Ngày 20/5, TS BS Lê Quốc Hùng - Trưởng khoa Bệnh nhiệt đới Bệnh viện (BV) Chợ Rẫy cho biết, trong hai ngày gần đây, BV Chợ Rẫy cùng với BV Nhân dân Gia Định và BV Bệnh nhiệt đới TP Hồ Chí Minh đã hội chẩn cùng nhau và phát hiện thêm được 3 trường hợp ngộ độc botulinum...
Ba trường hợp này thực tế là sự nối tiếp của chùm ca bệnh trước đó là 3 em bé đã xác định ngộ độc botulinum (do ăn giò lụa bán dạo, phát hiện ngày 13/5) tại BV Nhi Đồng 2 TP Hồ Chí Minh. Ba em bé này hiện đang được điều trị và đã có những cải thiện bước đầu về hồi phục sức cơ sau khi được BV Chợ Rẫy hỗ trợ thuốc giải độc BAT đặc hiệu.
“Ba trường hợp nghi ngờ ngộ độc botolinum mới phát hiện thêm lúc đầu nằm rải rác ở ba nơi: Đó là BV Nhân dân Gia Định, BV Bệnh Nhiệt đới TP Hồ Chí Minh và một ca tại BV Chợ Rẫy. Tuy nhiên, sau khi hội chẩn, chúng tôi quyết định đón bệnh nhân tại BV Bệnh Nhiệt đới về cùng điều trị tại BV Chợ Rẫy bởi vì đây là hai anh em ruột”, TS BS Lê Quốc Hùng cho biết.
Cả ba trường hợp ngộ độc botolinum mới phát hiện đều cư ngụ tại TP Thủ Đức. Ba người này ở hai gia đình khác nhau, một gia đình có hai anh em ruột (gồm một bệnh nhân 18 tuổi và một bệnh nhân 26 tuổi); gia đình thứ hai có một bệnh nhân nam 45 tuổi.
Cả ba bệnh nhân này đều có khởi phát là tiếp xúc với nguồn thức ăn nghi ngờ nhiễm độc vào ngày 13/5. Trong đó, hai anh em ruột thì ăn bánh mì có kèm với chả lụa của người bán dạo và bệnh nhân 45 tuổi được cho là đã ăn một loại mắm để lâu ngày.
Đến ngày 14/5, cả ba bệnh nhân này đều có triệu chứng rối loạn tiêu hóa mệt mỏi, đau đầu choáng váng và đau bụng có biểu hiện bị tiêu chảy. Sau đó, đến ngày 15/5 thì tình trạng tiến triển nhiều hơn và bắt đầu yếu cơ, khó nuốt…
Về tình trạng bệnh hiện nay, có hai bệnh nhân (18 tuổi và 45 tuổi) đã phải thở máy, liệt cơ, sức cơ chỉ có 1/5. Còn bệnh nhân 26 tuổi tình trạng sức cơ còn 3/5, 4/5, tức là họ còn có thể cử động được một chút và hô hấp vẫn có thể tự thở được, chưa phải thở máy. Tuy nhiên, diễn tiến sau đó chưa thể tiên lượng được…
Theo TS BS Lê Quốc Hùng, vấn đề hết thuốc BAT giải độc đặc hiệu do ngộ độc botulinum đang là vấn đề rất đáng tiếc cho bệnh nhân và cũng như nan giải cho các bác sĩ điều trị.
Một trường hợp ngộ độc botulinum được sử dụng thuốc BAT giải độc đặc hiệu sớm thì chỉ trong vòng 48 đến 72 tiếng là bệnh nhân có khả năng thoát ra khỏi tình trạng bị liệt và cũng không phải đưa tới tình trạng phải thở máy.
Hoặc nếu bắt đầu thở máy 1-2 ngày tức rất là sớm sau khi ngộ độc, thì trong khoảng thời gian trung bình khoảng từ 5 đến 7 ngày bệnh nhân có thể hồi phục và có thể bỏ được máy thở, tập vật lý trị liệu để trở về với cuộc sống bình thường, sức khỏe ổn định trở lại.
Nhưng trường hợp không có thuốc giải độc BAT thì các bác sĩ chỉ có thể điều trị hỗ trợ. Điều trị hỗ trợ chủ yếu là nuôi dưỡng và thở máy (và thở máy sẽ phải kéo dài và có nhiều biến chứng nguy hiểm), bởi vì với bệnh lý này, chất độc của botulinum làm cho tổn thương hệ thần kinh dẫn tới liệt cơ.
Đáng nói, hiện nay loại thuốc Botulism Antitoxin Heptavalent (thuốc BAT) rất đắt đỏ khi có giá khoảng 6.300 USD/lọ và được bảo quản âm sâu ở nhiệt độ từ -77 độ C đến -17 độ C.
Cũng theo TS BS Lê Quốc Hùng, trên thế giới các ca ngộ độc botulinum không phải hiếm hoi. Đơn cử, theo một số liệu tại Mỹ là một đất nước mà vấn đề an toàn thực phẩm được đảm bảo rất cao, hàng đầu thế giới, nhưng mỗi năm nước này vẫn ghi nhận dao động từ 150 đến 300 ca ngộ độc botulinum.
Còn ở Việt Nam, trước đây ít có khả năng để chẩn đoán được bệnh này. Cho tới những năm gần đây, đặc biệt là năm 2020, khi BV Chợ Rẫy lần đầu tiên chẩn đoán được chùm ca bệnh botulinum sau khi liên kết làm xét nghiệm chẩn đoán với Viện Vệ sinh Dịch tễ TP Hồ Chí Minh và các đơn vị khác thì đây giống như hồi chuông báo động để các bác sĩ trên toàn quốc biết, lưu ý đến loại bệnh này.
Về nguyên nhân dẫn tới bệnh này là do một loại vi khuẩn botulinum gây ra. Vi khuẩn này sống trong yếm khí, có nghĩa là môi trường không có không khí nồng độ oxy rất thấp thì vi khuẩn này mới hoạt động được.
Tất cả các loại thức ăn nào mà chúng ta chế biến, đóng gói, đóng hộp đóng vào bao kín, không có oxy thì loại vi khuẩn này có khả năng phát triển… Như vậy, khả năng mà chúng ta nhiễm độc loại vi khuẩn này là luôn luôn rình rập.
Do đó, trong các công đoạn chế biến, bảo quản thực phẩm, đồ ăn, chúng ta cần đảm bảo phải sạch sẽ và không nên đóng kín nếu không có kỹ thuật tốt để tránh bị nhiễm loại vi khuẩn này. Ngoài ra, chúng ta cũng không nên ăn uống hay sử dụng các loại thực phẩm, đồ ăn quá hạn sử dụng, ôi thiu, chảy nước...
