Nga sẽ "trừng trị" nếu Iran vượt qua "lằn ranh đỏ" ở Syria?

Khi Tổng thống Syria Bashar al-Assad tiếp tục củng cố quyền lực bằng việc chiếm lại các vùng lãnh thổ quan trọng nhờ sự giúp đỡ của Iran và Nga, một số chuyên gia cho rằng Tehran đang có những động thái đi quá giới hạn cho phép, buộc Moscow phải tìm cách kiểm soát ảnh hưởng ngày càng tăng của nước này ở Syria.

"Đóng góp của Iran trong việc ủng hộ các chiến dịch của chính quyền Assad là rất quan trọng. Nhưng khi các mục tiêu đã hoàn thành, sự hiện diện của Iran trong bối cảnh mới được cho là một vấn đề phức tạp với cả người Nga lẫn Damascus. Chưa kể đến việc đây còn là mối quan tâm của Israel và Mỹ”, Geoffrey Aronson, một nhà phân tích tại viện Trung Đông, nói với VOA.

Chuyên gia Aronson nói thêm rằng tất cả các bên đều hiểu các quy tắc bất thành văn của “cuộc chơi” ở Syria. Tuy nhiên, những quy tắc này vẫn không phải là giải pháp ổn định và ngăn ngừa các nỗ lực của Iran trong việc tăng cường sức mạnh ở quốc gia này.

Ảnh hưởng ngày càng tăng của Iran tại Syria cũng là mối quan tâm với Israel – quốc gia có chung đường biên giới với Syria. Tuần trước, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã tới Moscow gặp Tổng thống Nga Vladimir Putin để thảo luận về sự ổn định khu vực và an ninh quốc gia của Israel, đặc biệt là dọc theo khu vực biên giới.

Ali Akbar Velayati, cố vấn hàng đầu của Lãnh đạo Tối cao Iran Ali Khamenei, cũng đã đến Nga tuần trước và gặp Tổng thống Putin, người được cho là đã truyền đạt một thông điệp từ Khamenei.

Sau chuyến thăm, ông Velayati nói Iran coi trọng mối quan hệ với Nga và sẽ tiếp tục hợp tác với nước này ở Syria.

Hội nghị thượng đỉnh Helsinki

Cuộc hợp thượng đỉnh rất được mong đợi giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Nga Vladimir Putin đã diễn ra ở Helsinki, Thủ đô của Phần Lan hôm 16/7. Hai nhà lãnh đạo được cho là đã thảo luận một số vấn đề toàn cầu, bao gồm cả những nỗ lực gây nhiều bất ổn của Iran trong khu vực.

Tổng thống Trump cho biết trong một cuộc họp báo chung với người đồng cấp Nga rằng Mỹ sẽ không cho phép Iran tận dụng những thành công sau chiến dịch chống khủng bố IS trong khu vực.

"Tôi cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc gây áp lực lên Iran để ngăn chặn tham vọng hạt nhân của nước này, đồng thời ngừng lại các chiến dịch bạo lực trên khắp khu vực, trên khắp Trung Đông", ông Trump nói.

Trước hội nghị thượng đỉnh, các chuyên gia và các quan chức Mỹ đã bày tỏ sự lạc quan rằng Nga sẽ giúp Mỹ đưa Iran vào vòng kiểm soát Syria.

Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo nói với Quốc hội Mỹ tháng trước rằng ông sẽ "hoan nghênh" nếu người Nga có thể đưa Iran ra khỏi Syria.

Theo đánh giá của giới phân tích, mối quan tâm duy nhất của Washington hiện tại chỉ là Iran mà không phải bất kỳ lý do nào khác. Đây có thể được coi là một yêu cầu dễ nói chuyện hơn với Nga so với mục tiêu của chính quyền Barack Obama trước đây là không chấp nhận Tổng thống Assad.

"Chính quyền Mỹ đã chuyển trọng tâm từ việc buộc Tổng thống Assad rời ghế quyền lực sang mục tiêu đưa Iran rời khỏi Syria. Đây là mục tiêu chính của Washington khi nói đến chiến lược ở Syria. Không còn về Assad, cũng không còn về vấn đề chế độ”, Hanin Ghaddar, chuyên gia về chính sách Cận Đông tại Viện Washington, nói với VOA.

