Nhật đánh bại Covid-19 đầy bất ngờ

Nhật Bản không ban bố hạn chế đi lại, trong khi doanh nghiệp, nhà hàng hay tiệm cắt tóc vẫn mở cửa. Tokyo cũng không triển khai bất kỳ ứng dụng công nghệ cao nào để giám sát người dân. Quốc gia Đông Á này cũng không có trung tâm kiểm soát dịch bệnh. Trong khi nhiều quốc gia khác coi xét nghiệm là chìa khóa kiểm soát dịch, Nhật Bản chỉ xét nghiệm 0,2% dân số, trở thành một trong những quốc gia phát triển có tỷ lệ xét nghiệm thấp nhất.

Tuy nhiên, đường cong dịch vẫn được làm phẳng khi số tử vong dưới 1.000, thấp hơn rất nhiều so với nhóm 7 nước phát triển (G7). Dù nguy cơ về đợt bùng phát dịch lớn vẫn còn hiện hữu, Nhật Bản ngày 25/5 thông báo dỡ bỏ tình trạng khẩn cấp tại Tokyo, các khu vực lân cận và đảo Hokkaido, sớm hơn một tuần so với kế hoạch ban đầu. Tổng số ca nhiễm trong 7 ngày qua là 50, thấp hơn mức tiêu chuẩn 70 ca mà chính phủ đặt ra để gỡ bỏ tình trạng khẩn cấp.

Tại sao Nhật Bản có thể kiểm soát virus dù không tuân theo các hình mẫu chống dịch thành công trên thế giới đã trở thành một cuộc tranh luận quốc gia.

"Nếu chỉ nhìn vào số ca tử vong, bạn có thể nói Nhật Bản đã thành công. Nhưng ngay cả các chuyên gia cũng không biết lý do thành công là gì", Mikihito Tanaka, giáo sư về truyền thông khoa học tại Đại học Waseda và là thành viên nhóm cố vấn cộng đồng về Covid-19, cho hay.

Trên các phương tiện truyền thông, danh sách tổng hợp 43 lý do có thể giải thích về thành công của Nhật Bản được chia sẻ rộng rãi, từ văn hóa đeo khẩu trang, tỷ lệ béo phì thấp cho tới quyết định đóng cửa trường học tương đối sớm. Thậm chí một đề xuất còn cho rằng khi nói tiếng Nhật, khả năng bắn ra các giọt mang virus sẽ ít hơn khi nói các ngôn ngữ khác.

Giao lộ Shibuya ở thủ đô Tokyo vẫn đông người qua lại dù đang trong tình trạng khẩn cấp hôm 25/4. Ảnh: Bloomberg.

Các chuyên gia của Bloomberg News cũng chỉ ra các yếu tố góp phần giúp Nhật Bản đạt được kết quả hiện tại. Đầu tiên, Nhật có hệ thống trung tâm y tế cộng đồng địa phương giúp phản ứng sớm với đại dịch. Ngay khi các ca nhiễm đầu tiên được phát hiện hồi tháng 1, đội ngũ nhân viên tại các trung tâm đã lập tức được triển khai để theo dõi các ổ dịch bùng phát. Hơn một nửa trong 50.000 y tá được tuyển dụng năm 2018 có kinh nghiệm về theo dõi bệnh truyền nhiễm. Trong thời điểm bình thường, những y tá sẽ giám sát các bệnh phổ biến hơn như cúm hay lao.

"Nó không phải hệ thống hoạt động dựa trên ứng dụng như của Singapore, nhưng vẫn rất hữu ích", Kazuto Suzuki, giáo sư về chính sách công tại Đại học Hokkaido, nói.

Trong khi các quốc gia như Anh, Mỹ bắt đầu thuê và đào tạo đội ngũ nhân viên theo dõi khi họ muốn mở cửa kinh tế, Nhật Bản đã có sẵn một lực lượng như vậy ngay từ khi dịch bùng phát. Các chuyên gia địa phương này tập trung vào các ổ dịch tại các địa điểm cụ thể để ngăn dịch lây lan, trước khi bị mất kiểm soát.

"Nhiều người nói rằng Nhật Bản không có trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh (CDC). Nhưng mỗi trung tâm y tế cộng đồng này chính là một CDC địa phương", Yoko Tsukamoto, giáo sư về kiểm soát bệnh truyền nhiễm tại Đại học Y khoa Hokkaido, chia sẻ.

Nhật đã phản ứng sớm sau khi ổ dịch trên du thuyền Diamond Princess bùng phát hồi tháng 2, khiến hơn 700 người nhiễm. Chính phủ Nhật Bản từng bị chỉ trích về cách phản ứng với ổ dịch này, nhưng nhờ đó giới chuyên gia có được thông tin quan trọng về cách lây lan của nCoV, cũng như giúp nâng cao nhận thức của người dân về dịch.

