Những năm gần đây, số ca nhồi máu cơ tim tại Việt Nam đang gia tăng nhanh chóng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe cộng đồng và làm gia tăng áp lực lên hệ thống y tế.
Trong bối cảnh ấy, việc nhận diện sớm dấu hiệu bệnh, cấp cứu đúng cách trong “giờ vàng” và chủ động phòng bệnh trở thành ba yếu tố sống còn, giúp cứu lấy sinh mạng người bệnh và giảm thiểu các biến chứng nguy hiểm về lâu dài.
Hệ lụy từ lối sống thiếu lành mạnh
Nhồi máu cơ tim đang ngày càng phổ biến và có xu hướng trẻ hóa tại nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam. Đây là hệ lụy tất yếu của lối sống hiện đại với nhiều áp lực, ít vận động, chế độ ăn thiếu lành mạnh, hút thuốc lá, sử dụng rượu, bia quá mức và tình trạng căng thẳng kéo dài. Theo một số khảo sát, khoảng 7 - 12% ca nhồi máu cơ tim có liên quan đến việc thiếu vận động thể chất, trong khi 3% xuất phát từ căng thẳng tâm lý quá mức. Ngoài ra, các bệnh lý nền như tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn mỡ máu, béo phì... nếu không được kiểm soát hiệu quả cũng làm tăng đáng kể nguy cơ tắc nghẽn động mạch vành - nguyên nhân hàng đầu dẫn đến nhồi máu cơ tim.
Thống kê từ Bộ Y tế cho thấy, mỗi năm tại Việt Nam có hơn 200.000 ca tử vong do bệnh tim mạch, chiếm tới 33% tổng số ca tử vong, trong đó 85% liên quan đến nhồi máu cơ tim. Đáng lo ngại, tỉ lệ tử vong do nhồi máu cơ tim tại nước ta vẫn ở mức cao, dao động từ 5 - 30%, trong đó phần lớn các ca tử vong xảy ra trước khi bệnh nhân được đưa đến bệnh viện.
Theo bác sĩ chuyên khoa I Lê Văn Tuyến, Trung tâm Tim mạch, Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, nhồi máu cơ tim là tình trạng giảm hoặc tắc nghẽn hoàn toàn dòng máu đến một phần cơ tim do huyết khối gây bít tắc động mạch vành. Đây là biến cố tim mạch nguy hiểm, dẫn đến thiếu máu cục bộ cấp tính và hoại tử vùng cơ tim bị tổn thương.
Nguyên nhân chủ yếu là do xơ vữa động mạch vành, một quá trình tích tụ mỡ và mảng bám trong lòng mạch theo thời gian, khiến lòng mạch dần bị hẹp lại. Khi mảng xơ vữa bị vỡ, huyết khối sẽ hình thành và gây tắc mạch hoàn toàn, khiến cơ tim thiếu oxy nghiêm trọng. Nếu không được can thiệp kịp thời, các tế bào cơ tim sẽ chết và hoại tử, để lại di chứng nặng nề hoặc gây tử vong.
Thực tế điều trị cho thấy, “giờ vàng” - khoảng 1 đến 2 giờ đầu sau khi xuất hiện triệu chứng - chính là thời điểm quyết định sự sống còn. Nếu máu được tái lưu thông kịp thời trong giai đoạn này, tổn thương cơ tim có thể phục hồi đáng kể. Tuy nhiên, theo bác sĩ Tuyến, nhiều người bệnh đã bỏ qua cơ hội sống sót do nhồi máu cơ tim thường khởi phát đột ngột với các triệu chứng không điển hình, dễ bị nhầm lẫn với các rối loạn tiêu hóa, đau cơ hay mệt mỏi thông thường.
Thay đổi lối sống để có một trái tim khỏe mạnh
Để phòng tránh nhồi máu cơ tim, các chuyên gia tim mạch khuyến cáo mỗi người cần duy trì chế độ sinh hoạt khoa học và lành mạnh. Trước hết, việc tập thể dục đều đặn đóng vai trò cực kỳ quan trọng. Các chuyên gia khuyên nên hoạt động thể chất tối thiểu 150 phút mỗi tuần, giúp tăng cường tuần hoàn máu, cải thiện chức năng tim và giảm đáng kể nguy cơ mắc các bệnh tim mạch.
Chế độ dinh dưỡng hợp lý cũng là yếu tố không thể thiếu. Thực đơn hằng ngày nên ưu tiên các loại thực phẩm giàu chất xơ và omega-3 như rau xanh, cá, ngũ cốc nguyên hạt... Đồng thời, cần hạn chế tiêu thụ thực phẩm chứa nhiều chất béo bão hòa, cholesterol xấu và muối - những "thủ phạm thầm lặng" gây xơ vữa động mạch và tăng huyết áp. Ngoài ra, để bảo vệ trái tim, không nên hút thuốc lá, hạn chế rượu, bia, duy trì cân nặng hợp lý và học cách kiểm soát căng thẳng tâm lý.
Theo bác sĩ Lê Văn Tuyến, Trung tâm Tim mạch - Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, khi bản thân hoặc người thân xuất hiện các triệu chứng nghi ngờ nhồi máu cơ tim như đau thắt ngực, khó thở, vã mồ hôi, buồn nôn, choáng váng... cần nhanh chóng đưa người bệnh đến cơ sở y tế gần nhất. Việc nhập viện trong "giờ vàng" có thể quyết định sự sống còn và giảm thiểu nguy cơ biến chứng.
Điều trị nhồi máu cơ tim không chỉ dừng lại ở giai đoạn cấp cứu mà còn là một hành trình dài hạn đòi hỏi người bệnh phải tuyệt đối tuân thủ phác đồ điều trị và thay đổi lối sống. Bác sĩ Lê Văn Tuyến lưu ý, việc sử dụng thuốc đúng cách, đặc biệt là nhóm thuốc chống kết tập tiểu cầu, trong ít nhất một năm đầu và duy trì lâu dài sau đó là bắt buộc nhằm ngăn ngừa nguy cơ tái phát. Song song đó, người bệnh cần thường xuyên tái khám, kiểm soát tốt các bệnh lý nền như tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn mỡ máu...
Thống kê cho thấy, tỉ lệ sống sót sau nhồi máu cơ tim đạt khoảng 88% sau một năm và 81% sau ba năm, tuy nhiên con số này sẽ giảm dần theo thời gian nếu người bệnh không duy trì chế độ điều trị và sinh hoạt hợp lý. Đáng lo ngại hơn, có đến 50% các trường hợp tái phát sớm có thể tử vong trong vòng 5 năm nếu không được kiểm soát hiệu quả.
Thực tế cho thấy, nhồi máu cơ tim không phải là một “án tử” nếu được phát hiện sớm, xử trí đúng cách và tích cực thay đổi lối sống. Việc trang bị kiến thức, biết cách nhận diện triệu chứng, thực hiện sơ cứu đúng và chủ động phòng ngừa bệnh là cách hiệu quả nhất để giảm thiểu gánh nặng tim mạch cho bản thân và cả cộng đồng.
https://hanoimoi.vn/phong-ngua-chu-dong-la-chan-hieu-qua-truoc-nguy-co-nhoi-mau-co-tim-712840.html