"Lằn ranh đỏ" của Nga

Tuy nhiên, các quan chức Nga lại cho rằng những kỳ vọng về việc nước này sẽ gây áp lực lên Iran là một yêu cầu không hợp lý. Tuần trước, ông Dmitry Peskov, người phát ngôn của Tổng thống Putin, đã phủ nhận các báo cáo truyền thông cho rằng Nga có thể gây áp lực khiến Iran phải rút khỏi Syria.

"Những báo cáo về việc chúng tôi đang thảo luận về một nước thứ ba và đưa ra một số quyết định là điều không thực tế", ông Peskov nói.

Chuyên gia Ghaddar từ viện Washington tin rằng, vấn đề thực sự ở đây là liệu lập trường của Nga có thực sự muốn cắt giảm ảnh hưởng của Iran tại Syria hay không.

"Nga vẫn cần Iran ở Syria bởi vì người Nga không làm nhiệm vụ kiểm soát lãnh thổ như người Iran. Đây là một trong nhiều đòn bẩy mà người Iran đang sử dụng", Ghaddar nói với VOA.

Ghaddar nói thêm rằng lợi ích của Nga và Iran ở Syria có thể trùng nhau ở một số nơi, nhưng về cơ bản là hoàn toàn khác nhau. Bà cho biết Nga đang đầu tư vào các yếu tố thượng tầng ở Syria như Nhà nước và Tổng thống, trong khi người Iran đang thực hiện chiến lược thường thấy của họ trong việc tạo ra một thế lực tương tự như Hezbollah ở Lebanon.

“Tại Syria, Iran hiểu rằng việc để cho các thế lực mà nước này hậu thuẫn thâm nhập sâu vào cơ quan nhà nước là một lằn ranh đỏ mà Nga đặt ra cho họ”, Ghaddar nói.

Chính quyền Assad

Một số quốc gia trong khu vực cũng nhận ra rằng chính quyền Assad sẽ là thực thể duy nhất ở Syria giúp đảm bảo sự ổn định ở nơi đây, sau khi quân Chính phủ giành lại quyền kiểm soát phần lớn lãnh thổ từ các nhóm phiến quân khác nhau kể từ khi nội chiến nổ ra vào năm 2011 và khi IS nổi lên từ năm 2014.

Thủ tướng Netanyahu cho biết tuần trước rằng Israel không có lập trường mâu thuẫn với chính quyền Assad liên quan đến quyền lực và sự ổn định ở quốc gia này.

“Điều khiến chúng tôi gặp rắc rối là IS và Hezbollah. Mối quan tâm này sẽ không thay đổi. Tâm điểm của vấn đề là bảo vệ quyền tự do hành động của chúng tôi trong việc đáp ứng lại bất cứ mối đe dọa nào chống lại mình. Thứ hai là loại bỏ những người Iran ra khỏi lãnh thổ Syria”, ông Netanyahu nói ở Moscow.

Tình hình giữa Israel và Iran leo thang vào cuối tháng 5, khi Israel cáo buộc Iran bắn tên lửa vào Cao nguyên Golan, khiến Israel phải khởi động các cuộc không kích trả đũa.

Trong vài tháng qua, máy bay chiến đấu của Israel đã nhắm một số mục tiêu của Iran bên trong Syria, chủ yếu là căn cứ không quân T4 nằm ở Homs.

Quân đội Syria chiếm quả đồi chiến lược án ngữ biên giới Israel Quân đội Syria chiếm lại được một cứ điểm phòng thủ gần biên giới Israel vốn rơi vào tay phiến quân từ năm 2014.

Đồng minh Mỹ lo ngại ông Trump "bán rẻ" Syria cho ông Putin Không khí căng thẳng đang bao trùm cuộc gặp thượng đỉnh Nga-Mỹ ngày 16/7. Nhưng Tổng thống Trump lại cho thấy ông không mảy may ...