Gỡ “điểm nghẽn” trong Luật Đất đai

Những “điểm nghẽn” này nếu không sớm được tháo gỡ sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến tiến độ các dự án và quyền lợi của người dân.

Nổi lên rõ nhất là bất cập trong chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư. Việc áp dụng bảng giá đất và hệ số điều chỉnh đã bước đầu chuẩn hóa phương pháp tính, nhưng khoảng cách giữa giá bồi thường của Nhà nước và giá thị trường tại nhiều khu vực đô thị gây nên tâm lý so sánh, gia tăng khiếu nại.

Bên cạnh đó, nhiều dự án khi doanh nghiệp tự thỏa thuận giải phóng mặt bằng đạt 70-80% diện tích vẫn “tắc” do chưa có cơ chế rõ ràng để xử lý phần diện tích còn lại, dẫn đến dự án bị treo…

Hay như thủ tục tách thửa, hợp thửa đất, chuyển mục đích sử dụng đất tuy có quy định, nhưng do cách hiểu giữa các địa phương còn khác nhau, khiến việc xử lý hồ sơ kéo dài, phát sinh chi phí xã hội.

Những vướng mắc đó đòi hỏi một “công cụ pháp lý” kịp thời, nhằm thống nhất cách hiểu, điều chỉnh những bất cập trong quá trình áp dụng, tạo sự đồng bộ giữa quy định và thực tiễn.

Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về tháo gỡ khó khăn khi thi hành Luật Đất đai do Chính phủ trình ngày 18-11-2025 được kỳ vọng sẽ giải quyết được những điểm nghẽn đó. Một trong những nội dung quan trọng của dự thảo là làm rõ các trường hợp Nhà nước thu hồi đất, nhất là thu hồi vì lợi ích quốc gia, công cộng. Đây là lĩnh vực nhạy cảm, cần sự minh bạch, chặt chẽ, tránh lạm dụng, bảo đảm hài hòa lợi ích Nhà nước - người dân - doanh nghiệp. Việc đề xuất thu hồi đất đối với các dự án đã thỏa thuận được phần lớn diện tích sẽ giúp nhiều dự án chấm dứt tình trạng “mắc kẹt” kéo dài.

Dự thảo cũng quy định về việc rút ngắn thời gian niêm yết phương án bồi thường và thời gian tổ chức đối thoại, góp phần giảm tình trạng chậm tiến độ do thủ tục kéo dài; đề xuất không bắt buộc tách thửa khi chuyển mục đích sử dụng một phần thửa đất, giảm thủ tục cho người dân. Bên cạnh đó, việc làm rõ căn cứ tính tiền sử dụng đất, thời điểm xác định giá và cơ chế miễn giảm sẽ tạo sự thống nhất, minh bạch trong quản lý tài chính đất đai...

Song, Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội nhấn mạnh rằng, mọi tác động đến quyền, tài sản của người dân đều cần đánh giá thận trọng. Việc tháo gỡ phải đồng thời bảo đảm kỷ cương, tránh “nới lỏng” dẫn đến rủi ro pháp lý hoặc khiếu kiện phức tạp hơn.

Để Luật Đất đai năm 2024 thực sự đi vào cuộc sống, yêu cầu đặt ra là phải hành động quyết liệt, trách nhiệm. Trước hết, các địa phương cần đẩy nhanh việc hoàn thiện cơ sở dữ liệu đất đai quốc gia, bảo đảm thông tin đầy đủ, thống nhất và liên thông. Bởi khi dữ liệu chuẩn xác, công tác giải quyết thủ tục sẽ minh bạch hơn, giảm đáng kể thời gian cũng như tránh được sai sót. Cùng với đó là nâng cao trách nhiệm người đứng đầu trong giải phóng mặt bằng.

Thực tế, tại nhiều dự án cho thấy, tình trạng né tránh trách nhiệm, thiếu quyết đoán đang làm chậm tiến độ chung. Đặc biệt, đối thoại với người dân phải trở thành nguyên tắc bắt buộc trong quá trình thu hồi đất. Bởi đối thoại sớm, công khai, dựa trên thông tin rõ ràng là điều kiện tiên quyết để xây dựng đồng thuận và giảm khiếu nại.

Việc áp dụng bảng giá đất cũng đòi hỏi được giám sát chặt chẽ. Hội đồng thẩm định giá đất phải hoạt động độc lập, bảo đảm giá đất tiệm cận thị trường, tránh thất thu ngân sách, hạn chế bức xúc trong nhân dân. Cùng với đó, cải cách thủ tục hành chính trong lĩnh vực đất đai cần tiếp tục được đẩy mạnh theo hướng số hóa, đồng nghĩa với giảm tiếp xúc trực tiếp, từ đó giảm chi phí hay tình trạng nhũng nhiễu.

Và điều quan trọng hơn cả là sự quyết tâm của từng bộ, ngành, địa phương; sự đồng thuận của người dân và tinh thần thượng tôn pháp luật trong toàn xã hội, để chính sách đất đai thực sự trở thành động lực phát triển bền vững.

https://hanoimoi.vn/go-diem-nghen-trong-luat-dat-dai-724083.html