Công bố chất gây nên “ác mộng” ung thư cho người Việt

Hàng trăm nghìn ca tử vong vì amiăng

Theo Thạc sĩ - bác sĩ Nguyễn Thị Thúy Linh (Viện nghiên cứu ung thư, Bệnh viện K), bệnh ung thư hiện nay là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong trên thế giới.

Tại Việt Nam, ung thư cũng đang trở thành gánh nặng bệnh tật rất lớn. Năm 2018, Việt Nam có 164.671 ca mới mắc ung thư, tỉ lệ tử vong do ung thư là trên 114.000 người.  Trong đó, có ung thư trung biểu mô (carcinoma) - loại ung thư bắt đầu từ các tế bào cấu tạo nên da hoặc các mô bao phủ các cơ quan nội tạng.

Thạc sĩ - bác sĩ Thúy Linh (Viện nghiên cứu ung thư, Bệnh viện K).

“Theo nghiên cứu, 80% trường hợp mắc ung thư trung biểu mô là do tiếp xúc với amiăng sau 20-30 năm. Người mắc ung thư trung biểu mô thường có tiên lượng rất xấu, tử vong nhanh sau 21 đến 24 tháng khi phát hiện, việc điều trị khó khăn…”- bác sĩ Thúy Linh cảnh báo và cho biết, Bộ Y tế đã có công văn, báo cáo gửi Chính phủ khẳng định tác hại của amiăng đối với sức khỏe con người. Tất cả các loại amiăng, trong đó có amiăng trắng đều là chất gây ung thư trung biểu mô (ung thư phổi, ung thư tuyến tiền liệt, ung thư thận, vòm họng...) và không có ngưỡng an toàn cho các chất này.

Lý giải rõ hơn về những tác hại của amiăng, đặc biệt là amiăng trắng đối với sức khỏe con người, GS-TS Lê Văn Trình - Chủ tịch Hội Khoa học kỹ thuật an toàn và vệ sinh lao động Việt Nam -cho biết, amiang trắng là một loại sợi khoáng vô cơ có cấu tinh thể dạng sợi dài, mảnh và xốp. 

Ước tính, amiăng trắng có mặt trong hơn 3.000 sản phẩm ứng dụng thuộc các lĩnh vực: Vật liệu xây dựng (fibro ximăng, đường ống xây dựng, bể chứa nước, thiết bị điện, viễn thông…), các loại vải sợi, quần áo chịu nhiệt, công nghiệp hàng không, công nghiệp dược phẩm, đóng tàu…

Cơ chế amiăng xâm nhập vào cơ thể con người.

Tại Việt Nam, amiăng trắng được sử dụng chủ yếu trong sản xuất tấm lợp fibro ximăng. 10 năm trở lại đây, Việt Nam luôn đứng ở vị trí thứ 5 trong top 10 nước sử dụng amiăng nhiều nhất thế giới.

Theo GS Trình, tấm lợp chứa amiăng có thể gây nguy hiểm cho sức khỏe khi quá trình lắp đặt người dân dùng cưa, khoan, đục; hay khi rửa hoặc tác động của gió, bão... làm sợi amiăng trong tấm lợp phát tán trong không khí (bụi mịn) khiến người dân hít phải mà không biết. 

Sau khi hít phải, amiăng sẽ đi vào cơ thể qua đường miệng, bị mắc kẹt trong phổi và lưu lại trong phổi một thời gian dài.

Đề xuất cấm amiăng trắng tại Việt Nam

Phát biểu tại hội thảo, nhà báo Hồ Quang Lợi – Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam - cho biết đã có rất nhiều khuyến cáo rằng chúng ta hít phải sợi amiăng có thể gây ra những bệnh nghiêm trọng. Đó là bệnh ung thư phổi, ung thư biểu mô… Có tài liệu cho thấy mỗi ngày có đến 255.000 ca tử vong do amiăng gây ra trên thế giới.

Hiện việc sử dụng amiăng bị hạn chế, thậm chí bị cấm hoàn toàn ở nhiều nước (các quốc gia thuộc liên minh Châu Âu, Nhật Bản, Úc...) nhưng nhiều nước vẫn sử dụng, trong đó có Việt Nam.

“Ở Việt Nam chúng ta đang đối mặt với nhiều vật liệu xây dựng chứa hợp chất xây dựng độc hại này. Đặc biệt là ở vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa vẫn đang dùng tấm lợp fibro-ximăng để lợp mái” – ông Hồ Quang Lợi nêu thực trạng.

Nhà báo Hồ Quang Lợi phát biểu tại hội thảo. Ảnh: Phạm Hiệp

Theo Luật sư Đặng Đình Bách (Trung tâm Nghiên cứu pháp luật và chính sách phát triển bền vững), các tấm lợp có chứa amiăng  hiện còn dùng để nuôi hàu, nếu người dân ăn phải sẽ rất nguy hiểm. Thậm chí, do thiếu hiểu biết, khi những tấm lợp bị hỏng, người dân còn đập nát để rải ra đường. Làm như vậy là hàng tỉ sợ amiăng trắng phát tán ra môi trường. Nếu con người hít phải, thì 10-20 năm sau có thể gây ra ung thư.

Luật sư Bách cho rằng hiện nay có đủ cơ sở pháp lý để đưa amiăng vào nhóm chất thải nguy hại.

Đặng Chung