Hồi tháng 2, nhiều quốc gia vẫn xem Covid-19 là vấn đề không mấy lo ngại, nhưng với người Nhật "nó giống như có chiếc xe bốc cháy ngay bên ngoài nhà của bạn", theo giáo sư Tanaka.

Trong khi Tokyo bị chỉ trích vì thiếu vai trò lãnh đạo, các bác sĩ và chuyên gia y tế lại có cơ hội thể hiện vai trò của họ. "Bạn có thể nói rằng Nhật Bản đã có cách tiếp cận do giới chuyên gia lãnh đạo, không như các quốc gia khác", giáo sư Tanaka nói thêm.

Các chuyên gia đã giành được tín nhiệm với thông điệp dễ hiểu về điều người dân cần tránh, thường được gọi là "3C", gồm không gian kín, không gian đông người và tiếp xúc gần (3C là viết tắt của closed spaces, crowded spaces, close-contact settings).

"Cách biệt cộng đồng có thể hiệu quả, nhưng nó thực sự không thể giúp duy trì cuộc sống xã hội bình thường. 3C là cách tiếp cận thực tế hơn nhiều, trong khi vẫn có hiệu quả tương tự", giáo sư Suzuki nói.

Shigeru Omi, phó chủ tịch hội đồng chuyên gia tư vấn cho chính phủ Nhật Bản và cựu giám đốc văn phòng Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) ở Tây Thái Bình Dương, chỉ ra ý thức về sức khỏe của người dân có thể là yếu tố quan trọng nhất. Người Nhật từ lâu đã nổi tiếng với thói quen được các chuyên gia đánh giá giúp bảo vệ sức khỏe hiệu quả như đeo khẩu trang, rửa tay thường xuyên và chào hỏi bằng cách cúi đầu thay vì ôm hôn hoặc bắt tay.

Ngoài các yếu tố trên, nhiều chuyên gia còn cho rằng Nhật Bản có thể kiểm soát được nCoV dù không phong tỏa hoàn toàn hay xét nghiệm rộng khắp là do nCoV đã bị biến đổi và ít nguy hiểm so với ở các nước khác.

Phòng thí nghiệm Quốc gia Los Alamos ở Mỹ đã phát hiện ra một chủng của nCoV lây lan ở châu Âu biến đổi khác biệt so với loại phát hiện ở châu Á, theo báo cáo được đưa ra hồi đầu tháng 5. Nhưng kết quả này chưa được kiểm chứng.

Hai cô gái đeo khẩu trang đứng trước biểu tượng vòng tròn Olympic tại công viên Odaiba Marine ở thủ đô Tokyo, hôm 27/2. Ảnh: Reuters.

Tuy nhiên, tại Nhật Bản, mức độ lây lan thực sự của dịch vẫn chưa rõ. Hồi tháng 4, một bệnh viện ở Tokyo đã thực hiện xét nghiệm một nhóm không phải bệnh nhân Covid-19 và phát hiện khoảng 7% dương tính với nCoV. Điều này làm dấy lên lo ngại những ca nhiễm nhẹ hoặc không có triệu chứng có thể trở thành nguồn lây nhiễm. Trong khi đó, một đợt xét nghiệm kháng thể trên 500 người ở Tokyo cho thấy quy mô đại dịch có thể gấp gần 20 lần so với số liệu được báo cáo.

Nhiều chuyên gia cũng nhận định cách chống dịch của Nhật Bản chưa thể coi là hoàn hảo nếu so với nhiều nơi khác ở châu Á như Đài Loan hay Việt Nam, với số ca tử vong lần lượt là 7 và 0, theo Norio Sugaya, giáo sư tại Đại học Keio ở Tokyo và là thành viên của hội đồng cố vấn của WHO về đại dịch. Nhật Bản ghi nhận hơn 16.550 ca nhiễm và hơn 830 ca tử vong.

Thậm chí nhiều chuyên gia còn cảnh báo Nhật Bản phải chuẩn bị cho kịch bản về đợt bùng phát thứ hai nghiêm trọng hơn. Tokyo nên tận dụng thời gian này để tăng cường khả năng xét nghiệm và học cách phản ứng dịch bệnh từ các quốc gia láng giềng.

"Chúng ta phải giả sử rằng đợt bùng phát thứ hai có thể nghiêm trọng hơn rất nhiều đợt đầu tiên và chuẩn bị cho kịch bản đó. Nếu không, hệ thống y tế sẽ sụp đổ", Yoshihito Niki, giáo sư về bệnh truyền nhiễm tại Đại học Showa, nhận định.

Nhật Bản dỡ bỏ tình trạng khẩn cấp trên toàn quốc Chiều nay, 25/5, Nhật Bản đã chính thức bãi bỏ tình trạng khẩn cấp do dịch covid-19 đối với 5 khu vực còn lại là ...

https://vnexpress.net/nhat-danh-bai-covid-19-day-bat-ngo-4104785.html