánh giá hiện vẫn còn thiếu nhiều dữ liệu về tác động của biến thể Lambda đối với sức khỏe cộng đồng cũng như tính cạnh tranh của biến thể Lambda đối với các biến thể khác, đặc biệt là các biến thể trong danh mục VOC.
Theo một số nghiên cứu ban đầu trong ống nghiệm, biến thể Lambda mang hai đột biến T76I và L452Q có khả năng làm tăng khả năng lây nhiễm so với chủng gốc SARS-CoV-2.
TS vi sinh vật Pablo Tsukayama người Peru giải thích: "Chúng tôi chưa biết chính xác liệu biến thể Lambda có khả năng lây nhiễm cao hơn hay gây tử vong nhiều hơn không. Chúng tôi biết rất ít về ảnh hưởng xảy ra khi các đột biến kết hợp tác động đến sinh học của virus".
Biến thể Lambda còn mang ba đột biến RSYLTPGD246-253N, 260 L452Q và F490S có thể thoát khỏi kháng thể trung hòa sau khi nhiễm và sau khi tiêm các loại vaccine Pfizer, Moderna và Sinovac-CoronaVac.
Dù vậy, không có bằng chứng cho thấy biến thể Lambda ảnh hưởng đáng kể đến hiệu quả của vaccine.
Đối với hai loại vaccine Pfizer và AstraZeneca, tại Chile hai loại này ít được sử dụng nên không đủ dữ liệu để biết liệu biến thể Lambda có kháng vaccine hay không.
TS Pablo Tsukayama giải thích: "Chúng ta cần thêm dữ liệu dựa trên hiện tượng nhiễm virus trong ống nghiệm, trên mô hình động vật và thử nghiệm trung hòa. Cần nhớ hiện nay các vắc xin đều đủ khả năng bảo vệ chống lại các biến thể đã biết".
Đối với vvaccine Sinovac-CoronaVac của Trung Quốc, nghiên cứu được tiến hành tại Đại học Chile đã quan sát thấy đối với những người đã tiêm hai liều, biến thể Lambda đã làm tăng khả năng lây nhiễm và thoát khỏi kháng thể trung hòa do vaccine tạo ra.
Ngoài ra, nghiên cứu còn cho thấy biến thể Lambda không gây tác động nào đáng kể đến hiệu quả của thuốc điều trị bằng hỗn hợp kháng thể đơn dòng của Công ty Regeneron.
Bên cạnh đó, nhóm khoa học Nhật Bản còn công bố biến thể Lambda - ghi nhận lần đầu ở Peru và đang lây lan mạnh ở Mỹ Latin - lây nhiễm mạnh hơn và kháng vắc xin hơn so với chủng gốc phát hiện ở Vũ Hán.
Cụ thể, họ nhận thấy ba đột biến trên protein gai của Lambda - gồm RSYLTPGD246-253N, 260 L452Q và F490S - giúp nó lẩn tránh kháng thể do vắc xin tạo ra; đột biến T76I và L452Q thì tăng khả năng lây nhiễm.
Trong báo cáo đăng trên trang bioRxiv, các nhà nghiên cứu cảnh báo việc Tổ chức Y tế thế giới (WHO) gắn mác "biến thể gây chú ý" đối với Lambda thay vì "biến thể đáng quan ngại" có thể khiến người ta không nhận ra mối nguy hiểm của nó.
Mặc dù chưa thể so sánh giữa Delta và Lambda, giáo sư Sato Kei nhận định "Lambda có thể là mối đe dọa tiềm tàng với nhân loại".
PV (th)
